Author: Einar Gunnar

„Virðulegi forseti. Ég er sammála ályktun sveitarstjórnarráðs Framsóknar sem kemur inn á að sveitarfélög tryggi gjaldfrjálsar skólamáltíðir í grunnskólum, eins og ríkisstjórnin hefur samþykkt, enda er það í anda Framsóknar að setja fjölskyldufólk í forgang. Kjarasamningar eru í vinnslu og þessi aðgerð myndi greiða fyrir gerð þeirra. Það er mikilvægt að þjóðarsátt náist um jafn mikilvægt mál, öllum til heilla. Það væri liður í átt að markmiðum okkar um að ná niður verðbólgu og vöxtum í landinu enda myndu allir vinna með því, bæði heimili og sveitarfélög. Mörg sveitarfélög í landinu eru skuldug og finna því áþreifanlega fyrir hærri verðbólgu og því vaxtastigi sem nú ríkir í landinu. Mikilvægi skólamáltíða fyrir skólastarfið sjálft er mikið. Góð næring er nauðsynleg fyrir skóladaginn og mikilvægur liður í því að jafna kjör og aðstæður barna að öll börn eigi kost á hollum og staðgóðum skólamáltíðum. Það er ekki aðeins brýnt til að draga úr ójöfnuði heldur einnig heilsufarslegt og uppeldislegt atriði. Næring er þýðingarmikil fyrir þroska nemenda og starfsorku og rétt næring er liður í forvörnum og lýðheilsu. Börnin búa við misjöfn kjör og koma úr misjöfnum aðstæðum en þegar þau setjast við morgunhressinguna í skólanum koma þau öll að sama borði. Börn í Reykjavík greiða að jafnaði 12.836 kr. á mánuði fyrir skólamáltíð og eru það um 115.000 kr. yfir veturinn fyrir barnið. Foreldrar greiða þó ekki nema fyrir tvö börn og fá frítt fyrir það þriðja. Þótt þetta sé ekki há upphæð þá getur munað um 230.000 kr. yfir veturinn.

Virðulegi forseti. Mörg sveitarfélög bjóða nú upp á gjaldfrjálsar skólamáltíðir, t.d. Fjarðabyggð og Vogar, og enn fleiri sveitarfélög hafa lagt mikið kapp á það á undanförnum árum að niðurgreiða skólamáltíðir í grunnskólum. Nú er hins vegar tímabært að taka af skarið og stíga skrefið til fulls.“

„Hæstv. forseti. Það er okkur flestum eðlislægt að hringja eða svara símanum. Hér á landi eru aftur og aftur á móti margir sem geta það ekki heima hjá sér eða á svæðinu í kringum heimili sitt sökum lélegs símasambands. Þau lenda t.d. í vandræðum með að virkja rafræn skilríki því það krefst þess að viðkomandi sé í símasambandi og því þurfa þau að ferðast frá heimili sínu til að vinna að ýmsu sem mörg okkar telja sjálfsagt. Það að vera í góðu símasambandi snýst ekki einungis um hentugleika heldur er þetta fyrst og fremst öryggismál, bæði innan sem utan heimilis. Það er ekki einungis mikilvægt að huga að góðu símasambandi á heimili fólks því á vegum landsins eru líka margir staðir þar sem er lítið eða ekkert símasamband og það hefur margoft skapað mjög erfiðar aðstæður vegna slysa eða annarra vandræða sem koma upp. Það var því mjög gott að sjá fréttir vikunnar þar sem samið var um að byggja upp 24 fjarskiptasenda við stofnvegi á Vestfjörðum. Sú aðgerð skiptir miklu máli fyrir öryggi fólks á vegum landsins sem og þeirra sem búa í nágrenni við sendana. Meðan við fögnum því höldum við samt áfram að þrýsta á frekari uppbyggingu við stofnvegi um allt land sem og tengivegi og heimili fólks. Sjálf hefði ég viljað að áherslan hefði fyrst verið lögð á að byggja upp símasamband við heimili fólks en ég fagna þó öllum þeim framförum sem eiga sér stað í fjarskiptamálum á Íslandi því að það skiptir mjög miklu máli að vera í góðu sambandi.“

„Húsaleigulög tryggja leigjendum lágmarksréttindi við leigu íbúðarhúsnæðis en skortur á framboði leiguhúsnæðis og lök samningsstaða sem af honum leiðir gerir leigjendum oft erfitt um vik að standa á rétti sínum. Verði frumvarpið að lögum mun það skýra verulega rétt leigjenda. Samhliða þessum breytingum er mikilvægt að einnig verði horft til aðgerða til þess að auka framboð á leiguhúsnæði í samræmi við húsnæðisstefnu og aðgerðaáætlun á grundvelli hennar sem mælt var fyrir á síðasta ári,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra.

