Category: Fréttir

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, beindi fyrirspurn til forsætisráðherra á Alþingi vegna frumvarps um veiðigjald sem nú er til meðferðar hjá atvinnuveganefnd. Hann lagði áherslu á að fyrir lægi næg gögn og greiningar áður en frumvarpið yrði samþykkt.

„Við í atvinnuveganefnd erum að fjalla um mál nr. 351, sem varðar veiðigjaldið. Það hafa borist 57 umsagnir frá hagsmunaaðilum og almenningi, samtals um 400 blaðsíður af efni,“ sagði Þórarinn Ingi. Hann benti á að nefndarmenn væru að fara yfir öll þessi gögn og ræða við gesti til að rýna málið ítarlega.

„Veiðigjaldið gæti hækkað um 80% hjá smærri útgerðum“

Þórarinn Ingi lagði áherslu á að Framsókn hefði ekki verið á móti því að ræða breytingar á veiðigjaldi, þar á meðal mögulegar hækkanir, en að mikilvægt væri að allar upplýsingar lægju fyrir áður en ákvörðun yrði tekin.

„Í viðtali í Sprengisandi um helgina sagði hæstvirtur forsætisráðherra að það væru fyrst og fremst stórar útgerðir sem bæru mestu byrðarnar. En samkvæmt þeim gögnum sem við í atvinnuveganefnd fengum fyrir helgina virðist frítekjumarkið, sem átti að vernda smærri útgerðir, ekki tryggja það. Þvert á móti gæti veiðigjaldið hækkað um allt að 80% hjá þeim,“ sagði Þórarinn Ingi og spurði:

„Eigum við ekki aðeins að staldra við og vinna málið betur áður en við tökum þessi skref?“

Vilja tryggja réttmæta dreifingu veiðigjalda

Forsætisráðherra svaraði Þórarni Inga og tók undir að fjölmörg sjávarútvegsfyrirtæki greiða veiðigjöld í dag. Hún benti á að um 30 fyrirtæki greiði um 90% af þeirri hækkun sem nú er til umræðu.

„Það er rétt að það eru miklu færri fyrirtæki sem verða fyrir þessari hækkun en öll þau sem greiða í dag,“ sagði forsætisráðherra. Hún lagði áherslu á að atvinnuveganefnd hefði tekið við ábendingum og væri að skoða málið gaumgæfilega. Hún minnti á að í aðdraganda frumvarpsins hefði frítekjumark verið hækkað til að hlífa smærri útgerðum við miklum útgjöldum.

„Ég veit að það er vilji til að reyna að gera þetta með skynsamlegum hætti,“ bætti hún við en tók jafnframt fram að hún sæti ekki í atvinnuveganefnd og gæti því ekki gert grein fyrir öllum þeim umræðum sem þar færu fram. Hún ítrekaði þó að allar málefnalegar ábendingar sem berast yrðu teknar til skoðunar af fullri alvöru.

Áhersla á vandaða vinnu Alþingis

Í seinni fyrirspurn sinni lagði Þórarinn Ingi ríka áherslu á mikilvægi þess að atvinnuveganefnd Alþingis fari ítarlega yfir allar umsagnir sem berast nefndinni vegna lagafrumvarpa.

„Það hafa komið fram verulegar athugasemdir í umsögnum sem snúa að því hvort um leiðréttingu sé að ræða og hvort við séum að miða við réttan markað, meðal annars hvað varðar norskan makríl,“ sagði hann. Hann taldi nauðsynlegt að nefndin færi yfir allar athugasemdir — ekki aðeins fáar og útvaldar — svo niðurstaðan yrði rétt og í samræmi við hagsmuni landsins.

Veiðigjaldið er reiknuð stærð sem krefst nákvæmrar skoðunar

Forsætisráðherra svaraði að veiðigjaldið væri í raun reiknuð stærð sem byggði á mörgum forsendum og krefðist vandaðrar úttektar.

