Categories
Fréttir

Hvar er loðnan?

Deila grein

01/03/2019

Hvar er loðnan?

„Virðulegi forseti. Hvar er loðnan? er spurning sem margir spyrja sig þessa dagana. Þrátt fyrir að Hafró og sjávarútvegsfyrirtækin séu búnin að leita um allan sjó finnst hún ekki, enda alltaf verið duttlungafullur fiskur. Hegðunin verður samt stöðugt undarlegri með hlýnandi sjó,“ sagði Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður, í störfum þingsins á Alþingi í gær.
Ræða Líneikar Önnur Sævarsdóttur, alþingismanns, í störfum þingsins 28. febrúar 2019.

„Þótt tíminn til veiða sé að renna út er mikilvægt að halda vöktun áfram næstu vikur og stunda markvissar rannsóknir til framtíðar. Áhrifin af loðnubresti á uppsjávarfyrirtækin eru gífurleg en ekki síður á fjölda fyrirtækja um land allt sem þjónusta þau, svo sem við landanir og flutninga. Þar fyrir utan munu einstaklingar og heimili tapa mikilvægum tekjum. Sveitarfélagið þar sem áhrifin eru hvað mest í krónum talið er sennilega Fjarðabyggð en áhrifin geta verið hlutfallslega meiri á minni sveitarfélög þar sem þol fyrir sveiflum er minna, svo sem á Langanesbyggð, Vopnafjörð og Hornafjörð.
Sveitarfélög eru þegar farin að huga að endurskoðun fjárhagsáætlana og meta fjárhagsleg áhrif af loðnubresti á bæjarsjóði og hafnarsjóði. Áhrifin á ríkissjóð eru einnig mikil en útflutningsverðmæti loðnu námu tæplega 18 milljörðum á árinu 2018, 0,6% af landsframleiðslu. Verðmæti síðustu ár hafa verið á bilinu 15–30 milljarðar, tæp10% af útflutningsverðmæti sjávarafurða, oft næstmest á eftir þorskinum.
Ef svo fer sem horfir verður árið 2019 fyrsta árið frá því að loðnuveiðar hófust að marki hér 1963 sem engin loðna veiðist. Á sama tíma er áhyggjuefni að ekki liggur fyrir fiskveiðisamningur við Færeyinga og því eru engir samningar í gildi um kolmunnaveiðar í færeyskri lögsögu, sem aftur bitnar á sömu fyrirtækjum og sveitarfélögum. Ég vil því hvetja hæstv. ríkisstjórn og einkum sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra til dáða í samningum við Færeyinga.“

Categories
Fréttir

Ávinningurinn af flýtiframkvæmdum í vegamálum yrði ævintýralegur

Deila grein

01/03/2019

Ávinningurinn af flýtiframkvæmdum í vegamálum yrði ævintýralegur

Samgönguráðherra segir enga ákvörðun fyrirliggjandi um álagningu vegtolla og fleiri leiðir komi til greina:

Ávinningurinn af flýtiframkvæmdum í vegamálum yrði ævintýralegur

– Arður frá Landsvirkjun og af eignasölu gæti einnig nýst til uppbyggingar vegakerfisins

Hörður Kristjánsson hk@bondi.is

Sigurður Ingi Jóhannsson samgönguráðherra segir að engin ákvörðun liggi fyrir um vegtolla sem mikið hafa verið í umræðunni að undanförnu. Hefur hann því varpað fram þeirri hugmynd hvort skynsamlegra geti verið að nota arðgreiðslur Landsvirkjunar í uppbyggingu vegakerfisins og bíða með vegtolla í 4-5 ár.
Viðraði Sigurður þetta í viðtali í þættinum „Á Sprengisandi“ á Bylgjunni fyrir skömmu og sagði að samkvæmt samgönguáætlun yrði aukning í framlögum ríkisins næstu árin. Hins vegar væri því ekki að leyna að fólki víða um land fyndist ekki nóg að gert. Það væri staðreynd að það hafi verið gert of lítið og of lengi.
Bændablaðið óskaði eftir frekari útlistun á þessum hugmyndum og tók hús á Sigurði Inga í ráðuneyti hans í síðustu viku.

Stjórnarsáttmálinn gerir ráð fyrir nýtingu eignatekna

„Það er sagt í stjórnarsáttmálanum að við ætlum að nýta eignatekjur ríkisins, m.a. í bönkunum, og það gerðum við í fyrstu fjármálaáætluninni. Þá var í fyrsta skipti áætlaður viðbótararður sem hafði ekki verið áður tekinn inn í tekjugrunn ríkisins. Þar voru þó bara áætluð þrjú ár því menn vildu ekki fara mikið lengra fram í tímann þar sem óvissuþættir væru of margir.
Við settum fimm og hálfan milljarð í samgöngur á hverju ári þessa tímabils, þ.e. árin 2019, 2020 og 2021. Það eru í heild 16,5 milljarðar. Þar með vorum við auðvitað búin að fjármagna miklu stærri hluta og miklu hærri upphæð inn í samgöngur heldur en hefur verið gert í mjög langan tíma og kannski aldrei. Þannig leggjum við af stað inn í samgönguáætlunina. Bæði samgönguráðið, sem var búið að stilla upp tillögu inn í ráðuneytið síðastliðið sumar, sem og við í ráðuneytinu, gerðum okkur grein fyrir af samtölum við fólk sem hingað kom í viðtöl að væntingarnar voru miklu meiri. Umferðarþunginn var orðinn svo mikill að vegirnir báru þetta ekki. Þá hafði umferðarörygginu líka farið verulega aftur og banaslysum því miður fjölgað síðustu árin, þrátt fyrir að slysum hafi hlutfallslega fækkað miðað við umferðarþungann. Alvarleg slys og banaslys hafa verið í kringum 200 á ári í þó nokkuð mörg ár, á meðan flestar aðrar þjóðir sem við berum okkur saman við eru að ná þessu niður.
Áður vorum við meðal fremstu þjóða hvað litla slysatíðni varðar. Eftir gríðarlega fjölgun ferðamanna, aukinn umferðarþunga og aukinn hagvöxt þá liggur fyrir sú staðreynd að allar ríkisstjórnir frá 2011 hafa sett of lítið fé í samgöngumál. Því hafa vegirnir ekki verið nægilega góðir. Umferðarþunginn er orðinn of mikill miðað við aðstæður og slysatíðnin hefur aukist. Þess vegna var það orðað að það þyrfti að gera eitthvað fleira.“

