Category: Fréttir

Franskur sjóðsstýringarfyrirtækið Ardian France SA hefur keypt Mílu af Símanum. Stjórnvöld hafa til skoðunar og mats á því hvort áform um fjárfestingu á tilteknum sviðum geti ógnað tilteknum grundvallarhagsmunum ríkisins og almennings þegar íslenskt einkafyrirtæki selur erlendum aðila undirfyrirtæki sem er samfélagslega mikilvægt.

Stjórnvöld fóru í viðræður við Símann sem seljanda Mílu, Ardian sem kaupanda Mílu, sem og við Mílu. Það leiddi til samkomulags um tilteknar kvaðir vegna þjóðhagslega mikilvægra fjarskiptaneta Mílu. Samkomulagið er í takt við upplegg og áherslur ríkisstjórnarinnar í viðræðunum og er samningurinn staðfestur af ríkisstjórninni. Jafnframt fór fram rýni á grundvelli laga um fjárfestingu erlendra aðila í atvinnurekstri og var kallað eftir upplýsingum um eigendur og helstu lykilstarfsmenn Ardian.

Ardian er franskt sjóðastýringarfyrirtæki með u.þ.b. 120 milljarða dala í stýringu. Fjárfestar í þeim sjóðum Ardian sem hér eiga í hlut eru 190 talsins og þar er einkum um að ræða alþjóðlega stofnanafjárfesta. Fjárfestarnir, sem eru að meginstefnu til lífeyrissjóðir og vátryggingafélög, eiga ekki að hafa áhrif á einstaka fjárfestingarsjóði Ardian og niðurstaðan var að ekki sé tilefni til að stöðva viðskiptin. Salan er hins vegar til skoðunar hjá Samkeppniseftirlitinu.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, sagði í sérstakri umræðu á Alþingi um sala Símans á Mílu til erlendra fjárfesta þurfi að sæta eftirfylgni stjórnvalda og byggja á skýru verklagi og ferlum um upplýsingamiðlun og reglubundnu endurmati, hver svo sem kaupandinn er, hvort sem hann er innlendur eða erlendur.

„Hins vegar er sala á grunninnviðum, eins og kerfi Mílu, ekki áhættulaus.“

Fyrir liggur að einkafyrirtæki er að selja erlendum aðila undirfyrirtæki. Stjórnvöld eru með til skoðunar og mats á því hvort áform um fjárfestingu á tilteknum sviðum geti ógnað tilteknum grundvallarhagsmunum ríkisins og almennings.

„Félagið Míla er samfélagslega mikilvægt og heldur utan um þá grunninnviði sem eru þjóðhagslega mikilvægir. Fjarskipti verða sífellt nauðsynlegri liður nútímasamfélags. Það er ekki bara að ná í næsta mann eða geta unnið heiman frá sér heldur er þjóðaröryggi undir. Þeir innviðir sem til þarf eru mikilvægir í því sambandi og sá grunnur sem nútímasamfélagið og atvinnulíf okkar stendur á. Tilgangur Mílu er að byggja upp, viðhalda og reka innviði fjarskiptaþjónustu um allt land. Félagið snertir því okkur öll. Kerfi Mílu eru grunnur að fjölþættri fjarskiptaþjónustu,“ sagði Halla Signý.

„Við erum með lög í landinu sem tryggja staðsetningu kjarnabúnaðar á sviði fjarskipta hérlendis. Það er gert með vísan til þjóðaröryggishagsmuna og í þjóðaröryggisstefnu fyrir Ísland er kveðið á um að tryggja skuli vernd grunnvirkja og núverandi starfsemi Mílu lýtur nú þegar ákvæðum laga er varða öryggishagsmuni,“ sagði Halla Signý.

Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir, alþingismaður, fór og yfir málið í sömu umræðu og sagði söluna hafa verið til umfjöllunar hjá þjóðaröryggisráði.

„Þeirri skoðun er ekki lokið en af aðgengilegum gögnum get ég ekki séð að salan ógni þjóðaröryggi Íslands. Í nýjum lögum um Fjarskiptastofu eru ríkar heimildir til eftirlits sem og skilyrði um að allur búnaður þurfi að vera framleiddur af ríkjum sem Ísland á í öryggissamstarfi við, eða ríkjum innan EES,“ sagði Hafdís Hrönn.

Í þjóðaröryggisstefnu fyrir Ísland er tryggð vernd grunnvirkja og hægt að lögbinda staðsetningu kjarnabúnaðar á sviði fjarskipta í landinu.

Eftirfylgni stjórnvalda með framkvæmd samkomulagsins verður að byggjast á skýru verklagi og ferlum um upplýsingamiðlun, nauðsynlegt samstarf og reglubundið endurmat með tilliti til mikilvægis þjóðaröryggishagsmuna.

„Með nýframlögðu frumvarpi um breytingu á lögum um fjarskipti og lögum um fjarskiptastofu og lögum um fjárfestingu erlendra aðila í atvinnurekstri tel ég að við getum tryggt betur öryggi fjarskiptanets Íslendinga með góðum hætti. Mikilvægt er að enginn vafi leiki á því að öryggi grunninnviða fjarskipta á Íslandi sé með öllu tryggt til hlítar því að það skiptir miklu máli að þingið taki umræðuna og ég þakka fyrir að fá tækifæri til að koma að fyrrgreindum sjónarmiðum,“ sagði Hafdís Hrönn.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður, vakti athygli á í störfum þingsins að frá áramótum muni Sjúkratryggingar Íslands taka þátt í ferðakostnaði vegna ítrekaðra ferða einstaklinga í fyrirbyggjandi meðferð sem ætlað er að koma í veg fyrir illkynja sjúkdóma. Hrósaði hún þeim einstaklingum og samtökum sem hafa barist fyrir úrbótum í þessum efnum en jafnframt stjórnvöldum fyrir að hafa brugðist við. 