Langtímaleiga og aukinn fyrirsjáanleiki

Í frumvarpinu eru lagðar til breytingar með það að markmiði að stuðla að aukinni langtímaleigu og fyrirsjáanleika um breytingar á leigufjárhæð, bæði á meðan samningur er í gildi og þegar samningur er farmlengdur eða endurnýjaður. Vísitölubinding leigusamninga, óháð tímalengd þeirra, hefur leitt til þess að erfitt er fyrir leigjendur að sjá fyrir hvernig leiga muni þróast milli mánaða og tíðar hækkanir, m.a. vegna verðbólgu, gera það að verkum að húsnæðiskostnaður leigjenda hækkar oft mikið á samningstímanum. Frumvarpinu er ætlað að setja skýrari ramma utan um í hvaða tilvikum er heimilt að hækka leigu á samningstíma.

Lagt er til að ekki verði heimilt að semja um reglubundnar breytingar á leigufjárhæð í samningum til 12 mánaða eða skemur. Með því megi stuðla að auknum fyrirsjáanleika um leigufjárhæð í styttri samningum og fjölga leigusamningum til lengri tíma.

Þá er lagt til að í samningum til lengri tíma verði heimilt að fara fram á breytingu á leigufjárhæð vegna breyttra forsendna. Það geti verið vegna verulegrar hækkunar rekstrarkostnaðar, aðlögunar leigu að markaðsleigu og hækkun leigu hjá óhagnaðardrifnu leigufélagi til samræmis við sambærilegar eignir í eigu félagsins. Þetta geti einnig stuðlað að því að samningsaðilar velji í auknum mæli að gera ótímabundna samninga eða lengri tímabundna samninga. Gert er ráð fyrir að tólf mánuðir líði að lágmarki frá gildistöku leigusamnings þar til að hægt er að óska eftir breytingu á leigufjárhæð. Þá eru lagðar til breytingar til að skýra betur reglur um hvernig leiga skuli ákvörðuð við endurnýjun eða framlengingu leigusamnings.

Almenn skráningarskylda leigusamninga

Í frumvarpinu er lagt til að skráningarskylda í leiguskrá HMS taki til allra leigusamninga um húsnæði sem ætlað er til íbúðar. Einnig skuli skrá allar breytingar á leigufjárhæð á gildistíma samnings. Skráningarskylda var fyrst lögfest árið 2022 og tók gildi 1. janúar 2023 en náði þá einungis til leigusala sem hafa atvinnu af útleigu íbúðarhúsnæðis. Markmiðið með skráningu leigusamninga í leiguskrá HMS er að tryggja áreiðanlegar og heildstæðar upplýsingar um leigumarkaðinn, ekki síst um markaðsleigu húsnæðis sem er meginviðmið sanngjarnrar og eðlilegrar leigufjárhæðar samkvæmt húsaleigulögum

„Skráning leigusamninga í leiguskrána hefur heilt yfir gefist vel, þó að hún taki aðeins til hluta leigusamninga. Góðar upplýsingar um leigumarkaðinn og samsetningu hans, fjölda leigusamninga, þróun leiguverðs og tímalengd samninga eru gríðarlegar mikilvægar fyrir stjórnvöld til þess að geta með upplýstum hætti brugðist við þeim áskorunum sem leigjendur og leigusalar standa frammi fyrir og til þess að átta sig á hvernig best er hægt að styðja við virkan leigumarkað til hagsbóta fyrir alla aðila,“ sagði ráðherra á Alþingi.

Forgangsréttur leigjenda aukinn

Í frumvarpinu er lagt til að ákvæði um um forgangsrétt leigjenda til áframhaldandi leigu húsnæðis verði styrkt og að leigusala verði gert að kanna hvort leigjandi hyggist nýta sér forgangsrétt sinn. Í gildandi lögum þarf leigjandi að tilkynna leigusala að hann hyggist nýta forgangsrétt sinn eigi síðar en þremur mánuðum fyrir lok leigutíma til þess að forgangsréttur virkjist. Þá er lagt til að í lögunum verði taldar upp ástæður sem heimila uppsagögn ótímabundins leigusamnings. Ekki er um tæmandi upptalningu að ræða að ræða.

Kærunefnd húsamála efld

Loks er  lagt til að kærunefnd húsamála verði efld til að tryggja öflugt og skilvirkt réttarúrræði við úrlausn á ágreiningi milli samningsaðila. Í frumvarpinu er kveðið á um flýtimeðferð mála sem varða ágreining um leigufjárhæð þannig að úrskurður um leiguverð liggi fyrir innan tveggja mánaða. Einnig er lagt til að ráðast í fræðsluátak um réttindi á leigumarkaði og aðilum leigusamninga tryggð áframhaldandi lögfræðiráðgjöf um réttindi sín og skyldur þeim að kostnaðarlausu.

