Categories
Greinar

Byr í seglin til að bæta frekar réttarstöðu barna

Deila grein

20/11/2019

Byr í seglin til að bæta frekar réttarstöðu barna

Þrjátíu ára afmæli Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna er fagnað í dag. Sáttmála sem gjörbylti réttarstöðu barna um heim allan. Með honum var ekki aðeins samþykkt að börn ættu ákveðin réttindi sem ríki eru skuldbundin til að tryggja heldur einnig að þau eigi sjálf rétt á því að berjast fyrir þeim réttindum og taka þátt í því að móta umhverfi sitt.

Það eru forréttindi að fá að vera barnamálaráðherra á slíkum tímamótum og skynja um leið að heimurinn allur virðist vera að átta sig á þeim krafti og auði sem býr í börnum og ungu fólki og að þau geti verið raunverulegt breytingarafl. Barnasáttmálinn má ekki vera eitthvað sem gripið er í við hátíðleg tilefni eða þegar okkur fullorðna fólkinu hentar heldur á hann að vera raunverulegur áttaviti og leiðarvísir fyrir samfélagið. Til þess að Barnasáttmálinn gegni því hlutverki sem honum er ætlað þurfa börn að njóta þeirra réttinda sem hann kveður á um í sínu nærumhverfi á degi hverjum.

Enn í dag eru börn á Íslandi sem búa við ofbeldi og líða skort. Of mörg börn fá ófullnægjandi aðstoð eða aðstoð sem berst of seint eða ekki yfir höfuð. Þá eru of mörg dæmi þess að börn fái ekki tækifæri til að tjá skoðanir og sömuleiðis of mörg dæmi þess að á raddir þeirra sé ekki hlustað. Þó við getum verið stolt af Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna og því sem áunnist hefur á síðustu þrjátíu árum þá eru svo sannarlega áskoranir fram undan. Þessi tímamót, þrjátíu ára afmæli Barnasáttmála SÞ, eiga að gefa okkur byr í seglin til þess að bæta enn frekar stöðu barna á Íslandi og í heiminum öllum. Ég mun svo sannarlega gera mitt besta sem ráðherra barna til þess að tryggja að svo verði.

Til hamingju með daginn öll börn og allir þeir sem eitt sinn voru börn.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 20. nóvember 2019.

Categories
Greinar

Skilningur og skólastarf

Deila grein

20/11/2019

Skilningur og skólastarf

Sig­ur­sæll er góður vilji. Þessi máls­hátt­ur er í mikl­um met­um hjá manni sem á dög­un­um hlaut verðlaun Jónas­ar Hall­gríms­son­ar á degi ís­lenskr­ar tungu. Raun­ar má segja að þetta séu hin bestu ein­kunn­ar­orð Jóns G. Friðjóns­son­ar, pró­fess­ors, mál­vís­inda­manns og kenn­ara, sem sann­ar­lega er vel að þeim verðlaun­um kom­inn. Jón hef­ur með ástríðu og hug­sjón unnið ís­lensk­unni ómælt gagn og með miðlun sinni tendrað áhuga annarra á tungu­mál­inu, ekki síst í gegn­um stór­fróðleg­ar bæk­ur sín­ar og kennslu­efni, og fyr­ir það erum við hon­um afar þakk­lát.

Í viðtali við Jón á dög­un­um talaði hann fyr­ir mik­il­vægi þess að efla lesskiln­ing og sagði að móður­mál­inu stæði meiri ógn af því hversu stór hluti nem­enda gæti ekki lesið sér til gagns við lok grunn­skóla­náms, en af er­lend­um tungu­mál­um. Við erum meðvituð um þann vanda og þau miklu áhrif sem hann hef­ur á framtíðarmögu­leika í námi og starfi. Læsi snýst ekki ein­vörðungu um bæk­ur og nám, held­ur aðgengi að upp­lýs­ing­um sinni víðustu mynd, úr­vinnslu á þeim upp­lýs­ing­um og gagn­rýnni hugs­un. Lesskiln­ing­ur legg­ur þannig grunn­inn að öðru námi og er mark­mið okk­ar að leggja meiri áherslu á hann og þjálf­un hans. Það er enda ekki nóg að geta lesið hratt og skýrt, ef skiln­ing­ur­inn á efn­inu er tak­markaður. Þeir sem lesa þurfa að skilja inni­hald efn­is­ins og máta það við hug­ar­heim sinn, um­hverfi og fyrri reynslu til þess að öðlast þekk­ingu á inn­taki þess.

Við les­um ekki lest­urs­ins vegna held­ur vegna áhuga okk­ar á efn­inu. Því eru skemmti­leg­ar bæk­ur og hæfi­lega flókn­ir text­ar ein besta hvatn­ing­in fyr­ir unga les­end­ur. Fyr­ir þau er hver texti tæki­færi; hvort sem hann er í bók, á blaði eða á skjá. Það er fagnaðarefni að vís­bend­ing­ar eru um aukna út­gáfu bóka á Íslandi og herma töl­ur að aukn­ing­in sé 47% milli ára í flokki skáld­verka fyr­ir börn sam­kv. töl­fræði Bókatíðinda. Þá benda nýj­ustu kann­an­ir til þess að lands­menn lesi nú að meðaltali meira en fyr­ir tveim­ur árum.