„Það er samt óásættanlegt að hver og einn einstaklingur þurfi að berjast fyrir sínum rétti eða að breytingar bíði þar til einhver sem hefur orku til fer í að berjast fyrir framförum,“ sagði Líneik Anna.

„Á síðasta þingi vakti ég ítrekað athygli á aðstöðumun fólks eftir búsetu ef það ber meinvaldandi BRCA-gen og nýtir sér fyrirbyggjandi heilbrigðisþjónustu í samræmi við ráðleggingar þar um. Kostnaður vegna tíðra ferða í tengslum við eftirlit vegna BRCA og aðgerða getur orðið gríðarlegur fyrir hvern einstakling. Til dæmis má gera ráð fyrir 8–20 ferðum í tengslum við áhættuminnkandi aðgerðir. Bara ferðakostnaðurinn getur þá orðið hálf til ein milljón. Ferðir geta líka orðið fleiri og þar fyrir utan er það dvalarkostnaðurinn,“ sagði Líneik Anna.

Sagði hún nauðsynlegt að reglur um endurgreiðslu ferðakostnaðar þeirra sem búsettir eru á landsbyggðinni og þurfa að sækja sérhæfða heilbrigðisþjónustu til höfuðborgarsvæðisins séu endurskoðaðar jafnóðum samhliða þróun þjónustunnar. 

„Það getur ekki verið að fólk á landsbyggðinni eigi að vera í þeirri stöðu að taka ákvarðanir um nýtingu á heilbrigðisþjónustu í ljósi ferðakostnaðar og fjárhagsstöðu. Hér var stigið mikilvægt skref til að jafna aðstöðumuninn með breytingu á reglugerð. Því ber að fagna. Höldum áfram á sömu braut,“ sagði Líneik Anna.

Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir, alþingismaður, spurði landbúnaðarráðherra í óundirbúnum fyrirspurnatíma á Alþingi hvort að hafin væri vinna við að bæta fyrirsjáanleika í raforkuverði til að einfalda garðyrkjubændum áætlunargerð og framleiðslu á afurðum sínum? 

„Hver er staðan á framfylgd þeirra tillagna sem lagðar voru í hendur ráðherra eftir vinnu starfshópsins? Ef vinna er ekki hafin er spurning mín: Hvenær megum við búast við því að ráðherra hefji og jafnvel klári þá vinnu sem lagt er upp með í skýrslu starfshópsins?“

Hafdís Hrönn fór yfir að um mitt ár 2018 hafi verið skipaður starfshópur til að meta hvort að taka mætti til frekari skoðunar raforkumálefni garðyrkjubænda. Farið yrði yfir þróun raforkukostnaðar garðyrkjubænda og greina tækifæri til þróunar og nýsköpunar innan atvinnugreinarinnar. 

„Starfshópurinn skilaði tillögum sínum til ráðuneytisins um mitt ár 2019 en það virðist lítið hafa skilað sér í kjölfarið á því. Landbúnaðurinn spilar mikilvægt og margþætt hlutverk í íslensku samfélagi en er að mörgu leyti vannýtt auðlind. Mikilvægi landbúnaðarins virðist hins vegar ekki endurspeglast í stuðningi við greinina eða starfsumhverfi hennar. Þetta á m.a. við hjá garðyrkjubændum en þungt rekstrarumhverfi þeirra gerir þeim erfitt fyrir,“ sagði Hafdís Hrönn.

Taldi Hafdís Hrönn það mikilvægt að Íslendingar standi vörð um fæðu- og matvælaöryggi með dyggum stuðningi við innlenda matvælaframleiðslu, sama í hverju hún felst. 

„Meðal þeirra aðgerða sem við verðum að fara í er að jafna stöðu garðyrkjubænda óháð staðsetningu. Það er því augljóst að við þurfum að byrja á því að stuðla að meiri fyrirsjáanleika í raforkuverði. Með þessu er hægt að standa vörð um íslenska garðyrkjubændur og innlenda matvælaframleiðslu. Þannig tel ég að við tryggjum frjóan jarðveg fyrir heila starfsstétt til að vaxa og dafna,“ sagði Hafdís Hrönn.

Landbúnaðarráðherra svaraði svo til að „fyrirkomulagið um greiðslur til framleiðenda fer eftir búvörusamningum, þ.e. samningi um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða. Samkomulag um breytingar á þeim samningi var undirritað 14. maí 2020 en með samkomulaginu var í fyrsta lagi bætt við framlag til garðyrkjunnar, það eru 200 milljónir á ári, frá og með árinu 2020 og út gildistíma samningsins og þar af var 70 milljónum bætt við árlega til greiðslu sérstaklega vegna raforku. Samkvæmt samningnum renna því um 385 millj. kr., uppfært árlega, til greiðslu vegna raforku og ylræktendum voru tryggðar beingreiðslur vegna lýsingar í stað niðurgreiðslu kostnaðar, samanber þetta samkomulag. Framlög samkvæmt fjárlögum greiðast til framleiðenda miðað við notkun á raforku til gróðurhúsalýsingar. Með vísun til þess þá eru þessum framleiðendum í raun og veru tryggðar beingreiðslur til niðurgreiðslu í því skyni að stuðla að betra starfsumhverfi greinarinnar.“

Hafdís Hrönn minnti á að ekki mætti „sofna á verðinum. Aðstæður garðyrkjubænda má bæta töluvert, og þá sérstaklega hvað varðar kostnað vegna raforkukostnaðar. Það er einstaklega ánægjulegt að heyra ráðherra segja að hún hyggist leggjast í frekari aðgerðir sem stuðla að því bæta raforkumál garðyrkjubænda og að tryggja framtíð þessarar starfsstéttar. Garðyrkjubændur, sem stuðla meðal annarra að matvælaöryggi þjóðarinnar, eiga það skilið frá okkur.“

Framsókn í Reykjavík mun notast við uppstillingu sem aðferð við val á framboðslista flokksins fyrir komandi borgarstjórnarkosningar. Tillaga þess efnis var samþykkt samhljóða á fjölmennu kjördæmaþingi Framsóknar í Reykjavik sem fór fram rafrænt fyrir áramót.