Hugsað út fyrir boxið og stefnt á flýtiframkvæmdir

„Í þinginu nefndu menn flýti framkvæmdir og að hugsa út fyrir boxið. Síðan var samgönguáætlunin samþykkt óbreytt, en þó með tillögum úr þremur starfshópum. Þær vörðuðu annars vegar breytingar á fluginu þar sem ISAVIA yfirtæki reksturinn á millilandafluginu sem Alþingi samþykkti. Einnig að fara í þessa svokölluðu skosku leið varðandi innanlandsflugið.
Önnur tillaga varðaði uppbygginguna á höfuðborgarsvæðinu og stuðning ríkisins við borgarlínu og næstu skref þar að lútandi sem líka var samþykkt.
Í þriðja lagi var samþykkt að þingið heimilaði framkvæmdavaldinu að finna nýjar leiðir við fjármögnun flýtiframkvæmda til að geta gert meira á næstu árum.
Ein hugmyndin sem uppi hefur verið er sú að stofna opinbert hlutafélag (ohf.) og framkvæma meira á næstu árum í gegnum það fyrir lán sem síðan yrði greitt með veggjöldum í til að mynda 20 ár eftir að framkvæmdum lyki.“
Kerfi fyrir veggjaldainnheimtu ekki tilbúið Sigurður segir að þrátt fyrir þessar hugmyndir um veggjöld, þá hafi menn ekki komið sér niður á með hvaða hætti það yrði gert og tæknin til þess sé heldur ekki tilbúin.
„Þetta er bara í vinnslu og samgönguáætlun samþykkir að við getum haldið áfram að vinna á þessum nótum. Til þess höfum við stuðning þingsins.
Við höfum líka sagt, og þar vísa ég í stjórnarsáttmálann, að við séum að leita að þeirri fjármögnun sem þarf til þess að byggja upp.“

Nýting arðgreiðslna frá Landsvirkjun

„Í viðtalinu Á Sprengisandi benti ég á að við erum líka að fara að fá inn verulegar arðgreiðslur frá Landsvirkjun og hugsanlega öðrum aðilum. Við gætum líka séð eignatekjur annars staðar frá. Þar gæti verið um að ræða sölu á einhverjum ríkiseignum sem við gætum nýtt í sama tilgangi. Þá gætum við byggt upp án þess að taka lán, hvort sem við settum svo veggjöld á síðar til að greiða þær framkvæmdir eður ei. Það væri þá bara seinni tíma ákvörðun. Ég var eiginlega bara að benda á að þetta væri allt til skoðunar og engin ákvörðun hafi verið tekin. Jafnvel þótt samgönguáætlun hafi samþykkt að nauðsynlegt væri að fara í flýtiframkvæmdir vegna þess að umferðarörygginu væri ógnað.“
– Er ekki margt sem mælir með því að nýta þannig arð frá Landsvirkjun eða fé úr sölu eigna í stað þess að ríkið sé að taka lán með tilheyrandi vaxtakostnaði?
„Það sem við þurfum að horfa til í þessu efni er heildarskuldsetning ríkisins. Slíkar framkvæmdir munu auðvitað hafa áhrif á ríkissjóð. Þó við myndum stofna opinbert hlutafélag sem Vegagerðin héldi utan um, yrði það engu að síður skuldasöfnun á vegum ríkisins. Þar verður líka að hafa í huga að við erum með ákveðnar fjármálareglur sem við þurfum að standast.
Vissulega höfum við verið að greiða mjög hratt niður skuldir ríkissjóðs. Sumir hafa bent á að þar sé jafnvel of geyst farið og þörf sé á að ríkið fari út á skuldabréfamarkaðinn til að viðhalda honum með útgáfu á skuldabréfum sem gæti nýst í þessum tilgangi. Ég var því í raun og veru að segja að við séum að skoða margar ólíkar leiðir, en markmiðið er að komast í þessar flýtiframkvæmdir vegna þess að þörfin er svo sannarlega fyrir hendi.“

Ævintýralegur ávinningur gæti helmingað um 60 milljarða árlegan slysakostnað

„Ávinningurinn yrði ævintýralegur. Við myndum bæta umferðaröryggið, fækka banaslysum og öðrum alvarlegum slysum. Við höfum dæmi um að það að aðskilja akstursstefnur, eins og t.d. var gert á Reykjanesbrautinni, þá minnkaði slysatíðnin stórkostlega. Miðað við það þá getum við með vegabótum lækkað um helming áætlaðan 50 til 60 milljarða kostnað af tjónum sem verða á vegunum á hverju ári. Það gætum við gert með því að gera endurbætur á meginleiðum frá Reykjavík upp í Borgarnes, austur fyrir Selfoss og með því að tvöfalda þann kafla Reykjanesbrautarinnar sem eftir er.
Þetta yrði þjóðhagslegur sparnaður sem kæmi fram í heilbrigðiskerfinu, löggæslu og kannski fyrst og fremst á vinumarkaði vegna minni örkumlunar vegfarenda.“