Merk­ing máls­hátt­ar­ins hér í upp­hafi er að góður vilji skili sigri. Við vinn­um að því nú í góðu sam­starfi að efla móður­málið og tryggja með fjöl­breytt­um leiðum að ís­lensk­an okk­ar þró­ist áfram og sé notuð á öll­um sviðum þjóðlífs­ins. Marg­ar þeirra leiða tengj­ast mennta­kerf­inu með bein­um hætti, s.s. aðgerðir sem miða að því að bæta læsi og lesskiln­ing en einnig því að styðja bet­ur við ís­lensku­kennslu nýrra mál­not­enda og stuðla að já­kvæðri umræðu og fræðslu í sam­fé­lag­inu um fjöl­breyti­leika tungu­máls­ins.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 19. nóvember 2019.

Categories
Fréttir

Þjóðarátak í lýðheilsutengdum forvörnum sem nær til allra aldurshópa samfélagsins

Deila grein

13/11/2019

Þjóðarátak í lýðheilsutengdum forvörnum sem nær til allra aldurshópa samfélagsins

Willum Þór Þórsson, alþingismaður Framsóknar í Suðvesturkjördæmi, mælti fyrir tillögu til þingsályktunar um þjóðarátak í lýðheilsutengdum forvörnum á Alþingi á dögunum.
„Offita hefur aukist verulega síðustu fimm ár frá þeim tíma að samræmdar mælingar hófust árið 2014. Það eitt og sér er í raun áhyggjuefni að við höfum ekki mælt þetta betur fyrr. Þetta er einn angi af neikvæðri þróun. Almennt er þjóðin að innbyrða meiri orku en hún hefur þörf fyrir og það er alvarlegt í sjálfu sér. Við höfum náð ákveðnum árangri undanfarna áratugi í baráttu við hjarta- og æðasjúkdóma en þessi þróun og þróun á því sem kallast sykursýki 2 gæti í raun tekið þann ávinning til baka. Þá get ég vísað í grein úr Læknablaðinu frá 2010 þar sem er viðtal við sérfræðing frá Hjartavernd í sykursýkislækningum, Bolla Þórhallsson. Ég ætla að bera hér niður í viðtalið við hann, með leyfi forseta:
„Vandinn sem við stöndum frammi fyrir er að ávinningurinn af minnkandi tíðni hjarta- og æðasjúkdóma getur hreinlega horfið vegna aukinnar tíðni sykursýki 2 af völdum offitu sem aftur er mjög stór áhættuþáttur hjarta- og æðasjúkdóma.“
„Þetta mál nær kannski til fleiri þátta en ég hef farið hér yfir og ég ætla, af því að ég mæli fyrir þessu máli í fyrsta sinn, að fara yfir tillögugreinina en hún hljóðar svo:

Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að skipa starfshóp sem fái það verkefni að útfæra stefnu og aðgerðaáætlun um þjóðarátak í lýðheilsutengdum forvörnum. Starfshópurinn skili heildstæðri áætlun sem feli m.a. í sér:
a. framtíðarsýn og markmið um að efla og bæta lýðheilsu þjóðarinnar,
b. skilgreinda mælikvarða á forvarnir sem viðmið fyrir alþjóðlegan samanburð,
c. skilgreiningu á þeim sviðum þar sem lýðheilsutengdum forvörnum verður við komið,
d. tímaramma áætlunarinnar, aðgerða, eftirfylgni og endurskoðunar.
Markmið stefnunnar verði m.a.:
a. að Íslendingar verði út frá skilgreindum mælikvörðum ein af heilbrigðustu þjóðum heims,
b. að efla lýðheilsutengdar forvarnir á öllum þeim sviðum sem stefnan tekur til,
c. að efla starf á sviði forvarna og heilsueflingar í skólakerfinu og á vinnustöðum,
d. að efla fræðslu um forvarnir og heilbrigða lífshætti á öllum sviðum íslensks samfélags,
e. að skólakerfið, vinnustaðir og stofnanir verði heilsueflandi.
Heilbrigðisráðherra geri Alþingi grein fyrir aðgerðaáætluninni eigi síðar en haustið 2020.