Kjörnefnd og nýjum borgarmálahópi Framsóknar var falið að hefja undirbúning fyrir kosningabaráttu í Reykjavík. Ráðgert er að tillaga að uppstillingu á framboðslista flokksins í Reykjavík verði kynnt og borin upp til atkvæðagreiðslu meðal félagsmanna eigi síðar en í mars næstkomandi.

Þingið samþykkti einnig tillögu þess efnis um að koma á fót hverfafélögum í hverfum Reykjavíkur. Ráðin eru hugsuð sem vettvangur fyrir íbúa hverfanna til skoðanaskipta og málefnavinnu í borgar- og landsmálum.

„Það er ánægjulegt að finna fyrir þeim mikla áhuga sem ríkir á grasrótarstarfi Framsóknar í Reykjavík. Endurspeglast það meðal annars í þörfinni fyrir ný hverfaráð innan flokksstarfsins sem verða stofnsett á næstu vikum. Flokkurinn hefur alla tíð látið sig mikilvæg mál varða fyrir borgarbúa og eru ótvíræð sóknarfæri fyrir flokkinn í komandi borgarstjórnarkosningum,“ segja Lilja Dögg Alfreðsdóttir og Ásmundur Einar Daðason, ráðherrar og þingmenn Framsóknar í Reykjavík, í sameiginlegri tilkynningu eftir þingið.

Framlög til verkefnasjóða og styrkja á sviði menningar, að meðtöldum launasjóðum listamanna, munu nema um 3,3 milljörðum króna á fjárlögum næsta árs. Til samanburðar námu framlög til þeirra um 1,9 milljarði árið 2017. Nemur hækkunin um 72%. Fóru framlögin mest í 3,9 milljarða árið 2020 vegna tímabundins framlags í máltækniverkefni fyrir íslensku í stafrænum heimi sem áætlað er að klárist á næsta ári.

„Menning og listir eru uppspretta öflugs samfélags en undanfarin ár höfum við markvisst unnið að sterkari umgjörð í þeim málaflokkum með góðum árangri. Á næsta ári munum við halda áfram á sömu braut en menningarmálin munu meðal annars fá nýtt heimili í nýju ráðuneyti, ný myndlistastefna fyrir Ísland verður kynnt, vinna við nýja tónlistarstefnu hefjast og ný sviðlistamiðstöð hefja starfsemi sína. Fjárframlög til sjóða á sviði menningar halda áfram að vaxa sem mun ótvírætt skila sér til baka til samfélagsins. Aukningin er í takt við stjórnarsáttmálann, þar sem tekið er skýrt fram að við ætlum að tryggja undirstöður íslensks menningar- og listalífs. Heimsfaraldurinn hefur haft óhjákvæmilegar afleiðingar fyrir menninguna okkar, en við ætlum að halda áfram að hlúa að henni,“ segir Lilja Alfreðsdóttir, menningarmálaráðherra.

Á næsta ári mun aukning til Myndlistasjóðs nema 43,2 m.kr, til sjóðs vegna starfsemi atvinnuleikhópa 42,5 m.kr og aukning til tónlistarsjóða nema 18 m.kr. Þá verður 100 m.kr varið til hækkunar á starfslaunum listamanna.

Rekstrargrunnur hjúkrunarheimila verður styrktur varanlega um 1,0 milljarð króna með fjárlögum næsta árs sem samþykkt voru á Alþingi í gær. Að auki er í fjárlögunum gert ráð fyrir 1,2 milljarða króna framlagi sem jafnframt er varanlegt, til að mæta auknum launakostnaði sem stafar af styttri vinnutíma vaktavinnufólks.

Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, segir það mikilvægt skref að fjárlaganefnd og Alþingi hafi nú ákveðið að renna styrkari stoðum undir rekstur hjúkrunarheimilanna. Vinnuhópur skipaður fulltrúum heilbrigðisráðuneytis, fjármálaráðuneytis, Sambandi sveitarfélaga og Samtökum fyrirtækja í velferðarþjónustu fjallaði fyrr á þessu ári um aukna fjárþörf hjúkrunarheimila og hve miklu þyrfti að bæta inn í rekstrargrunninn til að tryggja rekstur.

„Þessi hækkun á rekstrargrunninum um einn milljarð króna er í samræmi við niðurstöðu vinnuhópsins. Það er því óhætt að segja að breið samstaða sé um þessa auknu fjármuni sem tvímælalaust skapa hjúkrunarheimilunum betri stöðu og gera þeim betur kleift að veita íbúum sínum góða þjónustu,“ segir Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra.

Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir, alþingismaður, var með jómfrúrræðu sína í fyrstu umræðu fjárlaga 2022 á Alþingi í síðustu viku.