Málið á dagskrá í nýrri fjármálaáætlun

– Hvernig taka félagar þínir í ríkisstjórn í svona hugmyndir?
„Við erum í sjálfu sér að vinna þetta þessa dagana í tengslum við fjármálaáætlun sem nú er gerð á hverju ári til næstu fimm ára. Við erum að stilla þeirri fjármálaáætlun upp og hvernig við getum staðið við þær skuldbindingar sem við viljum standa við. Hvort sem það er samgönguáætlun, uppbygging heilbrigðiskerfisins, menntakerfisins eða aðrir þættir. Þetta erum við að skoða á sama tíma og hagsveiflan er að fara niður. Ég held því að það sé talsverð áskorun á okkur að finna fjármögnun eftir öðrum leiðum en hefðbundið er.
Það eru margir sem hafa mikla þekkingu og reynslu í vegamálum sem segja að við munum aldrei ná að byggja upp þessa vegi nema að við förum í einhvers konar flýtiframkvæmd. Það verði að fara í átak og dugi ekki að malla áfram með þeim fjármunum sem við erum tilbúin að forgangsraða meðfram fjárveitingum í heilbrigðiskerfið, menntakerfið og aðra þætti. Slíkt muni ganga of hægt, því umferðarþunginn muni halda áfram að vaxa og viðhald á vegunum að aukast.“
– Verða menn þá ekki líka að horfa á að með áframhaldandi viðhaldsleysi halda vegirnir áfram að brotna niður og endurbyggingarkostnaður verður þá meiri en ella?
„Það er rétt og það var því algjört lykilatriði að ríkisstjórnin samþykkti tillögu mína í fyrra um að fara með 4 milljarða úr varasjóði í aukið viðhald. Árið 2016 settum við tæpa 6 milljarða í viðhald til Vegagerðarinnar. Á árinu 2018 settum við upphaflega 8 milljarða í þau verkefni, en bættum 4 milljörðum við. Það veitti ekki af við að takast á við skemmdir eftir erfiðan vetur. Núna erum við því á mun betri stað en fyrir einu ári. Samt er áætlað í samgönguáætlun að setja meiri fjármuni til viðhalds, eða 10 milljarða á ári næstu fimm árin. Svo á það að aukast um 2% á ári út 15 ára samgönguáætlanatímann.“

Megináherslan á að bæta umferðaröryggið

– Varðandi flýtiframkvæmdir þá er víða kallað eftir úrbótum, eru menn komnir niður á hvernig framkvæmdum verður forgangsraðað?
„Menn settu þar upp nokkrar sviðsmyndir. Númer eitt, tvö og þrjú er umferðaröryggi. Þess vegna eru menn að horfa á vegi þar sem þarf að aðskilja akstursstefnur. Það eru langsamlega arðsömustu framkvæmdirnar. Það hefur verið bent á að þegar umferðarþungi er kominn í 5.000 bíla á dag og þar yfir, þá sé nauðsynlegt að huga að því að aðskilja akstursstefnur. Annars aukist slysatíði vegna framanákeyrslu mjög mikið.
Fækkun einbreiðra brúa er líka mikilvægt umferðaröryggismál. Þar hefur Vegagerðin sett fram nýja áætlun um hvernig hægt sé að ganga hraðar til verka en áður. Þá er aftur forgangsraðað út frá umferðarþunga og þessum svartblettum þar sem slysin hafa helst orðið. Í þriðja lagi höfum við verið að horfa á að gera leiðirnar skilvirkari. Bæta umferðarflæði og stytta tíma. Þess vegna hafa líka komið til tals framkvæmdir úti á landi eins og yfir Hornafjarðarfljót með nýrri veglínu og nýrri brú. Það er bæði öryggisatriði hvað varðar fækkun þriggja einbreiðra brúa og 11 km stytting vegalengda. Framkvæmdir við það verk hófust í fyrra. Sama gildir varðandi veginn um Öxi. Þar yrði um að ræða um 60 til 70 km styttingu veglínu upp á Hérað. Ef valið yrði að fara í innheimtu veggjalda þá yrðu þetta framkvæmdir sem yrðu með blandaðri fjármögnun.
Allt er þetta til skoðunar í þessum starfshópi en þjóðhagslegur ávinningur af þessum framkvæmdum yrði margfaldur.“

Þjóðarsjóðurinn mögulega í bið

– Hvað sérðu fyrir þér að arður frá Landsvirkjun gæti skilað inn í þetta dæmi?
„Nú hafa þeir verið með áætlanir sem tengjast hugmyndum um þjóðarsjóð sem líka er í stjórnarsáttmálanum. Samkvæmt honum ætluðum við fyrst að nýta tekjurnar í uppbyggingu á hjúkrunarheimilum og hins vegar í nýsköpunarsjóð. Í framtíðinni átti arðurinn svo að fara í þjóðarsjóð til að byggja upp viðbótar öryggissjóð sem tæki á náttúruhamfaratjóni, sem við erum ekki tryggð fyrir þó við séum býsna vel tryggð. Það hefur verið metið að þessi sjóður þyrfti ekki að vera „nema“ um 250 milljarðar eða svo.
Áætlanir Landsvirkjunar eru að á næstu árum fari þeir úr því að greiða einn til tvo milljarða í arð til ríkissjóðs á ári í það að greiða 5 til 15 milljarða árlega.
Við þurfum bara að vega og meta hvar skynsamlegast sé að nota fjármunina sem þaðan koma á næstu árum. Við höfum þó hvorki misst sjónar á hugmyndinni um að nýta þá fjármuni í hjúkrunarheimili né nýsköpunarsjóð.“