„Í greinargerð kemur fram að meginbreytingin á málinu frá því síðast er að undirstrika áherslu á lýðheilsutengdar forvarnir. Hér er verið að leggja það til að ríkisstjórninni verði falið að skipa starfshóp til að útfæra stefnu og aðgerðaáætlun um þjóðarátak í lýðheilsutengdum forvörnum.
Í gildi er lýðheilsustefna til ársins 2030 sem hefur það sem meginmarkmið að Íslendingar verði ein heilbrigðasta þjóð heims árið 2030. Á það hefur þó verið bent að mikilvægt sé að uppfæra gildandi stefnu þannig að hún falli vel að nýrri heilbrigðisstefnu sem Alþingi samþykkti sem ályktun,“ sagði Willum Þór.
„Síðastliðna áratugi hefur þekking almennings á gildum heilbrigðra lífshátta og tengslum þeirra við gott heilsufar aukist til muna. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin skilgreinir heilbrigði sem fullkomna líkamlega, andlega og félagslega vellíðan en ekki einungis það að vera laus við sjúkdóma og heilsubrest. Heilbrigði er mikilvægt fyrir efnahagslega þróun og samfélagið í heild. Ein helsta ógn við heilbrigði, framfarir og hagvöxt um heim allan eru langvinnir sjúkdómar. Helstu áhættuþættirnir eru hreyfingarleysi, áfengisneysla, reykingar og óheilsusamlegt mataræði.
Sjúkdómar sem rekja má til óheilbrigðra lífshátta valda miklu álagi á heilbrigðiskerfið. Fyrirsjáanlegt er að útgjöld hins opinbera til heilbrigðismála aukist í framtíðinni vegna afleiðinga nútímalífshátta. Rannsóknir sýna að notkun á heilbrigðisþjónustu eykst með hækkandi líkamsþyngdarstuðli og heilbrigðiskostnaður hækkar að meðaltali um 1,9% við hverja viðbótareiningu stuðulsins.
Mikilvægt er að snúa þeirri þróun við með þjóðarátaki í lýðheilsutengdum forvörnum sem nær til allra aldurshópa samfélagsins. Forvarnir miða að því að koma í veg fyrir sjúkdóma og draga úr fylgikvillum þeirra. Sýnt hefur verið fram á að forvarnir geta dregið verulega úr áhættuþáttum langvinnra sjúkdóma.

Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin telur að hægt sé að fyrirbyggja
80% tilfella hjarta- og æðasjúkdóma,
90% fullorðinssykursýki og
30% allra krabbameinstilfella með hollu mataræði, nægri hreyfingu og reykleysi.
Heilbrigður lífsstíll getur komið í veg fyrir stóran hluta hjartasjúkdóma, heilablóðfalla, sykursýki og fleiri alvarlegra sjúkdóma.

