Author: Einar Gunnar

,,Hæstv. forseti. Ágætu landsmenn. Það er rétt á þessum tímapunkti að líta um öxl og horfa yfir farinn veg. Að mörgu leyti er ástandið bærilegt, en höfum við gengið götuna til góðs, höfum við nýtt okkur tækifærin með forsvaranlegum hætti?
Ný ríkisstjórn boðaði ný vinnubrögð, aukið samstarf meiri hluta við minni hluta, stórfellt átak í heilbrigðismálum, skólamálum, samgöngum og ég veit ekki hvað. Reyndar gekk formaður Viðreisnar svo langt í umbótahjalinu að hann vildi setja á stofn starfshóp um bætt vinnubrögð á Alþingi. Í ljósi reynslunnar verður það að skoðast eins og hvert annað gamanmál sem frá hæstv. ráðherra kemur.
Stjórnarsáttmáli einnar mestu hægri stjórnar lýðveldissögunnar var síðan kynntur um miðjan janúar á þessu ári. Hvað er þar að finna? Heldur lítið. Þar hafa frasasmiðir fengið að valsa um lyklaborðið, það á að skoða hitt og þetta. Loforð virðast vera orðin að áherslum. Af þeirri ástæðu er áhugavert við lok þessa þings að skoða hvar stjórnarflokkarnir ganga í takt. Misræmi í málflutningi ráðherra og þingmanna er slíkt að ímynda má sér að ekki sé neitt gaman í þeirra bekk, eins og pilturinn sagði.
Forsætisráðherra og fjármálaráðherra deila í erlendum fjölmiðlum. Formaður utanríkismálanefndar og utanríkisráðherra deila ítrekað um stefnu Íslands í utanríkismálum sem trauðla er til þess fallið að auka traust á alþjóðlegum vettvangi. Nefnd um peningastefnu hefur verið sett á laggirnar og þar er lagt upp með krónuna sem framtíðargjaldmiðil landsins, en því er fjármálaráðherra ósammála eins og alkunna er.
Sáttanefnd í sjávarútvegsmálum var sett á laggirnar og enginn veit hvað út úr því kemur. Í stuttu máli þýðir þetta að engar afgerandi kerfisbreytingar verða líkt og Viðreisn lofaði fyrir kosningar.
Hæstv. samgönguráðherra virðist svo á leiðinni fram einhverja einstefnugötu. Hann fór vægast sagt sérstökum höndum um samgönguáætlun þar sem hann virtist ætla að sniðganga þingið með því að forgangsraða verkefnum bara sisona einn og óstuddur. Duglegur að vanda, hæstv. ráðherra, en þetta þurfum við að vinna saman.
Um hækkun virðisaukaskatts á ferðaþjónustu hér á landi ríkir engin sátt, ekki hér inni, ekki innan stjórnarinnar og ekki innan atvinnugreinarinnar. Ástæðan er að hækkun á þessum tímapunkti kemur verst út fyrir landsbyggðina. Halda menn virkilega að hið sama gildi um stórar hótelkeðjur í höfuðborginni og lítið gistiheimili á landsbyggðinni? Ég hlýt að spyrja: Hvert er þessi ríkisstjórn að fara?
Frú forseti. Almannahagsmunir ofar sérhagsmunum, skrifar fjármálaráðherra í nýrri grein. Þetta hljómar fallega og um þetta held ég að allir séu sammála. Veruleikinn er hins vegar ekki alltaf svona einfaldur. Eru það ekki almannahagsmunir að halda landinu í byggð? Við Framsóknarmenn höfum bent á leiðir til þess með því að nota t.d. skattkerfið til að jafna aðstöðumun. Þetta létum við kanna við gerð síðustu byggðaáætlunar sem var svo gott sem klár í janúar en hefur ekki enn sést í þinginu. Eru það sérhagsmunir í Noregi og Svíþjóð þar sem stjórnvöld beita ýmsum hvötum í því verkefni að halda löndum sínum í byggð, m.a. skattalegum hvötum, þ.e. að þeir sem búa á köldum svæðum, dreifbýli, borga lægri skatta en þeir sem búa nær höfuðborginni?