Arður bankanna ekki trygg tekjulind til framtíðar

– Hvað með að nýta söluandvirði af öðrum eignum ríkisins, eins og bönkum, í slíkar flýtiframkvæmdir?
„Það er dálítið flókin umræða. Í dag heldur ríkið á allt of stórum hluta af fjármálakerfinu. Í því felst áhætta. Vissulega hafa bankarnir verið að skila umtalsverðum arði sem runnið hefur í ríkissjóð. Þeir sem þekkingu hafa segja að til lengri tíma muni gerast hlutir á bankamarkaði sem geri það að verkum að bankarnir muni ekki skila eins miklum arðgreiðslum. Það snýst m.a. um nýja fjármálatækni sem mun minnka verulega hefðbundið tekjumynstur viðskiptabanka eins og við þekkjum þá.“

Seðlabankinn skoðar mögulega opnun innlánsreikninga fyrri alla landsmenn

„Menn hafa verið með hugmyndir um að Seðlabankinn opni innlánsreikninga fyrir alla Íslendinga. Þannig getum við greiðslumiðlað með einföldu appi í símanum og á ódýran hátt. Þetta eru seðlabankar í Svíþjóð og í Bretlandi að skoða. Ég veit að Seðlabankinn hjá okkur er líka að skoða þetta.“

Sporin hræða varðandi sölu bankanna

„Þá eru að koma hér netbankar með mjög litla yfirbyggingu sem munu taka skerf af kökunni. Þannig að inn í framtíðina er ekki víst að bankarnir okkar verði þær mjólkurkýr sem þeir hafa verið í fortíðinni. Þar af leiðandi gæti verið skynsamlegt að selja áður en til slíks kemur. Við þurfum hins vegar að fara varlega á því sviði. Spor fortíðarinnar hræða í þeim efnum.“

Landsbankinn yrði mögulega að samfélagsbanka

– En er endilega nauðsynlegt að selja bæði Íslandsbanka og Landsbanka?
„Nei, við Framsóknarmenn teljum að slíkt ætti ekki að gera. Það eru til mismunandi leiðir í þeim efnum. Norðmenn héldu t.d. eftir ákveðnu eignarhaldi í fleirum en einum banka eftir sína bankakrísu á tíunda áratug síðustu aldar. Hér hefur umræðan verið meira í þá átt að halda fyrst og fremst eftir eignarhluta í Landsbankanum, jafnvel að eiga hann allan. Hugsanlega þá að nýta það eignarhald til samfélagslegrar hegðunar í bankakerfinu, eða með svokölluðum samfélagsbanka. Það er ekki nóg að ríkið geri það, fjárfestar verða þá að vera tilbúnir til að vera með samfélagslega fjárfestingarhugsun í bankanum.“
– Hefur slíkt ekki einmitt reynst vel með Sparkassen í Þýskalandi?
„Jú, það er vegna þess að fjárfestarnir standa sterkt á bak við hann. Þó svo að einhverjum núverandi banka verði ekki breytt í samfélagsbanka, þá er hugmyndin frábær og skynsamleg. Ég held að við eigum að horfa til þess og þá væri auðvitað hægt að búa til slíkan banka, en það var ekki reifað í hvítbókarskýrslunni um að sameina t.d. Íslandsbanka og Landsbanka.
Í Þýskalandi eru það oft og tíðum sveitarfélög eða fylki sem standa að baki samfélagsbönkunum. Hér gæti það verið sveitarfélögin eða ríkið.”

Þörf á samfélagslegri hugsun í stað græðgisvæðingar

„Til þess að samfélagsbanki verði að veruleika þarf samfélagslega hugsun. Ekki bara samfélagslega ákvörðun á þinginu. Það þarf samfélagslega hugsun bæði neytenda og fjárfesta.
Hingað til hefur umræðan verið keyrð svolítið áfram á forsendum græðgisvæðingar. Þess vegna held ég að það sé mjög mikilvægt að halda þessari umræðu á lofti því ég tel að þetta sé leiðin til að takast á við samkeppnina í framtíðinni þar sem bankakerfið verður líklega allt öðruvísi en það er í dag. Þá fer samfélagsbanki kannski miklu skynsamlegri leið heldur en tíðkast hefur í þessu græðgiskapítalíska umhverfi sem við höfum verið í. Þar sem hámarksarðsemi virðist vera megin drifkrafturinn en er ekki endilega skynsamlegasta leiðin að mati okkar framsóknarmanna til að halda gangandi öflugu blönduðu hagkerfi. Þar sem lífshamingja fólks felst ekki í því að græða peninga, heldur að lifa góðu lífi,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson.

Heimild: Bændablaðið 28. febrúar 2019.

Categories
Greinar

Sérstaða Íslands – hreinleiki

Deila grein

28/02/2019

Sérstaða Íslands – hreinleiki

Bann við innflutningi hrás kjöts og sóttvarnir landsins snúast um sérstöðu Íslands til framtíðar. Framtíðarhagsmunir íslensks samfélags eru undir (lýðheilsa og búfjárstofnar), þeir hagsmunir eru miklu stærri, en hagsmunir einstakra stétta í nútíðinni. Samningar og lög eru mannanna verk sem hægt er að breyta, en ef sérstaða landsins tapast verður hún ekki auðveldlega endurheimt.