„Í grein eftir Janus Guðlaugsson, íþrótta- og heilsufræðing, sem birtist í 4. tbl. 104. árg. Læknablaðsins, kemur fram að 98% útgjalda til heilbrigðismála fari í að meðhöndla sjúkdóma en tæplega 2% fara í forvarnir. Með markvissu átaki í forvörnum er hægt að vinna að því að minnka þörfina fyrir dýra og flókna heilbrigðisþjónustu og létta þannig álagið á heilbrigðiskerfið.
Mikilvægi hreyfingar í forvörnum
Niðurstöður nýrrar rannsóknar menntavísindasviðs Háskóla Íslands á heilsu og lífskjörum grunnskólanemenda sýna að hátt í 40% unglinga í 10. bekk finna fyrir depurð vikulega eða oftar og 38% segjast glíma við svefnörðugleika. Fjölmargar rannsóknir staðfesta forvarnargildi íþrótta. Þær sýna að aukin hreyfing dregur úr tilfellum alvarlegra sjúkdóma. Þátttaka barna og unglinga í skipulögðu íþróttastarfi dregur einnig úr líkum á frávikshegðun og hefur margvísleg jákvæð áhrif á námsárangur, sjálfsmynd, sjálfsvirðingu, líkamsmynd, heilsu og almenna líðan. Þannig má leiða líkur að því að skipulagt starf íþróttafélaga leiði til þjóðfélagslegs heilsuábata og minnki álag á heilbrigðiskerfið. Einnig hefur verið sýnt fram á að hreyfing hefur jákvæð áhrif á skólastarf og vinnumarkað í formi færri veikindadaga og aukinnar framleiðni.
Niðurstöður rannsóknar sem gerð var á menntavísindasviði Háskóla Íslands frá 2003–2011 sýna að ungt fólk hreyfir sig álíka mikið og fólk um áttrætt. Það er ótrúlegt að sú sé staðan en kannski er það vegna þess að eldra fólk er farið að hreyfa sig meira. Skýrsla um heilsuhegðun Norðurlandabúa frá 2017 sýnir m.a. að einn af hverjum þremur fullorðnum Norðurlandabúum hreyfir sig ekki í samræmi við ráðleggingar um lágmarkshreyfingu og á það líka við um Ísland. Þar kemur einnig fram að hlutfall Íslendinga sem neyta óholls matar jókst úr 19% í 25% frá árinu 2011 til ársins 2014. Hreyfingarleysi er talið jafn mikill áhættuþáttur og reykingar og því mikilvægt að snúa þessari þróun við með markvissri fræðslu um mikilvægi hreyfingar fyrir fólk á öllum aldri. Börn og unglingar sem upplifa jákvæða reynslu af hreyfingu eru líklegri til að velja sér lífshætti sem fela í sér hreyfingu á fullorðinsaldri. Tryggja þarf að öll börn njóti sömu tækifæra til íþrótta- og tómstundaiðkunar óháð efnahag foreldra því slíkt eykur lífsgæði og er mikilvægur liður í heilsusamlegum lífsstíl. Miklu varðar að vekja almenning til umhugsunar um eigið heilbrigði og velferð og beina sjónum að þeim möguleikum sem hver maður hefur til að hafa jákvæð áhrif á eigin heilsu og lífsgæði. Huga þarf sérstaklega að heilsu barna og unglinga því möguleikar á að ná árangri eru mestir hjá þeim aldurshópi.
Hægt á öldrunarferlinu
Doktorsritgerð Janusar Guðlaugssonar, sem ber heitið Fjölþætt heilsurækt: Leið að farsælli öldrun sýnir að virkur lífsstíll, sem felur m.a. í sér fjölbreytta þjálfun, hefur margvíslegan heilsufarslegan ávinning. Þátttakendur rannsóknarinnar voru einstaklingar á aldrinum 71–90 ára. Helstu niðurstöður voru þær að dagleg hreyfing meiri hluta þátttakenda var aðeins brot af ráðleggingum alþjóðlegra heilbrigðisstofnana. Niðurstöðurnar sýndu m.a. að líkamsþyngdarstuðull og fitumassi batnaði að lokinni þjálfun og að jákvæðar breytingar urðu á vöðvamassa að lokinni þjálfun. Rannsóknin sýnir að eldri aldurshópar geta haft margvíslegan ávinning af markvissri hreyfingu, unnið gegn ótímabærri skerðingu á hreyfigetu og viðhaldið lífsgæðum. Öldruðum á Íslandi fer fjölgandi og er því fyrirsjáanlegt að útgjöld til heilbrigðismála aukist verulega í framtíðinni. Markvissar heilsutengdar forvarnir eru liður í því að stemma stigu við þessari þróun.
Heilsueflandi samfélög
Lykillinn að árangri á sviði forvarna og lýðheilsu er samstarf og víðtæk, þverfagleg nálgun sem byggist á þekkingu. Í lýðheilsustefnu til ársins 2030 kemur fram að stefnumótun og ákvarðanir ríkis og sveitarfélaga séu forsenda þess að lýðheilsusjónarmið séu sett í forgrunn og að heilsueflandi samfélag verði innleitt á landsvísu. Þá segir að heilsusjónarmið, þar sem ætíð er gefinn gaumur að áhrifum stefnu á heilsu og líðan allra íbúa í samfélaginu, þurfi að vera lykilstefið í allri stefnumótunarvinnu. Í því samhengi er mikilvægt að ríki og sveitarfélög vinni saman að því að ná settu marki. Heilsueflandi samfélag er verkefni á vegum embættis landlæknis í samvinnu við sveitarfélög, opinberar stofnanir, frjáls félagasamtök og fleiri aðila. Meginmarkmiðið er að styðja samfélög í að skapa umhverfi og aðstæður sem stuðla að heilbrigðum lifnaðarháttum og vellíðan allra íbúa.
Á 35. flokksþingi Framsóknarflokksins, 9.–11. mars 2018, var ályktað að vinna þyrfti markvisst eftir settri lýðheilsustefnu og innleiða þyrfti lýðheilsumat þar sem allar stjórnvaldsákvarðanir yrðu metnar út frá áhrifum á heilsu. Jafnframt skyldi bjóða öllum 50 ára einstaklingum í heilbrigðismat í forvarnaskyni og stefnt að því að öll sveitarfélög yrðu heilsueflandi samfélög fyrir árið 2025 og allir skólar, leikskólar og framhaldsskólar virkir þátttakendur í heilsueflandi verkefnum. Einnig skyldi efla heilsueflandi vinnustaði með auknu samstarfi Vinnueftirlitsins og embættis landlæknis.
Forvarnir þurfa að ná til allra þátta samfélagsins er varða heilsu og líðan allra aldurshópa. Nauðsynlegt er að efla það lýðheilsustarf sem fer fram á vegum landlæknis með auknum fjárheimildum til málaflokksins, svo sem til rannsókna, þróunar og eflingar lýðheilsusjóðs. Það má segja að þetta mál taki þessa ályktun Framsóknarflokksins áfram. Leggja þarf meiri áherslu á forvarnir á sviði lýðheilsu með samvinnu og stuðningi heilbrigðiskerfisins og vinna markvisst eftir settri lýðheilsustefnu. Aukin framlög hins opinbera til forvarna eru mikilvæg til lengri tíma litið svo að hægt sé að vinna að því að auka jafnvægi í útgjöldum til heilbrigðismála í framtíðinni. Og það er klárt mál að með auknum áherslum á forvarnir getum við dregið úr kostnaði við heilbrigðiskerfið til framtíðar,“ sagði Willum Þór.

Categories
Greinar

Smávirkjanir – einföldum kerfið

Deila grein

13/11/2019

Smávirkjanir – einföldum kerfið

Virkj­un­ar­kost­ir fyr­ir smá­virkj­an­ir hér á landi eru marg­ir, en skiplags- og leyf­is­mál smá­virkj­ana eru flók­in og reglu­gerðir íþyngj­andi. Ferlið frá hug­mynd að teng­ingu er kostnaðarsamt og tíma­frekt og langt frá sam­svar­andi ferli fram­kvæmda, t.d. í land­búnaði þar sem fram­kvæmd­ir bæði á landi og mann­virkj­um geta kostað um­tals­vert rask.

Smá­virkj­an­ir, þ.e. virkj­an­ir með upp­sett rafafl 200 kW til 10 MW, eru til­kynn­ing­ar­skyld­ar til Skipu­lags­stofn­un­ar sam­kvæmt lög­um um mat á um­hverf­isáhrif­um. Fram­kvæmd­um er í 1. viðauka við lög­in skipt í flokka A, B og C með hliðsjón af því mati sem skal fara fram.