„Ég kasta nú bara einu dæmi hér fram: til dæmis eru vaxtagjöld, sem eru frádráttarbær frá stofni veiðigjalds, ígildi afskriftarprósentu sem er kannski í kringum 10–12%, sem ég efast um að stærstu útgerðarfyrirtækin borgi í vaxtakostnað,“ sagði hún. Hún minnti einnig á að breytingar hefðu verið gerðar á síðasta eða þarsíðasta kjörtímabili sem lækkuðu veiðigjaldið.

„Það var einhverju breytt þá sem merkilega dró niður stofninn og lækkaði veiðigjaldið. Það hefði kannski þurft að fá smá gaumgæfilega skoðun,“ sagði hún. Að lokum undirstrikaði hún mikilvægi þess að atvinnuveganefnd færi rækilega yfir öll þessi atriði.

„Auðvitað þarf að skoða þetta allt saman, en í lok dags er verið að leitast við að finna einhvern mælikvarða sem kemur manni nærri einhverjum sannleika. En í lok dags er þetta reiknuð stærð. Það verður alltaf eitthvert mat á þessu, en ég vænti þess að vinnan sé góð í nefndinni og að þið rennið yfir þetta saman,“ sagði forsætisráðherra.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, gagnrýnir ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fyrir að hafa ekki staðið við loforð um að lækka vexti og verðbólgu.

Í ræðu á Alþingi í dag rifjaði Sigurður Ingi upp að Kristrún Frostadóttir, formaður Samfylkingarinnar, hefði fyrir kosningar lofað landsmönnum að „negla niður vexti og verðbólgu“. Hún hefði meira að segja komið fram í sjónvarpi með risavaxna sleggju til að undirstrika þessi fyrirheit. Kjósendur hefðu því treyst henni fyrir því að bæta stöðu heimila landsins.

„Þegar kosið var til Alþingis hafði verðbólgan lækkað úr 10,2% í febrúar 2023 niður í 4,8% og hafði lækkað samfleytt síðustu fjóra mánuði,“ sagði Sigurður Ingi. „Seðlabankinn hafði jafnframt hafið vaxtalækkunarferli og almennt var litið svo á að hlutirnir væru á réttri leið.“

Sigurður Ingi sagði að miklar vonir hefðu verið bundnar við ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur, en nú væru blikur á lofti. „Fyrstu 100 daga ríkisstjórnarinnar lækkuðu vextir og verðbólga áfram, þó hægar. En eftir að ríkisstjórnin hélt 100 daga afmæli sitt í embætti jókst verðbólga í fyrsta sinn í níu mánuði í apríl og Seðlabankinn hefur síðan hægt á vaxtalækkunum. Seðlabankastjóri virðist hafa sett vaxtalækkunarferlið á pásu þar til búið verður að ná tökum á verðbólgunni.“

Sigurður Ingi spurði forsætisráðherra beint út hvort þetta væri samkvæmt plani. „Formaður Samfylkingarinnar sagði fyrir kosningar að lækkun vaxta og verðbólgu væri pólitísk ákvörðun. Hún lofaði að negla þau niður þegar hún yrði forsætisráðherra. Nú hefur hið gagnstæða gerst: verðbólga hefur hækkað og vaxtalækkun er komin á pásu. Hvar er sleggjan?“

Í kjölfar nýrrar ákvörðunar ríkisstjórnarinnar um að framlengja strandveiðar um 48 daga, vekur Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, athygli á því að slík ákvörðun brjóti í bága við ráðleggingar Hafrannsóknastofnunar og geti stefnt sjálfbærni auðlinda í hættu.

„Við höfum heyrt þingmenn og ráðherra úr Viðreisn og Samfylkingu tala fyrir ábyrgri nýtingu og mikilvægi þess að fylgja ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar. Nú, þegar á reynir, eru þeir tilbúnir að víkja frá þeirri meginreglu – til að tryggja pólitísk markmið um 48 daga strandveiðar, jafnvel þó hætta sé á að ofveiði skapist,“ segir Ingibjörg Isaksen og bætir við: „Það virðist vera seinni tíma vandamál sem fresta á til næsta kjörtímabils.“

Ingibjörg bendir á að Hafrannsóknastofnun hafi ítrekað varað við þessari leið og talið hana ekki í samræmi við aflareglu sem fylgt hefur verið hingað til. „Hafrannsóknastofnun segir þetta ekki í samræmi við aflareglu sem fylgt hefur verið og að breytingarnar geti stefnt sjálfbærni í hættu. Ekkert samráð hafi átt sér stað við stofnunina,“ segir hún og veltir því upp hvers vegna stjórnvöld kjósi að hunsa faglega ráðgjöf í þágu pólitískra ákvarðana.