Hafdís Hrönn sagði ógrynni tækifæra til staðar til að bæta samkeppnisstöðu Íslands á hinum ýmsu sviðum og þá sérstaklega á sviði þekkingar og nýsköpunar. „Fjárfesting í nýsköpun er ekki bara fjárfesting í nýsköpun; fjárfesting í loftslagsmálum, fjárfesting í heilbrigðiskerfinu, fjárfesting í landbúnaði, fjárfesting í sjávarútvegi, fjárfesting í hraðari orkuskiptum hér á landi. Með því að styðja við nýsköpun, hugverkaiðnað og skapandi greinar erum við að fjárfesta í samfélaginu öllu, fjárfesta í fólki.“

Minnti hún á að þess konar áherslur séu í takt við áherslur er Framsóknarflokkurinn lagði upp með í aðdraganda síðustu kosninga. Athygli vakti er framleiðandinn og streymisveitandinn HBO lýsti yfir áhuga á því að framleiða kvikmyndir og sjónvarpsþætti á Íslandi, að því gefnu að kosningaloforð Framsóknar yrðu að veruleika. Þetta kom fram í bréfi frá HBO til formanns og varaformanns Framsóknar.

„Við sem þjóð eigum að geta verið fremst meðal jafningja með skilvirku kerfi og hvötum sem stuðla að auknum áhuga og fjölgun verkefna til landsins. Ég bind miklar vonir við þann árangur sem fæst með hvötum sem þessum. Sköpun nýrra og fjölbreyttra starfa veitir okkur tækifæri til framtíðar. Samhliða þurfum við að efla kvikmyndanám og kennslu á háskólastigi með auknum stuðningi í fjárlögum. Íslendingar hafa sýnt sig og sannað á heimsvísu á þessu sviði og við getum skarað fram úr, enn frekar,“ sagði Hafdís Hrönn.

***

„Virðulegur forseti. Ég stend hér stolt og auðmjúk við flutning minnar fyrstu ræðu á Alþingi, jómfrúrræðu. Ég er fyrst og fremst þakklát fyrir það tækifæri sem ég fæ til að standa hér í dag, það er alls ekki sjálfgefið. Talandi um tækifæri: Hér á landi höfum við ógrynni tækifæra til að bæta samkeppnisstöðu Íslands á hinum ýmsu sviðum og þá sérstaklega á sviði þekkingar og nýsköpunar. Nýsköpun stuðlar að framförum með nýjum hugmyndum, verklagi og uppgötvunum. Nýsköpun er mikilvægur þáttur í allri framþróun. Það kemur til með að skipta efnahag Íslands öllu máli að við verðum ekki eftirbátar annarra þjóða sem við berum okkur saman við þegar kemur að atvinnusköpun, hugverkaiðnaði, nýsköpun á sviði orkumála og skapandi greina og í því felast tækifæri sem við eigum að grípa. Fjárfesting í nýsköpun er ekki bara fjárfesting í nýsköpun; fjárfesting í loftslagsmálum, fjárfesting í heilbrigðiskerfinu, fjárfesting í landbúnaði, fjárfesting í sjávarútvegi, fjárfesting í hraðari orkuskiptum hér á landi. Með því að styðja við nýsköpun, hugverkaiðnað og skapandi greinar erum við að fjárfesta í samfélaginu öllu, fjárfesta í fólki.

Við höfum öll fylgst með þeirri sérstöðu sem landið hefur þegar kemur að framleiðslu á afþreyingarefni, t.d. kvikmyndaframleiðslu. Erlendir kvikmyndaframleiðendur keppast við að taka upp og framleiða efni hér á landi, skiljanlega, enda er landið okkar ótrúlegt sjónarspil. Þetta er ekki einungis glæsileg landkynning sem styður hraustlega við íslenska ferðaþjónustu heldur geta þær tekjur sem við höfum af þessu reynst umtalsverðar. Að auki leiðir þetta til nýrra fjölbreyttra og afleiddra starfa sem við sem samfélag þurfum að líta til. Þessu tek ég fagnandi. Það er því einstaklega ánægjulegt að sjá í fjárlögum skref stigið í átt að því að auka endurgreiðslur til kvikmyndagerðar á Íslandi. Með slíkri aðgerð getum við bætt samkeppnisstöðu og sérstöðu okkar í alþjóðlegu samhengi og búið til tækifæri til framtíðar í sívaxandi geira. Við getum skipað okkur á bekk með ríkjum á borð við Írland og Spán þar sem kvikmyndaframleiðsla hefur gífurlega jákvæð áhrif á ríkistekjur. Íslensk kvikmyndaframleiðsla hefur verið að færa út kvíarnar síðastliðin ár og við eigum sérfræðinga í fremstu röð á öllum sviðum tengdum kvikmyndaframleiðslu, m.a. tónskáld, leikstjóra, klippara, leikara, og af því hefur íslenskt samfélag notið góðs, íslenskur efnahagur notið góðs af. Með auknum stuðningi er hægt að stuðla að frekari vexti og uppbyggingu á spennandi iðnaði. Við sem þjóð eigum að geta verið fremst meðal jafningja með skilvirku kerfi og hvötum sem stuðla að auknum áhuga og fjölgun verkefna til landsins. Ég bind miklar vonir við þann árangur sem fæst með hvötum sem þessum. Sköpun nýrra og fjölbreyttra starfa veitir okkur tækifæri til framtíðar. Samhliða þurfum við að efla kvikmyndanám og kennslu á háskólastigi með auknum stuðningi í fjárlögum. Íslendingar hafa sýnt sig og sannað á heimsvísu á þessu sviði og við getum skarað fram úr, enn frekar.

Þessar áherslur slá í takt við það sem Framsóknarflokkurinn lagði upp með í aðdraganda kosninga og kemur skýrt fram í stjórnarsáttmálanum og endurspeglast í fjárlögum næsta árs. Þetta hefur heldur betur vakið athygli erlendis. Hinn risastóri framleiðandi og streymisveitandi HBO hefur nú þegar lýst yfir áhuga á því að framleiða kvikmyndir og sjónvarpsþætti á Íslandi verði umrædd áform að veruleika. Þessu lýsti afþreyingarrisinn yfir í bréfi sem stílað var á formann og varaformann Framsóknar: Verkefni frá framleiðendum á borð við HBO eru með þeim stærstu sem bjóðast í kvikmyndageiranum. Tekjurnar geta því orðið verulegar með tilheyrandi atvinnusköpun og sérþekkingu sem myndast í kringum slík verkefni. Þetta er fögur framtíðarsýn um uppbyggingu nýrra starfa og jafnvel upphafið að nýrri og öflugri stoð í íslensku atvinnulífi.