Nú hefur sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra birt drög að frumvarpi til að bregðast við niðurstöðu EFTA-dómstólsins, um innflutningstakmarkanir á fersku kjöti til landsins. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir heimildum til innflutnings á hráu ófrosnu kjöti og ógerilsneyddum eggjum. Frumvarpið hefur hvorki verið lagt fyrir ríkisstjórn eða stjórnarflokka. Það er enn í vinnslu hjá ráðuneyti en opnað hefur verið á samráð um frumvarpið í gegnum samráðsgátt stjórnvalda.

Samhliða hafa stjórnvöld nú kynnt aðgerðaáætlun sína sem ætlað er að efla matvælaöryggi, tryggja vernd búfjárstofna og bæta samkeppnisstöðu innlendrar matvælaframleiðslu. Mótvægisaðgerðirnar eru allar þýðingarmiklar og eiga fullan rétt á sér óháð breytingum á lögum. Eigi þessar aðgerðir hins vegar að skila árangri verður að gefast lengri tíma en nokkrir mánuðir til að innleiða þær. Aðgerðirnar verða að komast hratt í fulla virkni og það áður en frekari breytingar verða á innflutningstakmörkunum.

Ekki gefast upp
Með samþykkt á óbreyttu frumvarpi værum við sem sjálfstæð þjóð að gefast upp fyrir reglum sem settar voru án þess að næg þekking á mögulegum áhrifum væri til staðar. Lykilatriði er að fram fari ítarlegt áhættumat, sem taki bæði á áhrifum breytinganna á Íslandi og þýðingu hreinleika Íslands fyrir lýðheilsu á heimsvísu.

Með því að leyfa innflutning á hráu kjöti án þess tímafrests sem leiðir af frystiskyldunni værum við að gera vafasama tilraun með lýðheilsu þjóðarinnar. Þar fyrir utan væri tilraun með búfjárstofna en við vitum aldrei hvernig erfðauðlindin sem í þeim liggur getur komið að notum. Þeir sem tala fyrir óheftum innflutningi á kjöti benda á að það geti skilað sér í lægra matvöruverði.

Hagsmunir neytenda snúast um fleira en verð á matinn og hvað sé í matinn, það skiptir alltaf mestu hvað er í matnum.

Okkur ber skylda til að halda uppi vörnum fyrir sérstöðu okkar sem felst m.a. í tiltölulega mjög lítilli sýklalyfjanotkun í landbúnaði og lágri tíðni sýklalyfjaónæmra baktería í fólki. Heimurinn allur þarf að verjast þeirri ógn sem blasir við vegna vaxandi sýklalyfjaónæmis. Það hefur verið sýnt fram á ótrúlega mikla fylgni milli neyslu matvæla þar sem sýklalyfjanotkun í landbúnaði er mikil og tíðni sýklalyfjaónæmra baktería í fólki. Þessir hagsmunir eru mannkyninu dýrmætir, ekki síður en hreinleiki lofts og vatns.

Hagsmunir í húfi
Þetta er stórt pólitískt mál og miklir hagsmunir í húfi. Því þurfa íslenskir ráðamenn að stíga fast til jarðar og eiga samtöl við þá sem stýra Evrópusambandinu. Dómur EFTA er unninn út frá gildandi lögum og reglum og niðurstaðan fengin frá þeim sem vinna samkvæmt þeim. Ef ná þarf fram breytingum þurfa stjórnmálamenn að ræða við þá sem hafa áhrif á endurskoðun laga og reglna en ekki eingöngu þá sem framfylgja þeim.

Stjórnvöld verða að óska eftir lengra svigrúmi til innleiðingar, aðlögun og raunverulegar varnir taka tíma. Samtímis gæfist tækifæri til að gera ítarlegt áhættumat á afleiðingum breyttra innflutningsreglna fyrir Ísland og Evrópu sem heild. Þá gætu skapast forsendur til að endurskoða reglur með heildarhagsmuni í huga. Fyrir þessu þurfa stjórnmálamenn að beita sér með samtali við aðra stjórnmálamenn. Það getur ekki verið vilji Evrópusambandsbúa að við Íslendingar verðum gerð að tilraunadýrum í þessum efnum.

Sérstaða okkar er ekki okkar einkamál, hún hefur þýðingu á heimsvísu.

Halla Signý Kristjánsdóttir og Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismenn Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Bændablaðinu 28. febrúar 2019.

Categories
Fréttir

Reglur ESB yfirsterkari markmiðum um framtíðarmatvælaframleiðslu – ógn við lýðheilsu þjóðarinnar og fæðuöryggi

Deila grein

28/02/2019

Reglur ESB yfirsterkari markmiðum um framtíðarmatvælaframleiðslu – ógn við lýðheilsu þjóðarinnar og fæðuöryggi