„Hvers vegna er pólitísk ákvörðun látin vega þyngra en varfærin og fagleg ráðgjöf um sjálfbæra nýtingu sameiginlegra auðlinda?“ spyr Ingibjörg.

Að hennar mati verði að tryggja jafnræði og fyrirsjáanleika fyrir strandveiðimenn, en slíkt verði aðeins gert á traustum grunni sjálfbærrar nýtingar.

„Það er mikilvægt að tryggja jafnræði og fyrirsjáanleika fyrir strandveiðimenn. Það verður þó að gerast á grunni traustrar, gagnsærrar og sjálfbærrar stefnu. Ekki með aðferð sem Hafrannsóknastofnun varar við og hefur ekki verið prófuð,“ segir hún að lokum.

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, kallar eftir samstöðu og lausnamiðuðum aðgerðum.

Tímabundin rekstrarstöðvun kísilvers PCC á Bakka við Húsavík hefur vakið sterk viðbrögð í samfélaginu, bæði meðal íbúa og stjórnmálafólks. Alls missa 80 starfsmenn vinnuna frá og með miðjum júlí, og hefur sveitarstjórn Norðurþings lýst stöðunni sem „mestu efnahagsáfalli sem svæðið hefur orðið fyrir í áratugi.“ Atvinnutap af þessari stærðargráðu jafngildir, miðað við íbúafjölda, því að um 3.500 manns misstu vinnuna í Reykjavík.

Ingibjörg lýsir alvarleika málsins og mikilvægi þess að stjórnvöld bregðist við af festu:

„Staða PCC á Bakka er áfall fyrir samfélagið á Húsavík og nærsveitir. Til að setja þetta í samhengi, jafngildir þetta því að um 3500 manns misstu vinnuna í Reykjavík. Það þarf ekki að útskýra frekar hvaða áhrif það hefur á fjölskyldur, atvinnulíf og byggðafestu,“ segir Ingibjörg.

„Sveitarstjórnarfólk á svæðinu hefur unnið ötullega við að upplýsa okkur þingmenn um stöðuna – og það skiptir máli. Við verðum að standa saman og vinna að lausnum með framtíðarsýn að leiðarljósi. Mér skilst að Ísland og Noregur séu ein af fáum þjóðum sem leggja ekki tolla á kísil frá Kína. Þarna geta stjórnvöld stigið inn.“

„Það er von mín að þessi stöðvun verði tímabundin – en það kallar á að stjórnvöld horfi heildstætt á samkeppnishæfni íslensks iðnaðar og atvinnulífs.“

Kísilver lokað – áhrif og ástæður

Í yfirlýsingu frá PCC segir að lokunin sé vegna markaðserfiðleika og raskana sem rekja megi til tollastríðs og aukinnar samkeppni við niðurgreiddan innflutning á kísilmálmi frá Kína. Fyrirtækið hefur kært meint undirverðlagðan innflutning til fjármála- og efnahagsráðuneytisins.

Á meðan rekstrarstöðvun stendur hyggst PCC vinna að umbótaverkefnum, ferlirýni og endurskipulagningu. Markmiðið er að geta hafið starfsemi að nýju með skömmum fyrirvara um leið og markaðsaðstæður leyfa.

Sveitarstjórn Norðurþings undirstrikar mikilvægi þess að verksmiðjan starfi áfram til framtíðar og hvetur stjórnvöld til að tryggja samkeppnishæfni iðnaðarins:

„Samstaða, úthald og framtíðarsýn er nú mikilvægari en nokkru sinni fyrr.“