Virðulegi forseti. Ef við ætlum að skapa atvinnu verðum við að auka þátt nýsköpunar og ef við gerum það sköpum við störf og þau skapa hagvöxt. Með hagvexti vöxum við út úr aukinni skuldsetningu sem skapast hefur í kjölfarið á heimsfaraldri sem geisað hefur í tæp tvö ár. Við getum þar með bætt enn frekar velferð samfélagsins. Þetta endurspeglast í þeim fjárlögum sem hér eru til umræðu, að við vöxum út úr því ástandi sem skapast hefur í Covid í krafti grænnar nýsköpunar.

Virðulegi forseti. Ég fer full vonar inn í þetta kjörtímabil og það er mín einlæga von að við getum haldið áfram að eiga í víðtæku samtali við samfélagið um þær breytingar sem ráðast skal í á kjörtímabilinu og með því fundið bestu lausnina hverju sinni til hagsbóta fyrir samfélagið allt.“

Ágúst Bjarni Garðarsson, alþingismaður, var með jómfrúrræðu sína í fyrstu umræðu fjárlaga 2022 á Alþingi í síðustu viku. Í ræðu sinni fór hann yfir að stjórnarsáttmáli nýrrar ríkisstjórnar væri ítarlegt skjal sem einkennist af bjartsýni varðandi þau tækifæri sem væru til staðar

Fjárlagafrumvarpið endurspegli vel markmið ríkisstjórnarinnar og að vel ígrundaðar og kröftugar efnahagsaðgerðir stjórnvalda hafi gefist vel fram að þessu. Vel hafi spilast úr fordæmalausu stöðu sem þjóðin stæði öll frammi fyrir.

„Við höfum sagt að það sé mikilvægt að einstaklingurinn sé ávallt hjartað í kerfinu og við sjáum það vel á markmiðum og forgangsröðun ríkisstjórnarinnar, bæði á því fjárlagafrumvarpi sem nú liggur fyrir og frá síðasta kjörtímabili. Framlög til velferðarmála hafa vaxið hvað mest í krónum talið. Aukin útgjöld til heilbrigðismála nema 37% af 220 milljarða kr. útgjaldaaukningu frá 2017 en félags- og tryggingamál eru næststærsti hluti eða 26%. Í því frumvarpi sem hér liggur fyrir er gert ráð fyrir að framlög til heilbrigðismála aukist um 16,3 milljarða. Geðheilbrigðismál fá aukið rými og utan um þann málaflokk þarf sérstaklega að taka. Ég treysti nýjum heilbrigðisráðherra vel til þeirra verkefna sem og annarra,“ sagði Ágúst Bjarni.

Ágúst Bjarni sagði að atvinnuleysi væri á niðurleið og væri komið niður í um 5%, glöggt merki þess að atvinnulífið er að taka við sér enda öflugt atvinnulíf forsenda velferðar og framfara.

***

„Hæstv. forseti. Ég stend hér stoltur og fullur þakklætis og auðmýktar fyrir tækifærið að fá að vinna að góðum málum í þágu samfélagsins alls hér á hinu háa Alþingi. Í upphafi ræðu minnar vil ég minnast í stuttu máli á stjórnarsáttmálann sem er ítarlegt skjal sem bæði einkennist af bjartsýni varðandi þau tækifæri sem til staðar eru og bjartsýni um að við getum áfram bætt samfélagið og lagfært það sem þarf að laga. Við ræðum hér í því samhengi frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2022. Ég tel að fjárlagafrumvarpið endurspegli vel markmið ríkisstjórnarinnar. Ljóst er að staðan er betri í efnahagsmálum en gert var ráð fyrir í fjárlögum líðandi árs. Það er vel að efnahagsbatinn hafi reynst meiri en spár gerðu ráð fyrir og áfram er útlit fyrir nokkuð sterkan vöxt árið 2022. Ég leyfi mér að fullyrða að vel ígrundaðar og kröftugar efnahagsaðgerðir stjórnvalda hafi gefist vel í þessum ólgusjó alheimsfaraldurs og skýra að stórum hluta hve vel hefur spilast úr þessari fordæmalausu stöðu sem þjóðin öll stendur enn frammi fyrir. Ég þekki það vel úr störfum mínum sem sveitarstjórnarmaður að þau ýmsu úrræði sem gripið var til af hálfu stjórnvalda og stóðu til boða skiptu sköpum. Má þar nefna hlutabótaleiðina eða hlutastarfaleiðina, tekjutengdar atvinnuleysisbætur, Allir vinna, vinnumarkaðsátakið Hefjum störf, stuðning til íþróttafélaga og sérstakan stuðning til tekjulágra heimila sem hafði og hefur það markmið að jafna tækifæri barna til íþrótta- og tómstundaiðkunar. Ríkisstjórnin ætlar að beita sér fyrir að svo verði áfram.