„Hæstv. forseti. Ég ætlaði að ræða fjórfrelsið og fullveldið og þegar reglur verða yfirsterkari þeim markmiðum sem við viljum ná fram. Von er á frumvarpi frá hæstv. landbúnaðarráðherra þar sem við bregðumst við og hlítum dómi um að íslensk stjórnvöld hafi ekki mátt setja strangar reglur um það að koma í veg fyrir innflutning á fersku, ófrosnu kjöti hingað til lands, að krafan um innflutningsleyfi og 30 daga frystiskyldu sé óheimil og brjóti í bága við EES-samninginn,“ sagði Willum Þór Þórsson, alþingismaður, í störfum þingsins á Alþingi í dag.
Ræða Willum Þórs Þórssonar, alþingismanns, í störfum þingsins 28. febrúar 2019.
„Ég get sýnt því skilning að hæstv. ráðherra bregðist við af ábyrgð eins og honum ber skylda til. Ég get sýnt því skilning að tollar og ýmis höft og hamlanir á viðskiptum milli þjóða skerði hagræði utanríkisviðskipta og að slíkir samningar eins og EES-samningurinn séu til þess fallnir að auka hagræði slíkra viðskipta, að fjórfrelsið, frjálst flæði fjármagns, vöru, þjónustu og fólks, miði að því. Ég get sýnt því skilning að slíkt geti falið í sér ábata fyrir neytendur, í þágu viðskiptanna og sé til þess fallið að bæta lífskjör.
En það er auðvitað önnur hliðin á málinu þegar við metum lífskjör þjóðar og framtíðarhagsmuni, sú hlið sem snýr að sérstöðu Íslands í hreinleika matvæla, búfjárstofna, sjálfbærni landbúnaðarframleiðslu, öryggi og lýðheilsu þjóðarinnar. Við slíkt mat finnst mér blasa við að dómurinn felur í sér að reglurnar verði yfirsterkari markmiðunum sem við setjum í þessu tilviki, að verja hreina íslenska búfjárstofna, að verja sérstöðu Íslands, að verjast raunverulegri ógn við sjálfbærni landbúnaðar, framtíðarmatvælaframleiðslu, ógn við lýðheilsu þjóðarinnar og fæðuöryggi.“

Categories
Fréttir

Við séum gerð að tilraunadýrum?

Deila grein

28/02/2019

Við séum gerð að tilraunadýrum?

„Virðulegi forseti. Nú hefur sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra birt drög að frumvarpi til að bregðast við niðurstöðu EFTA-dómstólsins sem er eðlilegt. Það fjallar um innflutningstakmarkanir á fersku kjöti til landsins. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir heimildum til innflutnings á hráu ófrosnu kjöti og gerilsneyddum eggjum. Bann við innflutningi hrás kjöt og sóttvarnir er liður í sóttvörnum landsins og snýst um sérstöðu landsins til framtíðar. Með samþykkt frumvarpsins erum við sem sjálfstæð þjóð að gefast upp með því að leyfa frjálsan innflutning á hráu kjöti. Það er ekki útséð hvaða afleiðingar það hefur í för með sér. Þeir sem hafa verið að tala um óheftan innflutning á kjöti benda á að það geti skilað sér í lægra matvöruverði. Hagsmunir neytenda snúast ekki bara um hvað er í matinn og hvað það kostar, heldur hvað er í matnum. Við megum ekki gefast upp þótt ESB hrópi. Við þurfum að halda uppi vörnum hvað varðar sérstöðu okkar þjóðar og lands sem hlýtur að vega nokkuð inn í heildina og því dýrmætt að halda í hana. Sérstaða landsins byggist m.a. á hreinleika búfjárstofna sem okkur hefur tekist að halda í vegna legu landsins,“ sagði Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, í umræðu um störfþingsins á Alþingi í dag.
Ræða Höllu Signýjar Kristjánsdóttur í störfum þingsins 28. febrúar 2019. 

„Við þurfum að verjast þeirri ógn sem blasir við vegna hugsanlegs sýklalyfjaónæmis. Frumvarpið tekur ekki nægilega á þeim hlutum. Þessir hagsmunir eru okkur jafn dýrmætir og hreinleiki lofts og vatns. Þetta er stórpólitískt mál og miklir hagsmunir í húfi. Því þurfa íslenskir ráðamenn að stíga fastar til jarðar og eiga samtal við þá sem stýra Evrópusambandinu. Dómur EFTA er unninn út frá lögum og reglum og niðurstaða fengin frá þeim sem vinna samkvæmt þeim. Eigum við endilega að beygja okkur undir það? Þá er að fara hærra í stigann og ná samkomulagi um undanþágu, fá það viðurkennt að við þurfum tíma til aðlögunar og til að byggja upp raunverulegar varnir. Það þarf að fara í áhættugreiningar til að meta hvaða afleiðingar það getur haft fyrir Ísland. Það getur ekki verið vilji Evrópusambandsbúa að við séum gerð að tilraunadýrum í þessum efnum.“

Categories
Fréttir

Mæta þörfum samfélagsins á hverjum tíma

Deila grein

28/02/2019

Mæta þörfum samfélagsins á hverjum tíma

„Að undanförnu hafa bæst við ýmsir nýir námskostir á framhalds- og háskólastigi hér á landi, námsbrautir framhaldsskóla hafa verið endurskoðaðar og skipulag námsins tekið talsverðum breytingum. Það er okkar að tryggja að menntakerfið geti sem best mætt fjölbreyttum nemendahópum og þörfum samfélagsins á hverjum tíma en það er eitt af markmiðum í þeirri vinnu sem nú stendur yfir við mótun menntastefnu Íslands til ársins 2030.“ Þetta segir Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, í grein í Fréttablaðinu 14. febrúar.
Menntadagur atvinnulífsins var haldinn 14. febrúar og er honum ætlað að vera vettvangur fyrir samtal og samráð um framtíðina á milli atvinnulífs og stjórnvalda. Bendir Lilja á að mikilvægi þessa til að auka samkeppnishæfni Íslands.
„Dæmi um árangursríka samvinnu af því tagi er nýlegt samkomulag menntamálaráðuneytisins við Keili um nýja námsleið til stúdentsprófs í tölvuleikjagerð en þar komu Samtök iðnaðarins, Samtök leikjaframleiðenda og Samtök verslunar og þjónustu öll að borðinu. Námið er framfaraskref, þar sem það svarar áhuga ungs fólks á menntun í skapandi greinum og svarar ákalli atvinnulífsins eftir vel menntuðu og sérhæfðu starfsfólki í þeim geira,“ segir Lilja.
Grein Lilju má lesa í heild sinni hér.