Til að matvælaframleiðsla á Íslandi blómstri er mikilvægt að halda landinu í byggð. Það gerist svo sannarlega ekki af sjálfu sér. Við þurfum að hugsa lengra en núverandi ríkisstjórn gerir. Þess vegna höfum við Framsóknarmenn m.a. lagt fram þingsályktunartillögu um stefnu vegna ríkisjarða. Meðferð þeirra og nýting er atvinnugreininni mikilvæg og er liður í byggðafestu.
Þá höfum við líka lagt fram tillögur að auknum tekjum til sveitarfélaga en þau kalla stíft eftir sterkari tekjugrunni. Á síðasta kjörtímabili var lögfest að ríkið, sveitarfélög og höfuðborg skuli í sameiningu vinna að mótun byggðastefnu og sóknaráætlana. Ég er sannfærð um að lögin muni stuðla að markvissari uppbyggingu landsins en þá þarf áætlunin að koma fram og við bíðum eftir því.
Í ljósi þess hve illa gengur að setja mál fram hjá hæstv. ríkisstjórn höfum við Framsóknarmenn lagt fram fjöldamargar prýðisgóðar hugmyndir og leiðir til úrbóta. Strax í upphafi lögðum við fram heilbrigðisáætlun því að ákall eftir henni var og er mikið. Heilbrigðisþjónusta og menntamál eru mikilvægir þættir í jafnrétti til búsetu. Að þessum þáttum hefur ekki verið hugað nægilega vel. — Gleðilegt sumar og góðar stundir.”
Þórunn Egilsdóttir í almennum stjórnmálaumræðum 29. maí 2017

,,Virðulegi forseti. Ég kem hér upp til þess að ræða fréttir sem komið hafa um að tillögur ráðherranefndar um húsnæðismál séu væntanlegar og verði vonandi kynntar núna á næstu dögum. Í fréttinni kom fram að eitt af því sem væri til skoðunar væri að ganga til samninga við sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu varðandi lóðir. Ég fagna því að það standi til, því að fyrir liggur beiðni frá sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu, í Reykjavík og Kópavogi um að kaupa lóðir til þess að byggja á. Í því sambandi hafa eftirfarandi staðir verið nefndir: Keldur, Keldnaholt, Langhelgisgæslureiturinn og lóðin í kringum Veðurstofu Íslands. Nefnt hefur verið að Kópavogsbær kaupi land á Vatnsendahæð og jafnframt hefur verið nefndur reitur í kringum Sjómannaskólann, Borgarspítalann og svo á Suðurgötu/Hringbraut.
Ég vil líka hvetja ríkisstjórnina til að skoða hvort möguleiki sé á að setjast aftur niður með sveitarfélögum varðandi Vífilsstaðalandið og Skerjafjörðinn til þess að tryggja að þessar lóðir verði raunverulega nýttar til þess að byggja á íbúðarhúsnæði. Að þar verði ekki bara horft til þess að fá sem hæst markaðsverð heldur hafi einstaklingar tækifæri, ekki bara stórir verktakar, heldur líka einstaklingar, til þess að byggja.
Í ljósi þess að ríkisstjórnin hefur talað um sjálfa sig sem jafnréttisríkisstjórn vænti ég þess að fjármálaráðherra og fleiri ætli að mæta á EM í sumar í Hollandi, þar sem kvennalandslið okkar mun eflaust standa sig jafn vel og það hefur gert í undanförnum keppnum. Þar mætti um leið skoða sérstaklega sveitarfélag sem heitir Almere Poort sem hefur einmitt staðið sig mjög vel í því að tryggja fjölbreytni og mikið framboð af lóðum og stuðlað að því að einstaklingar eða litlir verktakar, geti í auknum mæli byggt íbúðarhúsnæði á fjölbreyttan máta. Ég (Forseti hringir.) efast ekki um að jafnréttismálaráðherrann hefði sjálfur áhuga á að mæta þangað, því að mér skilst að hann hafi nú þó nokkra reynslu af því að byggja sjálfur.”