Hér er bæði um að ræða óbeinan stuðning til sveitarfélaga í gegnum þessi úrræði og beinan stuðning til fólks. Ég hef nefnt ýmis úrræði en við þau mætti bæta fjölda annarra úrræða í gegnum faraldurinn. Það má því segja heilt yfir að það hafi gefið góða raun að beita ríkisfjármálunum af krafti. Atvinnuleysi er á niðurleið og er komið í um 5%. Það er glöggt merki þess að atvinnulífið er að taka við sér, sem eru góðar fréttir. Öflugt atvinnulíf er forsenda velferðar og framfara. Auka þarf verðmætasköpun og gefa fyrirtækjum nauðsynlegt svigrúm til að sækja fram, fjárfesta í tækjum og tólum, til að auka samkeppnishæfni þeirra og ekki síður til að ráða fólk til starfa að nýju. Slíkt treystir ríkisfjármálin á ný og gefur okkur sem þjóð tækifæri til að vaxa og dafna til frekari velsældar. Þetta er stærsta verkefni okkar í upphafi nýs kjörtímabils og áfram inn í framtíðina. Vinna, vöxtur, velferð, virðulegur forseti.

Við höfum sagt að það sé mikilvægt að einstaklingurinn sé ávallt hjartað í kerfinu og við sjáum það vel á markmiðum og forgangsröðun ríkisstjórnarinnar, bæði á því fjárlagafrumvarpi sem nú liggur fyrir og frá síðasta kjörtímabili. Framlög til velferðarmála hafa vaxið hvað mest í krónum talið. Aukin útgjöld til heilbrigðismála nema 37% af 220 milljarða kr. útgjaldaaukningu frá 2017 en félags- og tryggingamál eru næststærsti hluti eða 26%. Í því frumvarpi sem hér liggur fyrir er gert ráð fyrir að framlög til heilbrigðismála aukist um 16,3 milljarða. Geðheilbrigðismál fá aukið rými og utan um þann málaflokk þarf sérstaklega að taka. Ég treysti nýjum heilbrigðisráðherra vel til þeirra verkefna sem og annarra.

Einnig fagna ég því að frítekjumark atvinnutekna ellilífeyrisþega verði hækkað í 200.000 kr. á mánuði um næstu áramót og þar með tvöfaldað. Stigin hafa verið ákveðin skref í barnabótakerfinu til að bæta hag lágtekjufólks og lægri millitekjuhópa. Það er vel og við þurfum að vera sammála um að létta þeim róðurinn sem þyngstar byrðar bera.

Til viðbótar má nefna að útgjöld vegna félags-, húsnæðis- og tryggingamála hækka um 8,1 milljarð árið 2022 og vegur þar m.a. þyngst kostnaður vegna lengingar fæðingarorlofs í 12 mánuði, um 1,1 milljarð. Þetta er jafnréttismál.

Stærsta einstaka fjárfestingarverkefni í fjárlagafrumvarpinu er bygging nýs Landspítala en gert er ráð fyrir að verja til þess 14 milljörðum kr. árið 2022. Þá er gert ráð fyrir 10,4 milljörðum í endurgreiðslu rannsóknar- og þróunarkostnaðar, 31,5 milljörðum í samgöngumannvirki, 5,2 milljörðum í byggingu hjúkrunarheimila og 1,5 milljörðum í Stafrænt Ísland, svo að dæmi séu tekin. Það er því ljóst að við munum áfram byggja upp af krafti, styrkja innviði, byggja upp greiðar, öruggar og hagkvæmar samgöngur, styðja við menntun, nýsköpun og öflugt heilbrigðiskerfi enn frekar. Fjárlagafrumvarpið hér ber merki þess, eins og fram hefur komið.

Hæstv. forseti. Talandi um húsnæðismarkaðinn og lóðaframboð, og þá er ég kannski sérstaklega að horfa til okkar á höfuðborgarsvæðinu: Ég tel að við séum að stíga gott skref og þarft með því að setja á fót sérstakt innviðaráðuneyti sem m.a. hefur það að markmiði að samþykkja skipulagsáætlanir sveitarfélaga og svæðisskipulagsstefnu til að ná betri nýtingu á innviðum og annarri þjónustu og fá mun betri yfirsýn yfir framboð á lóðum og húsnæði, bæði í nútíð og framtíð. Þetta styður við alla stjórnsýslu skipulagsmála. Að mínu mati er staðan talsvert snúin hér á höfuðborgarsvæðinu þar sem við vinnum samkvæmt svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins til ársins 2040. Þar inni má finna vaxtarmörk, þ.e. hversu mikið sveitarfélögin geta í raun þanið sig út. Þetta verður nefnilega að fara saman í allri umræðu, bæði þegar kemur að þéttingu byggðar og nýbyggingarsvæðum.

Ef við horfum á vaxtarmörkin í dag er okkur þröngur stakkur sniðinn. Árið er 2021 og heil 19 ár í árið 2040 með allri væntri uppbyggingu á þeim tíma. Þarna verðum við sem samfélag að horfa inn á við og segja að mögulega þurfi að taka þetta allt saman til endurskoðunar, íbúum til heilla, og rétta kúrsinn, eins og oft er sagt. Hér erum við auðvitað komin í sveitarstjórnarmál en þetta tengist allt þessu nýja ráðuneyti sveitarstjórna og skipulagsmála. Þetta snýst um skilvirkni.

Það sem ég hef nefnt hér að ofan hefur nefnilega áhrif á húsnæðismarkaðinn og húsnæðisverð sem hækkað hefur mikið á síðustu árum. Líklega myndu einhverjir segja þá hækkun að mörgu leyti og að miklu leyti komna til vegna skorts á lóðum og þar með á uppbyggingu húsnæðis.

Virðulegur forseti. Sumir kjósa alltaf að horfa á glasið hálftómt en ég kýs hins vegar að vera bjartsýnn, sem ég er nú almennt, og horfa á glasið hálffullt. Staðan er nokkuð góð og það er bjart fram undan.“

Með síðustu breytingu á byggingarreglugerðinni um nýtt flokkunarkerfi þýðir að bygging einfaldari mannvirkja mun ekki lengur vera háð útgáfu byggingarleyfis, heldur nægir að hafa svokallaða byggingarheimild sem draga mun úr flækjustigi í byggingariðnaðinum. OECD gagnrýndi kerfið við leyfisveitingar í mannvirkjagerð í samkeppnismati sínu á íslenskum byggingariðnaði sem kynnt var á síðasta ári. Reglugerðin er viðbrögð við þeirri gagnrýni.

Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra:
„Ég tel þetta vera mikilvægt skref á þeirri leið sem við höfum markað um að einfalda verulega alla stjórnsýslu og leyfisveitingar. Það hefur verið kallað eftir því lengi að minnka óþarfa flækjustig í einföldum framkvæmdum.

Við þurfum að nýta skynsamlega þá fjármuni sem við leggjum í eftirlit með mannvirkjum frekar en að senda fólk út og suður í að afla leyfa til að reisa einfalda skjólveggi eða girðingar.

Ég tel að með sameiningu stjórnsýslu húsnæðis-, skipulags- og byggingarmála í einu ráðuneyti, sem nú er að verða að veruleika, verði hægt að stíga fleiri skref til að einfalda leyfisveitingar, auka stafræna upplýsingagjöf og þannig lækka húsnæðisverð, sem skiptir höfuðmáli fyrir almenning.“

Breytingin nú er einungis fyrsta skrefið af nokkrum sem stigin verða á næstunni til að stytta og einfalda leyfisveitingar vegna byggingaframkvæmda. Markmiðið er að stytta verulega byggingartíma og með því sporna gegn óhóflegum verðsveiflum á húsnæðismarkaði.

Nýja flokkunarkerfið þýðir að bygging einfaldari mannvirkja mun ekki lengur vera háð útgáfu byggingarleyfis, heldur nægir að hafa svokallaða byggingarheimild sem mun draga verulega úr flækjustigi í slíkum framkvæmdum. Breytingin er í takt við áform um einföldun stjórnsýslu byggingamála sem fram koma í nýjum stjórnarsáttmála.
Framundan er frekari endurskoðun m.a. með hliðsjón af tillögum OECD sem gagnrýndi fyrra kerfi leyfisveitinga í mannvirkjagerð í samkeppnismati sínu á íslenskum byggingariðnaði á síðasta ári.

Ingibjörg Ólöf Isaksen, alþingismaður, sagði vinnumarkaðsaðgerðir ríkisstjórnarinnar og hraður viðsnúningur hagkerfisins hafa tryggt að atvinnuleysi hefur dregist hraðar saman en við þorðum að vona, á Alþingi í gær í fyrstu umræðu fjárlaga 2022. „Við megum þó ekki slaka á því að enn er hætta á langtímaatvinnuleysi. Því er mikilvægt að huga að umgjörð vinnumarkaðarins. Niðurstaða kjarasamninga mun ráða miklu um þróun efnahagsmála næstu árin. Tryggja þarf að atvinnuleysi og verðbólga verði ekki að vandamáli, en verðbólguspár gera ráð fyrir aukinni bjartsýni.“

„Sterk staða ríkissjóðs á síðasta kjörtímabili og hagstæðar aðstæður í efnahagslífinu voru nýttar í styrkingu velferðarkerfa og viðamikla innviðauppbyggingu ásamt því að leggja sérstaka áherslu á rannsóknir og efnahagsmál,“ sagði Ingibjörg Ólöf.

„Hugmyndafræði sjálfbærni og réttlátra umskipta og aukinnar samkeppnishæfni verður leiðarstef ríkisstjórnarinnar í yfirstandandi umbreytingum vegna loftslagsvárinnar og tæknibreytinga sem hafa áhrif á öllum sviðum samfélagsins. Aukin tækifæri eru í orkuskiptum með grænni orku. Við eigum að nýta okkur þau tækifæri og tryggja með því stefnu stjórnvalda um að Ísland verði lágkolefnishagkerfi,“ sagði Ingibjörg Ólöf í jómfrúrræðu sinni á Alþingi í gær í umræðu um fjárlög 2022.

***

„Virðulegi forseti. Ég stend hér stolt, auðmjúk og þakklát fyrir að fá það tækifæri að flytja jómfrúrræðu mína hér á hinu háa Alþingi. Það er ekki sjálfgefið að fá tækifæri til að vinna að góðum málum í þágu samfélagsins alls.

Í málum jafn ítarlegum og tæknilega flóknum og fjárlögum er auðvelt að gleyma sér í einstaka tölum og liðum. Það sem skiptir mestu máli er heildarmyndin, að geta séð skóginn fyrir trjánum. Hvernig lítur heildin út? Fjárlagafrumvarpið gefur okkur von til þess að vera bjartsýn eftir öldugang undanfarinna mánaða og efnivið til frekari vinnu. Við yfirferð fjárlagafrumvarpsins kemur skýrt í ljós að efnahagshorfur hafa batnað til muna frá framlagningu síðasta fjárlagafrumvarps. Afkoma og skuldahorfur ríkissjóðs hafa batnað og tekjur eru áætlaðar meiri en í fjármálaáætlun.

Það er ekki sjálfgefið að vera á þessum stað eftir heimsfaraldur sem sett hefur flestar þjóðir í erfiða stöðu. Það er í raun leitun að annarri þjóð sem stendur jafn traustum fótum og við hér á Íslandi.

Stjórn ríkisfjármála byggir á traustum grunni og þau eru ábyrg og metnaðarfull. Opinber fjármál síðustu mánaða hafa mótast af efnahagslegum áhrifum heimsfaraldursins en eðlilegt er að halli hafi verið á ríkissjóði vegna samdráttar og aukinna útgjalda. Hallinn hefði hins vegar verið umtalsvert meiri hefði ekki verið ráðist í viðspyrnuaðgerðir, því að líkt og við sjáum nú skiluðu þær góðum árangri.