Categories
Fréttir

Tryggja áreiðanlega og góða þjónustu til allra landsmanna

Deila grein

28/02/2019

Tryggja áreiðanlega og góða þjónustu til allra landsmanna

„Ný drög að heildstæðri stefnu um almenningssamgöngur fara nú til umsagnar til almennings í samráðsgátt stjórnvalda. Stefnan er rökrétt framhald af nýrri samgönguáætlun sem Alþingi hefur samþykkt og verður leiðarljós að bættri þjónustu fyrir almenning. Ég hvet sem flesta til þess að kynna sér tillögurnar á vef samráðsgáttar – samradsgatt.island.is – og vænti þess að sú stefnumótun sem lögð er hér fram muni tryggja áreiðanlega og góða þjónustu til allra landsmanna, stuðla að bættum þjóðarhag og styrkja byggðir landsins í sessi.“ Þetta segir Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra, í grein í Fréttablaðinu 14. febrúar.
Stjórnvöld ætla sér að jafna aðgengi að þjónustu og til atvinnu með að byggja upp almenningssamgöngur um land allt og að til verði heildstætt kerfi. Í því felst að bæta þjónustustig, hafa sameiginlega upplýsingaveitu og þéttari tengingar á milli áfangastaða.
„Fyrir farþega er lykilatriði að hægt sé að rata um leiðarkerfið með skjótum og einföldum hætti. Sá sem ætlar að fara frá Vopnafirði til Ísafjarðar eða Kaupmannahafnar til Dalvíkur á ekki að þurfa að leita að fari nema í einni gátt. Upplifunin þarf að vera að eitt far sé pantað, óháð staðsetningu,“ segir Sigurður Ingi.
Grein Sigurðar Inga má lesa í heild sinni hér.

Categories
Greinar

Áhersla á hæfni í menntakerfinu

Deila grein

27/02/2019

Áhersla á hæfni í menntakerfinu

Öflugt menntakerfi er forsenda framfara og það kerfi er borið uppi af kennurum. Grunnurinn að öllum störfum í samfélaginu er lagður af kennurum og því er starf þeirra sérstaklega mikilvægt vegna þessa. Í stjórnarsáttmálanum er boðuð stórsókn í menntamálum og mikilvægur liður í henni er að bæta starfsumhverfi kennara og stuðla að nýliðun. Kennarafrumvarpið, ný lög um menntun, hæfni og ráðningu kennara og skólastjórnenda, er leið að því markmiði en frumvarpsdrög þess eru nú aðgengileg í Samráðsgátt stjórnvalda.

Með kennarafrumvarpinu er ráðgert að lögfesta ákvæði um hæfni sem kennarar þurfa að búa yfir til samræmis við þá ábyrgð sem felst í starfi þeirra. Áhersla á hæfni er orðin sífellt viðameiri hluti stefnumörkunar í menntamálum og hafa kennarar og kennaramenntunarstofnanir meðal annars kallað eftir slíkri áherslu. Þannig gerir frumvarpið ráð fyrir skilyrðum um sérhæfða hæfni til kennslu fyrir hvert skólastig í stað núgildandi laga þar sem inntak og umfang menntunar kennara og skólastjórnenda er skilyrði fyrir veitingu starfsleyfis. Að auki er tillaga um að framvegis verði gefið út eitt leyfisbréf til kennslu hér á landi í stað þriggja.

Með þessum breytingum eru stigin mikilvæg skref í þá átt að tryggja betur réttindi og starfsöryggi kennara óháð skólastigum. Með þeim mun sveigjanleiki aukast og þekking flæða í meira mæli á milli skólastiga en áður. Við teljum að frumvarpið muni stuðla að aukinni viðurkenningu á störfum kennara og auka faglegt sjálfstæði þeirra sem og styrkja stöðu kennara í íslensku samfélagi og innan skólakerfisins. Frumvarpið er einn liður af mörgum í heildstæðri nálgun stjórnvalda til að efla menntun á Íslandi. Á morgun, fimmtudag, verða kynntar sértækar aðgerðir sem snúa að því að efla kennaranám og fjölga kennaranemum.

Mig langar að þakka þeim fjölmörgu sem hafa lagt sitt af mörkum í þeirri umfangsmiklu vinnu sem býr að baki þessum frumvarpsdrögum en undirbúningur hefur staðið yfir frá því sl. haust. Frumvarpið var unnið í samráði við helstu félagasamtök íslenskra kennara, Samband íslenskra sveitarfélaga og kennaramenntunarstofnanir.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 27. febrúar 2019.

Categories
Greinar

Ísland ljóstengt

Deila grein

26/02/2019

Ísland ljóstengt

Brátt styttist í að Ísland verði ljóstengt að fullu. Ljósleiðaravæðingin er eitt mesta byggðaverkefni seinni ára í samstarfi við sveitarfélögin og býr samfélagið enn betur undir þá upplýsingatækniöld sem hefur hafið innreið sína. Verkefnið hefur verið farsælt en næstsíðasta úthlutun styrkja til sveitarfélaga á grundvelli landsátaksins Ísland ljóstengt er í undirbúningi. Með úthlutunni verður stígið stórt skref að því lokatakmarki að gefa öllum lögheimilum og fyrirtækjum í dreifbýli kost á ljósleiðaratengingu sem er árangur á heimsmælikvarða.