Eygló Harðardóttir í störfum þingsins, 26. maí 2017

,,Hæstv. forseti. Í kvöld taka uppsagnir sjúkraflutningamanna við Heilbrigðisstofnun Norðurlands á Blönduósi gildi ef samningar takast ekki um bætt kjör þessa aðila sem eru í hlutastörfum. Ef af þessu verður er komin upp mjög alvarleg staða í heilbrigðisþjónustu á starfssvæði heilbrigðisstofnunarinnar. Byggðaráð Blönduósbæjar hefur skorað á velferðarráðuneytið og fjármálaráðuneytið að ljúka gerð kjarasamninga við þessa aðila og að samningar verði í samræmi við þá skuldbindingu og ábyrgð sem í starfinu felst. Einnig er skorað á framkvæmdastjórn Heilbrigðisstofnunar Norðurlands að samræma launakjör hlutastarfandi sjúkraflutningamanna innan starfssvæðis heilbrigðisstofnunarinnar en sjúkraflutningamenn á Blönduósi telja sig ekki hafa setið við sama borð og aðrir sjúkraflutningamenn innan heilbrigðisstofnunarinnar.
Einnig bendir byggðaráðið á að hlutastarfandi sjúkraflutningamenn á starfssvæði heilbrigðisstofnunar eru 23 talsins en þeir eru á Blönduósi, Dalvík, Raufarhöfn og Þórshöfn og hluti sjúkraflutningamanna á Húsavík. Jafnframt kemur fram að hluti af kröfum hlutastarfandi sjúkraflutningamanna á Blönduósi er að þeir telja að ósamræmi sé á milli launa hlutastarfandi sjúkraflutningamanna innan starfssvæðis heilbrigðisstofnunarinnar.
Ég tek undir áskorun byggðaráðs Blönduósbæjar og hvet hæstv. fjármála- og efnahagsráðherra sem situr hér í salnum núna og hæstv. velferðarráðherra að ganga til verksins og ná viðunandi samningum við þá sjúkraflutningamenn sem hér um ræðir. Það er afar mikilvægt að þessir samningar takist, hér er um að ræða öryggi sjúklinga og þeirra sem búa á starfssvæðinu sem þessar uppsagnir sjúkraflutningamannanna munu ná til ef af verður.
Það er staðreynd að heilbrigðisþjónusta hefur dregist saman víða á landsbyggðinni á undanförnum árum og í mörgum tilfellum þurfa íbúar að reiða sig á þjónustu sjúkraflutningamanna og það er með öllu ólíðandi að staða sem þessi komi upp. Ég ætla því að nota tækifærið hér í störfum þingsins enn og aftur og minna á mikilvægi þess að forgangsmál okkar Framsóknarmanna um heilbrigðisáætlun nái fram að ganga. Við verðum að skilgreina hvaða þjónusta skuli vera í boði á heilbrigðisstofnunum víða um landið og vinna í samræmi við það. Þessi (Forseti hringir.) tillaga bíður eingöngu atkvæðagreiðslu hér í þinginu og öll umræða um málið hefur nú þegar farið fram þannig að ég hvet til þess að málið fari að koma til atkvæðagreiðslu.”
Elsa Lára Arnardóttir í störfum þingsins, 26. maí 2017

,,Hæstv. forseti. Komið er út úr atvinnuveganefnd frumvarp um umgengni nytjastofna sjávar, eða þang- og þarafrumvarpið, þó ekki í breiðri sátt, því miður. Þessu frumvarpi var í lok síðasta kjörtímabils ýtt út af borðinu á elleftu stundu. Meginverkefni frumvarpsins er að Hafrannsóknastofnun verði falið að stunda rannsóknir á sjávargróðri og vera stjórnvöldum til ráðgjafar um nýtingu, þ.e. öflun þangs og þara verði felld undir eftirlit samkvæmt fiskveiðistjórnarlöggjöfinni. Móttaka þangs til vinnslu frá afmörkuðum svæðum verði háð leyfi og lagt verið veiðigjald á landaðan afla þangs og þara. Að auki verði metinn endurvöxtur eftir nýtingu og hversu mikið sé unnt að taka af þessum tegundum í fjörðum í heild og eftir svæðum þannig að nýtingin sé sjálfbær.