Ein­falda þarf kerfið

Norðmenn hafa náð góðum ár­angri á sviði smá­virkj­ana, en þar hef­ur ein stofn­un, norska Orku­stofn­un­in (NVE), um­sjón með leyf­is­veit­ing­um. NVE hef­ur kort­lagt mögu­lega virkj­un­ar­kosti. Norsk stjórn­völd lögðu til fjár­magn svo að hægt væri að kort­leggja alla virkj­un­ar­kosti í vatns­afli og nota reiknilíkön svipuð þeim sem Vatna­skil og Veður­stof­an hafa yfir að ráða hér á landi til að spá fyr­ir um rennsli í vatns­föll­um. Fyr­ir­tæki hafa sprottið upp sem taka að sér að sjá um und­ir­bún­ing fyr­ir bygg­ingu virkj­un­ar, fjár­mögn­un, hönn­un og leyfi og gera lang­tíma­samn­inga við bænd­ur um tekj­ur af virkj­un­un­um.

Styrkja dreifi­kerfi raf­orku

Ljóst er að smá­virkj­an­ir eru ein leið til að styrkja dreifi­kerfi lands­ins og lækka kostnað við rekst­urs þess. Ein­föld­un á leyf­is- og skipu­lags­mál­um smá­virkj­ana opn­ar á leið til að ná niður dreif­ing­ar­kostnaði raf­orku í dreif­býli, jafna raf­orku­kostnað, jafna tæki­fær­in til at­vinnu og stuðla að sjálf­bærri þróun byggða um allt land.

Því hef ég lagt fram þings­álykt­un­ar­til­lögu þess efn­is að Alþingi álykti að fela um­hverf­is- og auðlindaráðherra og at­vinnu- og ný­sköp­un­ar­ráðherra að end­ur­skoða lög og reglu­gerðir er gilda um leyf­is­veit­ing­ar til upp­setn­ing­ar smá­virkj­ana með það að mark­miði að ein­falda um­sókn­ar­ferli í tengsl­um við þær.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 13. nóvember 2019.

Categories
Fréttir

Útboð á sjúkraþjálfun er ekki jarðgangaverkefni

Deila grein

12/11/2019

Útboð á sjúkraþjálfun er ekki jarðgangaverkefni

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, segir að Félag sjúkraþjálfara hafi bent á marga agnúa á þeirri aðferð að bjóða út sjúkraþjálfun án þess að leggja skal áherslu á fjölbreytni, gæði, samfellu og þátttöku notenda í þjónustunni. Þetta kom fram hjá henni í störfum þingsins á Alþingi í dag. Það er ekki hægt að nálgast slíkt útboð á sama hátt og jarðgangaverkefni eða aðrar stórar vegaframkvæmdir á vegum ríkisins. Það er annað er á við um vörukaup til heilbrigðisþjónustu enda viðkvæmur málaflokkur.
„Sjúkratryggingar Íslands hafa ákveðið að fela Ríkiskaupum að bjóða út sjúkraþjálfun á höfuðborgarsvæðinu og er það í samræmi við lög um opinber innkaup sem sett voru samkvæmt tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2014. Þessi lög eru mikilvæg því að hagkvæm innkaup eru forsenda fyrir góðri nýtingu á almannafé. Félag sjúkraþjálfara hefur bent á marga agnúa á þessari aðferð. Það sem skiptir mestu máli er náttúrlega fá góða niðurstöðu, bæði fyrir þá sem þjónustuna þiggja og líka fyrir ríkið sem niðurgreiðir hana. En á þá heilbrigðis- og félagsþjónusta að falla undir opinber innkaup og lög um hana? Norðurlöndin hafa tekið upp lög, sömu lög eða sömu tilskipun um opinber innkaup, en þau hafa sett sérstaka umgjörð um heilbrigðis- og félagsþjónustu. Í Noregi eru til að mynda ákvæði í lögum um opinber innkaup sem fjalla um útboð á heilbrigðis- og félagsþjónustu sem segir að setja skuli í reglugerð reglur um sérstöðu heilbrigðis- og félagsþjónustu. Leggja skal áherslu á fjölbreytni, gæði, samfellu og þátttöku notenda í þjónustunni.
Virðulegi forseti. Ég tel það vera skynsamlega nálgun og ættum við sem fámenn þjóð að fara sömu leið. Strax eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum var greiðsluþátttökukerfinu breytt þannig að fleirum var gert kleift að nýta sér þjónustu sjúkraþjálfara. Það er líka á stefnuskránni að efla starf á sviði forvarna og lýðheilsu. Heilbrigðis- og félagsþjónusta er viðkvæmur málaflokkur. Þess vegna getum við ekki nálgast hann á sama hátt og jarðgangaverkefni eða aðrar stórar vegaframkvæmdir á vegum ríkisins. Annað á við um vörukaup til heilbrigðisþjónustu. Heilbrigðis- og félagsþjónustu verður alltaf að nálgast með sérstökum aðferðum og reglum,“ sagði Halla Signý.