Aðdragandinn

Ísland ljóstengt á sér nokkurn aðdraganda en gott fjarskiptanet er og hefur verið áherslumál Framsóknarflokksins. Segja má að kveikjan að alvöru umræðu og undirbúningi þessa mesta byggðaverkefnis seinni ára, sé grein sem ég skrifaði í mars 2013 og bar yfirskriftina ,,Ljós í fjós“. Þá var mér og öðrum þegar orðið ljóst að ljósleiðaratæknin væri framtíðarlausn fyrir landið allt og ekki síst fyrir dreifbýlið þar sem erfiðara eða jafnvel ógjörningur er að beita annarri þráðbundinni aðgangsnetstækni. Málið var sett á dagskrá í stjórnarsáttmálanum 2013 og landsátak sem ber heitið „Ísland ljóstengt“ var sett af stað til að ýta undir þann möguleika að fólk geti valið sér störf óháð staðsetningu. Fimm árum seinna var farið að hilla undir lok verkefnisins en ennþá vantaði töluvert upp á að strjálbýlar byggðir væru með gott fjarskiptasamband. „Ísland ljóstengt“ var því sett aftur inn í stjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar og er eitt af brýnum verkefnum ríkisstjórnarinnar að ljúka ljósleiðaravæðingu landsbyggðarinnar til að byggja upp gott og samkeppnishæft samfélag í hinum dreifðu byggðum. Síðasta úthlutun úr fjarskiptasjóði vegna átaksins verður árið 2020.

Samfélagslegar breytingar

Framundan er tæknibylting sem breytir því hvernig við lifum og störfum. Störfin munu breytast og þau munu færast til. Tæknin tengir saman byggðir og Ísland við umheiminn. Ljósleiðarinn og verkefnið „Ísland ljóstengt“ er gott dæmi um framsækna stefnu okkar framsóknarmanna. Gott og skilvirkt fjarskiptasamband við umheiminn er lykillinn að því að taka þátt í þeim samfélagslegu breytingum sem hafnar eru . Áður réðst búsetan af því hvar viðkomandi fékk starf. Nú er hægt að sjá fram á að þessu verði öfugt farið og að fólk geti í auknum mæli valið sér búsetu óháð störfum. Þannig höfum við náð að skapa hvata til að ungt vel menntað fólk geti sest að á landsbyggðinni og jafnað aðgang landsmanna að atvinnu og menntun.

Hvað var gert

Fyrir fjórum árum síðan höfðu einungis fáein fjársterk sveitarfélög þegar ljósleiðaravætt allt sitt dreifbýli án aðkomu ríkisins eða milligöngu fjarskiptafyrirtækja. Fyrsta úthlutun Fjarskiptasjóðs vorið 2016 grundvallaðist einfaldlega á að ríkið legði sveitarfélögum um allt land til fjármagn við eigin uppbyggingu ljósleiðarakerfa.

Fjarskiptasjóður hefur nú í þrjú ár sett styrktum verkefnum sveitarfélaga einfaldar skorður og lagt til fjármuni á grundvelli samkeppnisfyrirkomulags. Það hefur þýtt að sveitarfélög með sterkari efnahag og eða ódýrari verkefni hafa mörg hver komist lengra í sínum framkvæmdum en ella. Með 400 m.kr. stuðningi úr byggðaáætlun  hefur tekist að aðstoða þau sveitarfélög sem staðið hafa höllum fæti í því samhengi. Fyrirséð var þó að snúið yrði að ljúka þessu landsátaki á skynsamlegan hátt með óbreyttu fyrirkomulagi.

Samvinnuleiðin til að klára

Forsvarsmenn verkefnisins hafa séð við þessu og hyggjast nú bjóða svokallaða samvinnuleið og verður því ekki viðhöfð samkeppni um styrki líkt og áður. Samvinnuleiðin býr til fyrirsjáanleika um fjárveitingar bæði frá fjarskiptasjóði og úr byggðaáætlun þannig að áhugasöm sveitarfélög sem eiga eftir styrkhæf verkefni, geti hagað undirbúningi sínum og framkvæmdum á hnitmiðaðri og hagkvæmari hátt en ella.

Samstaða

Lykill að þessu öllu hefur verið einstök samstaða og samvinna allra hlutaðeigandi í þessari vegferð þar sem áræðni og kraftur heimamanna í sveitum landsins hefur gert gæfumun. Ég er stoltur yfir því að hafa opnað umræðuna um þetta viðfangsefni og geta nú stuðlað að verklokum þessa mikilvæga landsátaks sem er ,,Ísland ljóstengt“.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra

Categories
Fréttir

Ísland Framtíðar – Heilbrigði þjóðarinnar

Deila grein

21/02/2019

Ísland Framtíðar – Heilbrigði þjóðarinnar

Ísland tækifæranna
Heilbrigði þjóðarinnar
Fundur um lýðheilsu, hrein matvæli og heilbrigði dýra, fimmtudaginn 21. febrúar í Súlnasal Hótel Sögu, kl. 20:00
 
Framsókn stendur fyrir opnum fundi um innflutning á hráu kjöti og þær ógnir sem stafa af sýklalyfjaónæmum bakteríum. Aðalframsögumenn eru Lance Price, prófessor við George Washington háskóla, Karl G. Kristinsson, prófessor við Háskóla Íslands og yfirlæknir við sýklafræðideild Landspítalans ásamt Herborgu Svönu Hjelm, forstöðukonu Matartímans og eiganda Fjárhússins.