Við kynningu á drögunum að frumvarpinu kom fram sú gagnrýni að ekki væru sett fram nein meginsjónarmið er lytu að vernd líffræðilegrar fjölbreytni sjálfbærrar nýtingar. Áþekk sjónarmið voru sett fram frá öðrum aðila þar sem lögð var áhersla á mikilvægi þess að meta áhrif þangsláttar á vistkerfið í heild, m.a. á krabbadýr, botndýr, fugla, fiska, spendýr o.fl. Þá komu fram áhyggjur um hvaða áhrif þangsláttur hefði á vöxt grásleppuseiða og annarra seiðategunda.
Auvitað skal taka undir mikilvægi þess að gæta að áhrifum nýtingar á vistkerfið. Frumvarpið felur ekki í sér neina rýmkun á heimildum einstaklinga og lögaðila til að hefja starfsemi á þessu sviði. Hér er um að ræða rótgróna atvinnustarfsemi til síðustu 40 ára sem fram að þessu hefur verið talin í góðri sátt við náttúruna. Eins verður að skoða þetta frumvarp í ljósi þessi að engar reglur eru um þessa nýtingu í dag. Með frumvarpinu eru gefin skýr skilaboð um að eftirlit þurfi að fara fram með nýtingunni samtímis því að rannsóknir verði efldar og sett hámarksviðmiðun á einstökum svæðum.”
Sigurður Páll Jónsson í störfum þingsins, 26. maí 2017

,,Virðulegi forseti. Þann 17. maí sl. urðu umfangsmiklar rafmagnstruflanir og rafmagnsleysi á öllu austur- og suðausturlandi á svæðinu frá Vopnafirði suður á Kirkjubæjarklaustur. Rafmagnsleysið varði í tvær til þrjár klukkustundir. Það var rakið til kerleka í álverinu á Grundartanga hinum megin á landinu. Þetta er ekki í fyrsta skipti sem rafmagnsleysi á Austurlandi má rekja til bilana í öðrum landshlutum. Rafmagnsleysi af þessu tagi hefur ekki orðið á höfuðborgarsvæðinu í meira en 25 ár, enda er dreifingarkerfið þar sterkt sem betur fer. Til allrar lukku þekkir því stærsti hluti landsmanna ekki af eigin reynslu það gífurlega tjón sem fylgir svona truflunum.
Truflunin sem hér um ræðir var að morgni dags, atvinnulífið var í fullum gangi og tjónið er margþætt. Það verður truflun á allri framleiðslu og þjónustu. Þar fyrir utan verður tjón á dýrum búnaði og vinnustundir tapast. Beint tjón er mikið og óbeinn kostnaður ekki síður, m.a. við að koma framleiðsluferlum í gang og tölvukerfum af stað í fjósum, mjólkurstöðvum, bræðslum, frystihúsum, heilbrigðisþjónustu, verslun, ferðaþjónustunni þegar allir eru að tékka út að morgni, í álveri, skólum o.s.frv. Tjónið er ekki aðeins talið í krónum heldur fylgir líka mikil orkusóun og sóun á umhverfisgæðum.
Þessi staða ætti auðvitað ekki að koma upp á árinu 2017 nema þá við afleit veðurskilyrði eða náttúruhamfarir sem við ráðum ekki við. Það er alls ekki svo að þetta geti einungis gerst á Austurlandi, þetta getur gerst víða á landinu. Ég hef því óskað eftir því við hv. umhverfis- og samgöngunefnd að málið verði tekið til sérstakrar umfjöllunar í nefndinni og þá verði m.a. skoðað hvort einhver hafi það hlutverk að meta það heildartjón sem hlýst af svona truflunum og hvaða vinna (Forseti hringir.) sé í gangi á vegum stjórnvalda til að auka öryggi við dreifingu raforku.”
Líneik Anna Sævarsdóttir í störfum þingsins, 26. maí 2017

,,Hæstv. forseti. Þegar náttúruvernd ber á góma eru allir sammála um að virðing og umgengni skuli vera í hávegum höfð. Gott og vel. Náttúran skal njóta vafans, sem algengt er að heyra. Þegar ég flutti mína jómfrúrræðu hér á Alþingi á haustdögum 2013 hafði ári áður gengið mikið af síld á fjörur í Kolgrafafirði, svo um munaði. Mín ræða snerist um hvað sagan segði okkur, en til eru heimildir aftur til fyrri hluta síðustu aldar um slíkan síldardauða með nokkuð reglulegu millibili, og hvernig brugðist var við veturinn 2011–2012.