Categories
Fréttir

Gestrisni eru okkur Íslendingum í blóð borin

Deila grein

11/11/2019

Gestrisni eru okkur Íslendingum í blóð borin

„Það er okkur alltaf hollt að ræða málefni innflytjenda og vil ég þakka málshefjanda og hæstv. ráðherra fyrir það tækifæri. Við getum þá velt fyrir okkur hvar við viljum standa og hvert við viljum stefna. Heyrst hefur úr þessum stól og í fjölmiðlum að það mál sem var í deiglunni í gær sé á ábyrgð núverandi stefnu stjórnvalda í innflytjendamálum. Ég vísa slíkum athugasemdum til föðurhúsanna en það er gott að taka samtalið. Þeim hefur vissulega fjölgað sem hér sækja um alþjóðlega vernd og útgefnum leyfum hefur líka fjölgað. Á árinu 2018 voru þau 160 en eru komin upp í 216 á þessu ári.“ Þetta kom fram í ræðu Höllu Signýjar Kristjánsdóttur, alþingismanns Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, í umræðu um málefni innflytjenda á Alþingi á dögunum.
„Í sáttmála ríkisstjórnarinnar segir að það eigi að taka á þessu og áhersla er lögð á að lögð verði til grundvallar mannúðarsjónarmið og alþjóðlegar skuldbindingar og áhersla lögð á góða og skilvirka meðhöndlun umsókna um alþjóðlega vernd. Auk þess verður tryggð samfella í þjónustu og aðstoð við þá sem fá slíka vernd.
Í stjórnarsáttmálanum er líka talað um að setja á fót þverpólitíska pólitíska þingmannanefnd til að meta framkvæmd og eftir atvikum endurskoða hana. Þessi nefnd hefur ekki verið sett og er því ekki farin af stað. Þarna þurfum við að girða okkur í brók og setja hana saman til að hún geti farið að vinna.“
„Gestrisni eru okkur Íslendingum í blóð borin. Við setjum reglur og lög og viljum að farið sé eftir þeim. En mannúð og gestrisni þarf ekki að setja í lög. Þegar við framfylgjum reglum og lögum eigum við að hafa mannúð að leiðarljósi. Það má ekki gefa afslátt af henni. Það á við um okkur öll sem meðhöndlum útlendingamál,“ sagði Halla Signý.

Categories
Fréttir

Hver nýtur vafans í kerfinu?

Deila grein

11/11/2019

Hver nýtur vafans í kerfinu?

Hjálmar Bogi Hafliðason, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, fór yfir í umræðu um málefni innflytjenda á Alþingi á dögunum að það væri fjölbreyttur hópurinn er komi til landsins af ýmsum ástæðum, svo sem til að mennta sig, atvinnu, fjölskyldutengsla eða jafnvel á flótta.
„Innflytjendur eiga sér stutta sögu á Íslandi eins og tölurnar segja og á bak við tölurnar er raunverulegt fólk. Kerfin okkar hafa þurft að takast á við miklar breytingar á skömmum tíma og hugsanlega tala kerfin ekki saman. Kerfi sem þjónustar innflytjendur og hælisleitendur beint, heilbrigðiskerfið, félagsþjónustan og fleiri. Hlutfall innflytjenda á Íslandi hefur aldrei verið hærra en árið 2018 voru innflytjendur um 13% mannfjöldans og þetta fólk er lykilþáttur í hagvexti á Íslandi.“
„Það er ljóst að við getum gert svo miklu betur til þess að virkja þennan hóp í samfélagi okkar til aukinnar þátttöku. Það er nefnilega svo ótal margt sem við, hinir venjulegu Íslendingar, getum lært af fólki með aðra reynslu, annan bakgrunn, aðra hugsun og aðra menningu,“ sagði Hjálmar Bogi.
„Við hljótum flest að vera sammála um að ólíkir menningarstraumar auðgi okkar eigin menningu og geri okkur að betra samfélagi. Það er hins vegar ógjörningur fyrir okkur sem hér störfum að setja okkur í spor fólks á flótta, fólks í leit að betra lífi, og því síður ættum við að slá pólitískar keilur vegna hræðilegra aðstæðna fólks. Það eru nefnilega viðbrögðin sem skipta máli. Hvort ætlum við að standa hér til að komast í fjölmiðla eða leggja til breytingar á kerfi sem þarfnast sannarlega endurskoðunar við?“
Gerum það að menningu okkar stjórnmálamanna að bæta það sem þarfnast sannarlega endurskoðunar við og fögnum því að hingað til lands vilji fólk koma, dvelja hér, búa, eignast börn, læra og lifa. Ég held að hv. þm. Þórhildur Sunna hafi hitt naglann á höfuðið um gallað kerfi: Hver nýtur vafans í kerfinu? Það er rétt. Og eins og hv. þm. Halla Signý Kristjánsdóttir orðaði það: Kurteisi og samkennd verða ekki skrifuð í lög,“ sagði Hjálmar Bogi.