Vinnumarkaðsaðgerðir ríkisstjórnarinnar og hraður viðsnúningur hagkerfisins hafa tryggt að atvinnuleysi hefur dregist hraðar saman en við þorðum að vona. Við megum þó ekki slaka á því að enn er hætta á langtímaatvinnuleysi. Því er mikilvægt að huga að umgjörð vinnumarkaðarins. Niðurstaða kjarasamninga mun ráða miklu um þróun efnahagsmála næstu árin. Tryggja þarf að atvinnuleysi og verðbólga verði ekki að vandamáli, en verðbólguspár gera ráð fyrir aukinni bjartsýni.

Sterk staða ríkissjóðs á síðasta kjörtímabili og hagstæðar aðstæður í efnahagslífinu voru nýttar í styrkingu velferðarkerfa og viðamikla innviðauppbyggingu ásamt því að leggja sérstaka áherslu á rannsóknir og efnahagsmál.

En áfram skal halda. Hæstv. ríkisstjórn ætlar að stuðla að heilbrigðu samfélagi. Í stjórnarsáttmálanum kemur fram aukin áhersla á heilbrigðismál. Það hefur sannast að styrkur velferðar er ekki síst mældur í sterku og samkeppnishæfu heilbrigðiskerfi. Það er mikilvægt að við tryggjum öflugu, blönduðu heilbrigðiskerfi viðeigandi aðbúnað. Þannig tryggjum við að okkar verðmæti og hæfi mannauður sem býr yfir þekkingu á sviði heilbrigðismála þjóni samfélaginu sem best. Okkur ber að nýta öll þau úrræði sem við búum að í heilbrigðiskerfinu og með samvinnu og skynsemi ríkis og einkaaðila náum við árangri.

Á næsta ári verður m.a. aukið framlag til Landspítalans og opna á sex hágæslurými, 30 ný endurhæfingarrými og koma á fót sérstakri farsóttardeild í Fossvogi til að bregðast við faraldrinum. Auka á fjárframlög til Sjúkratrygginga og gert er ráð fyrir aukningu framlaga til heilsugæslunnar. Þá hækka fjárframlög til geðheilbrigðismála, en einungis tímabundið.

Mikil umræða hefur verið um stöðu hjúkrunarheimila í landinu. Því er ánægjulegt að auka eigi við fjármagn til byggingar hjúkrunarheimila og fara í endurbætur á eldri rýmum. Þjóðin er að eldast og mikilvægt að við höfum framtíðarsýn í þjónustu við eldra fólkið okkar. Við þurfum að búa svo um hnútana að fólk geti búið heima sem lengst með reisn, öryggi og þjónustu sem það getur treyst á. Við stöndum frammi fyrir þeirri áskorun að leysa rekstrarvanda hjúkrunarheimilanna. Þeirri áskorun þarf að mæta með krafti og með hagsýni og skynsemi að leiðarljósi.

Stefna ríkisstjórnarinnar á komandi kjörtímabili er að bæta hag eldri borgara. Fyrsta skrefið er að hækka frítekjumark atvinnutekna ellilífeyrisþega í 200.000 kr. á mánuði um næstu áramót. Þeirri aðgerð hefur lengi verið kallað eftir og ánægjulegt að sjá hana verða að veruleika.

Til að jafna tækifæri til atvinnu í landinu verður áfram haldið með þrífösun rafmagns með áherslu á dreifingu og afhendingaröryggi raforku í dreifbýli. Þá verður ýtt undir verkefnið Störf án staðsetningar, m.a. með því að skapa aðstæður og þróa áfram hugmyndafræðina.

Hugmyndafræði sjálfbærni og réttlátra umskipta og aukinnar samkeppnishæfni verður leiðarstef ríkisstjórnarinnar í yfirstandandi umbreytingum vegna loftslagsvárinnar og tæknibreytinga sem hafa áhrif á öllum sviðum samfélagsins. Aukin tækifæri eru í orkuskiptum með grænni orku. Við eigum að nýta okkur þau tækifæri og tryggja með því stefnu stjórnvalda um að Ísland verði lágkolefnishagkerfi.

Áfram verður lögð áhersla á uppbyggingu greiðra, öruggra og hagkvæmra samgangna. Á síðasta kjörtímabili var mikil vinna unnin í samgöngumálum og haldið verður áfram með þá vinnu.

Það tæki eflaust allan ræðutíma minn að telja upp mikilvægar framkvæmdir sem farið verður í og það er jákvætt merki. En við getum tekið framkvæmdir við Fjarðarheiðargöng sem dæmi um mikilvægar aðgerðir sem brýnt er að klára sem fyrst.

Markmiðið er að sveitarfélög á Íslandi verði öflug og sjálfbær vettvangur lýðræðislegrar starfsemi. Til að það geti orðið að veruleika þarf að bæta starfsaðstæður kjörinna fulltrúa og stuðla að sjálfbærri þróun byggða um land allt, m.a. með jafnrétti í sveitarstjórnum, efla þær og skapa aukna vitund um mikilvægi fjölbreyttra sjónarmiða innan þeirra.

Endurskoða á tekjustofna sveitarfélaga með það að markmiði að auka sjálfbærni sveitarfélaga, hækka framlög í jöfnunarsjóð og auka stuðning úr sjóðnum til sameiningar sveitarfélaga.

Virðulegi forseti. Við erum að hefja nýtt kjörtímabil. Það eru sameiginlegir hagsmunir okkar allra að tryggja gott líf og góð búsetuskilyrði fyrir allt fólkið í landinu óháð stöðu og efnahag. Fjárlagafrumvarpið fyrir árið 2022 er upptakturinn að því sem koma skal.“