Eitt af því sem ráðist var í og kostaði mikla fjármuni var að urða síldina eða hluta af henni í gryfjum við sjávarmálið. Á síðasta ári var gefin út niðurstaða athugunar á lífríkinu í firðinum frá þessum atburði. Sagði þar að lífríkið væri komið í eðlilegt horf nema hvað grútarmengun væri töluverð úr þessum gryfjum þar sem síldin var urðuð. Af þessu dæmi má ráða að náttúran sér um sig og ekki er alltaf gott að grípa þar inn í. Þessi mengun sem eftir er í Kolgrafafirði er af mannavöldum.
Eyjarnar á Breiðafirði eru margar og var búið á þeim mörgum í gegnum tíðina. Lifði fólkið í friði og sátt af því sem náttúran gaf. Það má segja að eyjunum hafi liðið vel í þeirri sambúð. Í dag eru flestar eyjar komnar í eyði. Á þeim eyjum sem ekki er sinnt er ástandið ekki gott. Mikil hvönn, njóli og annað illgresi auk uppfoks og ágangs sjávar. Einhverjar eyjar eru friðaðar og segja þeir sem til þekkja að þær séu illa farnar. Nokkrir frístundabændur eru farnir að láta fé í eyjar og þá hverfur illgresið og eyjar grænka á ný. Samspil mannsins við náttúruna með nýtingu og virðingu og þekkingu er það sem gefur lífinu gildi. Öfgar eru eitthvað sem náttúrunni gengur betur að höndla en okkur mannfólkinu.”
Sigurður Páll Jónsson í störfum þingsins, 23. maí 2017

,,Hæstv. forseti. Í fyrstu vil ég taka undir orð hv. samþingmanna minna og hæstv. forseta og taka undir samúðarkveðjur til Breta.
Í fréttum RÚV á dögunum var rætt við ungar mæður á Patreksfirði. Önnur þeirra er varaþingmaður okkar Framsóknarmanna, Lilja Sigurðardóttir. Þær ræddu þá stöðu sem uppi er m.a. á sunnanverðum Vestfjörðum í þjónustu við verðandi mæður og fjölskyldur þeirra. Þar er afar skert fæðingarþjónusta. Verðandi mæður ásamt maka og jafnvel heilu fjölskyldunum þurfa að fara að heiman nokkru áður en barn er væntanlegt í heiminn. Fæðingarþjónusta á sunnanverðum Vestfjörðum og víðar á landinu var skert fyrir nokkrum árum síðan án þess að nokkuð kæmi í staðinn.
Eins og hv. þingmenn vita var forgangsmál okkar Framsóknarmanna á þessum þingvetri að unnið væri að heilbrigðisáætlun fyrir Ísland og skilgreint hvaða þjónustu ætti að veita víða um landið. Þar undir er m.a. fæðingarþjónusta. Þessi tillaga hefur verið afgreidd út úr hv. velferðarnefnd og 2. umr. um málið hefur farið fram. Það bíður nú atkvæðagreiðslu. Ég hvet til þess að atkvæðagreiðsla um málið fari fram sem fyrst svo unnið verði að þessari mikilvægu stefnumótun.
Í þessari stuttu ræðu minni ætla ég einnig að minnast á þingmál okkar Framsóknarmanna, frumvarp um breytingu á lögum um fæðingar- og foreldraorlof, sem er ætlað að koma til móts við foreldra sem þurfa að dveljast fjarri heimabyggð á meðan beðið er fæðingar barns. Meginmarkmið frumvarpsins er að fæðingarorlof framlengist um þann tíma sem foreldrar þurfa að dveljast fjarri heimabyggð og bíða fæðingar. Því miður virðist vera svo, því stutt er eftir að þingi, að þetta mál nái ekki fram að ganga. Ég vil því nýta þetta tækifæri og hvetja hæstv. félagsmálaráðherra til að líta til þessa mikilvæga máls og vinna að aðgerðum til hagsbóta fyrir þann hóp sem hér um ræðir.”
Elsa Lára Arnardóttir í störfum þingsins 23. maí 2017.