Categories
Greinar

Réttlátur stuðningur við námsmenn

Deila grein

11/11/2019

Réttlátur stuðningur við námsmenn

Nýtt frum­varp um Mennta­sjóð náms­manna fel­ur í sér grund­vall­ar­breyt­ingu á stuðningi við náms­menn. Það mun leiða til betri fjár­hags­stöðu náms­manna og skuld­astaða þeirra að námi loknu mun síður ráðast af fjöl­skylduaðstæðum, þar sem for­eldr­ar í námi fá fjár­styrk en ekki lán til að fram­fleyta börn­um sín­um. Þá er inn­byggður í kerfið mik­ill hvati til bættr­ar náms­fram­vindu, með 30% niður­færslu á höfuðstól og verðbót­um ef námi er lokið inn­an til­tek­ins tíma. Það stuðlar að betri nýt­ingu fjár­muna, auk­inni skil­virkni og þjóðhags­leg­um ávinn­ingi fyr­ir sam­fé­lagið. Enn­frem­ur munu náms­menn njóta bestu láns­kjara rík­is­sjóðs Íslands hjá Mennta­sjóði náms­manna og námsaðstoðin, lán og styrk­ir, verður und­anþegin lög­um um staðgreiðslu op­in­berra gjalda.

Með frum­varpi um Mennta­sjóð náms­manna er brugðist við þeim um­fangs­miklu breyt­ing­um sem orðið hafa á ís­lensku mennta­kerfi, náms­um­hverfi og sam­fé­lag­inu öllu. Nýtt kerfi miðar að því að jafna stuðning og dreif­ingu styrkja rík­is­ins til náms­manna sem taka náms­lán, með fé­lags­leg­um stuðnings­sjóði. Sér­stak­lega verður hugað að hóp­um sem reynst hef­ur erfiðara að sækja nám s.s. ein­stæðum for­eldr­um, fjöl­skyldu­fólki og náms­mönn­um utan höfuðborg­ar­svæðis­ins. Með þess­ari kerf­is­breyt­ingu vilj­um við auka gagn­sæi, fyr­ir­sjá­an­leika og skipta gæðum með jafn­ari og rétt­lát­ari hætti milli náms­manna.

Þá er leit­ast við að bæta þjón­ustu við náms­menn í nýju kerfi með því að heim­ilt verður að greiða út náms­lán mánaðarlega, lánþegar geta þar valið við náms­lok hvort þeir end­ur­greiði lán sín með verðtryggðum eða óverðtryggðum skulda­bréf­um og valið að end­ur­greiða náms­lán með tekju­tengd­um af­borg­un­um séu náms­lok lánþega áður eða á því ári er þeir ná 35 ára aldri.

Mennt­un er lyk­ill­inn að framtíðinni. Á okk­ur hvíl­ir sú skylda að horfa fram á við, setja metnaðarfull mark­mið og tryggja að námsstuðning­ur hins op­in­bera stuðli að jafn­rétti til náms. Ég trúi því að með frum­varpi um Mennta­sjóð náms­manna sé stigið mikið fram­fara­skref, sem eigi eft­ir að nýt­ast náms­mönn­um vel, at­vinnu­líf­inu og sam­fé­lag­inu öllu.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 9. nóvember 2019.

Categories
Fréttir

Forgangsraðað verði auknum fjármunum til skógræktarmála

Deila grein

05/11/2019

Forgangsraðað verði auknum fjármunum til skógræktarmála

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, spurði umhverfis- og auðlindaráðherra út í fjárframlög til Skógræktarinnar í  í óundirbúnum fyrirspurnatíma á Alþingi í gær.
„Að rækta skóg er einn af þeim þáttum sem horft er til er binda á kolefni. Blásið hefur verið til sóknar í skógrækt og landgræðslu af hálfu stjórnvalda. Miðað við fjárlög 2020 er þó eins og hljóð og mynd fari ekki saman þegar talað er um framlög til Skógræktarinnar. Hinir svokölluðu Mógilsárpeningar, 28 milljónir, og Straumspeningar, 76 milljónir, samtals 104 milljónir, eru skornir af. Af þeim 200 milljónum sem stjórnvöld lögðu til sem nýja fjármuni vegna loftslagsmála skiluðu sér 32 milljónir til Skógræktarinnar.“
„Lagt var upp með á sínum tíma að skipting milli Landgræðslunnar og Skógræktarinnar væri 50:50. Mig langar að vita hvað hefur breyst, hæstv. umhverfis- og auðlindaráðherra, því að í umsögn umhverfis- og samgöngunefndar með fjármálaáætlun 2020–2024 segir að lögð sé áhersla á, með leyfi forseta,

„að forgangsraðað verði auknum fjármunum til skógræktarmála umfram þá fjárhæð sem nú er í ríkisfjármálaáætluninni.“

Í umsögn fjárlaganefndar um fjármálaáætlun 2019–2023 í júní 2018 kemur fram að lögð er áhersla á, með leyfi forseta,

„að forgangsraðað verði til skógræktarmála. Framlög til þeirra drógust mjög saman árin eftir bankahrunið en fjárfesting í þeim málaflokki styður við mörg markmið stjórnvalda í umhverfismálum.“