Þá er lagt til að kærunefndin taki framvegis við kærum á ensku þar sem stórir hópar leigjenda hafa ekki íslensku að móðurmáli. „Leigumarkaðurinn er oftast fyrsta stopp einstaklinga og fjölskyldna sem setjast hér að. Þessi hópur stendur oft höllum fæti í samskiptum við leigusala og á erfiðara um vik að leita réttar síns vegna skorts á kunnáttu í íslensku,“ sagði ráðherra í framsöguræðu sinni á Alþingi.

Heimild: stjr.is

„Virðulegi forseti. Samfélag okkar er sem betur fer ekki einsleitt heldur fjölbreytt. Það er því á ábyrgð samfélagsins og okkar að hjálpa til við aðlögun innflytjenda inn í samfélagið; innflytjenda sem við höfum verið svo heppin að fá hingað til landsins og má finna um allt land í öllum byggðarkjörnum; fólk sem er tilbúið að leggja okkur lið við að viðhalda góðu samfélagi og viðhalda hagkerfinu til framtíðarkynslóða. Það er staðreynd að stór hluti, eða 87%, innflytjenda er á vinnumarkaði hér á landi og er það vel.

Háskólasetrið á Vestfjörðum hýsir verkefnið Gefum íslenskunni séns sem er m.a. stofnað af Fræðslumiðstöð Vestfjarða með Ólafi Guðsteini Kristjánssyni í fararbroddi. Síðan verkefnið var stofnað hafa sveitarfélög og fleiri aðilar komið að því. Þetta sprettur upp af átaki sem var á Ísafirði með það að markmiði að auka vitund fólks gagnvart íslensku og tileinkun málsins. Það hafa verið haldin námskeið og málþing sem hafa vakið athygli og nú er verkefnið að færast á fleiri svæði. Þátttakendur eru íbúar á svæðinu, bæði íslenskir að uppruna og innflytjendur. Það er mikilvægt að allir taki þátt.

Þegar við tökum á móti ferðamönnum leggjum við áherslu á að sýna menningararf okkar og áhugaverða staði um allt land, söguna og náttúruna. Merkilegasti menningararfurinn er þó tungumálið okkar íslenska. Við þurfum að lyfta því upp. Það hefur þróast líkt og náttúran í okkar fallega landi en fyrir okkur er tungumálið festan í þjóðinni og samnefnari. Við verðum því að vera opin fyrir því hvernig við getum boðið þeim sem flytja hingað og dvelja hér um lengri eða skemmri tíma að starfa og lifa í okkar samfélagi. Það er á okkar ábyrgð að þjálfa íslenskuna og ekki skipta sjálfkrafa yfir í ensku í samskiptum og leyfa fólki — það eru allir af vilja gerðir — að byggja undir þá kunnáttu sem það býr yfir. Að sjálfsögðu verðum við að bera virðingu fyrir því að okkar ylhýra er ekki auðlært og setjast ekki í dómarasæti heldur vera fyrirmynd.“

„Virðulegi forseti. Knattspyrnu- og fjölnotaíþróttahús hafa valdið byltingu í möguleikum til ýmiss konar íþróttaiðkunar innan húss yfir veturinn hér á landi en í sumum þessara húsa eru því miður hættulegar slysagildrur. Þá hef ég sérstaklega í huga óvarðar járnstoðir aftan við endalínur knattspyrnuvallanna en mögulega er fleira í þessum húsum sem þarfnast skoðunar með tilliti til öryggis notenda. Í sumum húsunum hafa stoðirnar verið varðar en því miður hefur stundum þurft alvarlegt slys til. Iðkendur, börn sem fullorðnir, sem lenda á þessum stoðum á fullri ferð geta slasast illa. Kostnaður við öruggari frágang er óverulegur í samhengi við byggingarkostnað, rekstrarkostnað eða hættuna á alvarlegu slysi. Ég hef í nokkur ár vakið máls á þessu í tveggja manna tali við fólk sem mér hefur fundist líklegt til að beita sér fyrir úrbótum. Það hefur ekki skilað miklu þó að margir telji úrbóta þörf en líklega vantar viðmið fyrir mat á öryggi og fyrirmæli til þess að gripið sé til markvissra aðgerða. Í fljótu bragði sýnist mér öryggisreglur ekki ná utan um þennan þátt. Það er alla vega ekki hægt að sjá af reglugerð KSÍ um knattspyrnuleikvanga, reglugerð umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytis um öryggi leikvalla og leiksvæða eða eftirlit með þeim eða í reglum menntamálaráðherra um öryggi í íþróttahúsum né byggingarreglugerð. Þarna er viðfangsefni sem fellur á milli ráðuneyta, sveitarfélaga og íþróttahreyfingarinnar. Ég skora því á stjórnvöld, ríki og sveitarfélög, í samvinnu við íþróttafélögin að grípa til ráðstafana og jafnframt að móta reglur til framtíðar um frágang í kringum vellina. Jafnframt mun ég leggja fram fyrirspurn til hæstv. mennta- og barnamálaráðherra varðandi málið.“