„Nú þegar það lítur þannig út að Skógræktin þurfi að draga úr kostnaði við rekstur stofnunarinnar er aukning í þann lið sem heitir Framlög til skógræktar á lögbýlum, sem er vel. Skógræktin getur vel tæklað aukin umsvif miðað við hvernig hún er rekin í dag með mannafla um allt land. Skógræktin getur það hins vegar ekki þegar skorið er niður rekstrarfé til stofnunarinnar. Til að hægt sé að vera með ráðgjöf til bænda, gott gæðakerfi og árangursmat þarf fólk að vera í vinnu. Ég get ekki hugsað þá hugsun til enda ef Skógræktin á að fara að draga úr þessu eftirliti og segja upp fólki, minnka þjónustu við bændur, fækka störfum úti um landið og á sama tíma er talað um stórauknar aðgerðir í loftslagsmálum,“ sagði Þórarinn Ingi.
Umhverfis- og auðlindaráðherra baðst afsökunar á að þetta hafi ekki skilað sér rétt inn í fjárlagafrumvarpið. „Ástæðan fyrir því að það birtist eins og það sé niðurskurður til Skógræktarinnar á milli ára er fyrst og fremst sú að þar er um að ræða tímabundna heimild til Skógræktarinnar sem felst í eignarnámsbótum vegna jarðar sem komu inn á ákveðnu tímabili. Það voru um 76 milljónir á ári og þær eru ekki lengur til staðar. Hér er ekki verið að reyna að draga tennurnar úr Skógræktinni heldur aukast framlögin til hennar þvert á móti á næstu árum. Ég er jafnframt að leita leiða til að leiðrétta eitthvað þann mun sem verður af þeirri stóru, má segja, breytingu sem þarna er að verða á milli ára út af eignarnámsbótafjármagninu.“
Þórarinn Ingi vildi árétta í síðari ræðu sinni að þetta væri skerðing og hann gæti ekki skilið það öðruvísi en hún sé fyrir hendi í fjárlagafrumvarpinu.
„Þrátt fyrir breytingar á fjármunum varðandi Straums- og Mógilsárpeningana eru þetta 104 milljónir, sem er náttúrlega bagalegt á þeim tíma þegar við eigum að vera að bæta í skógrækt. Skógræktin vinnur mjög gott starf í gæðaeftirliti sínu og hefur t.d. gert einhverja 700 tilraunareiti o.fl. sem er verið að taka út til þess að skógræktin nái sem mestum árangri. Þá erum við að tala um nytjaskógrækt. Varðandi skiptingu á þessum 200 milljónum hef ég hingað til skilið það þannig að lagt hefði verið upp með að jöfn hlutföll væru milli Landgræðslunnar og Skógræktarinnar í þeim málum, en Skógræktin virðist einungis fá 32 milljónir. Mér leikur forvitni á að vita hvers vegna,“ sagði Þórarinn Ingi.
Umhverfis- og auðlindaráðherra sagði það vera rétt hjá Þórarin Inga það væru ekki bara eignarnámsfjármagnið sem þarna detti út heldur líka svokallaðir Mógilsárpeningar „sem ég reyndar ber enga ábyrgð á, enda ber atvinnuvegaráðuneytið ábyrgð á þeim.“

Categories
Fréttir

Einblínum á lausnir en ekki vandamál

Deila grein

01/11/2019

Einblínum á lausnir en ekki vandamál

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, segir Framsókn hafa haft samvinnu að leiðarljósi í síðustu kosningabaráttu, „en ekki sundrung sem fráfarandi flokksmenn  virðast hafa tekið með sér í baráttuna um framtíðina í nýjum flokki.“ Þetta kemur fram í grein hennar „Áfram veginn“ á bb.is á dögunum.

Á miðri leið er gott að líta yfir farinn veg og gleðjast yfir þeim árangri sem náðst hefur – hlaða sig af endurnýjanlegri orku sem skilar okkur áfram veginn. Geta ekki allir verið sammála um það?

„Ég hef fengið tækifæri til að vinna með frábæru fólki, kynnst málefnum og fengið að vinna að mikilvægum málum inn á þingi og úti í kjördæminu. Ekki síst hefur verið frábært að vinna með ríkisstjórn sem  komið var á eftir kosningar. Þetta er sú ríkisstjórn sem þurfti að koma á til ná fram félagslegum, efnahagslegum og pólitískum stöðugleika í landinu. Þegar kjörtímabilið er hálfnað má þegar sjá að ríkisstjórnin sem spannar hið pólitíska litróf allt frá vinstri til hægri hefur náð að slá nýjan tón, eins og segir í markmiði í stjórnarsáttmála hennar og náð að setja á fót lykilverkefni sem þjóðinni var mikilvægt eftir óreiðu síðasta ártugs,“ segir Halla Signý.

Framsóknarflokkurinn kom átta þingmönnum að í síðustu kosningum, þar af fimm konum. Þessi hópur hefur staðið þétt saman og liðsheildin sterk.
Ráðherrar okkar hafa unnið að mikilvægum málum og ekki bara staðið í embættum, heldur bætt og blásið í seglin svo tekið hefur eftir. Lífskjarasamningarnir sem náðust síðasta vetur voru skýrt merki um samvinnu milli verkalýðsfélaganna og ríkisstjórnarinnar.

„Við höfum unnið eftir þeirri sannfæringu að best sé að horfa fram á veginn í samvinnu við samstarfsflokka okkar og leita lausna sem allir geta sætt sig við. Má þar nefna nokkur mál eins og afgreiðslu fiskeldisfrumvarpinu á síðasta þingi og svo ekki sé minnst á hrákjötsmálið sem skilaði sameiginlegu niðurstöðu sem allir flokkar unnu að fyrir utan Miðflokkinn svo var líka um afgreiðslu á heilbrigðisstefnu.  Í þeirri vegferð einblíndum við á lausnir en ekki vandamál,“ segir Halla Signý.