Category: Nýjast

Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra, flutti ávarp á ráðstefnu sveitar- og héraðsstjórna í Evrópuráðinu í Strassborg í gær. Þar kynnti hann áherslur Íslands í formennsku sinni í Evrópuráðinu, ítrekaði mikilvægi sveitar- og héraðsstjórnaþingsins, ræddi meðal annars samráðsgátt íslenskra stjórnvalda, mikilvægi grænna skrefa stjórnvalda og helstu áskoranir sem íslensk stjórnvöld standa frammi fyrir á sveitarstjórnarstigi. Að lokum svaraði Sigurður Ingi spurningum fulltrúa þingsins og tók þátt í umræðum um fyrirhugaðan leiðtogafund Evrópuráðsins sem fer fram í Reykjavík 16.-17. maí.

Sigurður Ingi fundaði jafnframt með Mariju Pejčinović Burić, framkvæmdastjóra Evrópuráðsins, og Leendert Verbeek, forseta sveitar- og héraðsstjórnarþingsins. Á báðum fundum var rætt um formennsku Íslands í Evrópuráðinu, leiðtogafundinn í Reykjavík og mikilvægi vettvangs sveitar- og héraðsstjórna í Evrópuráðinu. Ráðherra átti jafnframt fund með Attila-Zoltán Cseke, ráðherra þróunarmála, innviða og stjórnsýslu í Rúmeníu þar sem áskoranir vegna eldgosa og skipulagsmál voru til umræðu.  

Á þriðjudagskvöld opnaði Sigurður Ingi tónleika í dómkirkju Strassborgar en þeir eru hluti af menningardagskrá formennsku Íslands í Evrópuráðinu. Þar fluttu íslenski tenórinn Benedikt Kristjánsson, þýski sembal- og orgelleikarinn Elina Albach, og ítalski slagverksleikarinn Philipp Lamprecht sérstaka endurgerð af Jóhannesarpassíu Bachs.

Formennska Íslands í Evrópuráðinu 

Ísland tók formlega við formennsku í Evrópuráðinu í nóvember 2022. Helsta markmið formennskunnar verður að efla grundvallargildi Evrópuráðsins – lýðræði, réttarríkið og mannréttindi. Þar að auki eru formennskuáherslur Íslands umhverfismál, réttindi barna og ungmenna og jafnrétti.

Þetta er í þriðja sinn sem Ísland fer með formennsku í Evrópuráðinu frá inngöngu árið 1950 en áður leiddi Ísland starfsemina 1955 og 1999. Formennskunni lýkur formlega með leiðtogafundi í Reykjavík sem forsætis- og utanríkisráðherra boða til 16.-17. maí nk. Um er að ræða fjórða leiðtogafund Evrópuráðsins frá upphafi. Hann verður fjölmennasti leiðtogafundur og ráðherrafundur sem haldinn hefur verið á Íslandi.

Nánari upplýsingar um formennsku Íslands í Evrópuráðinu má finna í formennskubæklingi Íslands.

Um Evrópuráðið

46 ríki með um 700 milljónir íbúa eiga aðild að Evrópuráðinu (e. Council of Europe, CoE). Markmið ráðsins er að standa vörð um mannréttindi, lýðræðislega stjórnarhætti og réttarríki í álfunni, og jafnframt að efla lífsgæði Evrópubúa. Evrópuráðið var stofnað í kjölfar síðari heimsstyrjaldarinnar, m.a. með það að markmiði að stuðla að stöðugleika og koma með því í veg fyrir annað stríð í álfunni. Evrópuráðið vinnur á grundvelli alþjóðasamninga sem gerðir eru á vettvangi ráðsins. Ráðið vinnur m.a. að mannréttindamálum, lýðræðismálum, réttarfarsmálum, jafnrétti, tjáningarfrelsi, umhverfismálum, sveitarstjórnarmálum og mennta- og menningarmálum. Evrópuráðið hefur staðið að gerð um 200 alþjóðasamninga á ýmsum sviðum sem hafa jafnframt haft áhrif í öðrum heimshlutum. Mannréttindadómstóll Evrópu, sem er ein af lykilstofnunum á sviði mannréttinda í heiminum, framfylgir mannréttindasáttmála Evrópu. 

• Ávarp Sigurðar Inga Jóhannssonar, innviðaráðherra á ráðstefnu sveitar- og héraðsstjórna í Evrópuráðinu í Strassborg

Heimild: stjr.is

„Í dag kynnti seðlabankastjóri tólftu stýrivaxtahækkunina í röð. Peningastefnunefnd ákvað að hækka stýrivexti um heila prósentu og flestir landsmenn, ef ekki allir, eru nú orðnir meðvitaðir um það hvaða afleiðingar þetta hefur á rekstur heimila,“ sagði Ágúst Bjarni Garðarsson, alþingismaður, í störfum þingsins.

„Þetta hækkar auðvitað lánin, matarkarfan er dýrari og veski landsmanna léttast almennt. Afleiðingar þessa eru auðvitað margþættar. Þetta er þungt högg fyrir marga en auðvitað hefur þetta kannski hvað mest áhrif á einstaklinga og húsnæðismarkaðinn og þá sem eru að taka sín fyrstu skref hvað varðar húsnæðiskaup, starfsframa og stofnun fjölskyldu,“ sagði Ágúst Bjarni.

„Ungt fólk á varla séns í núverandi aðstæðum.“

„Húsnæðismarkaðurinn sem hefur verið í mikilli grósku undanfarin ár er botnfrosinn. Margir berjast í bökkum við að eiga fyrir afborgunum og sumir neyðast jafnvel til að selja eignir sem þó getur reynst erfitt á tímum sem þessum, eins og markaðurinn er í dag.

Hlutfall fyrstu kaupenda á fasteignamarkaðnum má ætla að sé nálægt 0%. Þetta er sláandi tala þó að hún komi kannski ekki á óvart miðað við nýliðna atburði. En á tímum hækkandi verðbólgu og vaxta stoppar lífið samt sem áður ekki. Við sjáum því margt ungt fólk, ungt fjölskyldufólk og aðra fyrstu kaupendur, í pattstöðu. Það verður að finna sér heimili en húsnæðisverð og lánakjör og aðrar aðstæður leyfa það ekki,“ sagði Ágúst Bjarni.

Hvað er til ráða?

„Það gefur augaleið að grípa þurfi fyrstu kaupendur og gera sérstakar ráðstafanir til að leysa úr þeim hnút sem við erum komin í. Við getum horft til rýmkunar á reglum og kröfum hvað varðar veitingu hlutdeildarlána til fyrstu kaupenda. Við getum breytt reglum er varða veðsetningu á lánum fyrstu kaupenda svo að auðveldara sé að festa kaup á húsnæði. Það eru ýmis verkfæri til staðar og spurningin er nú að nýta þau,“ sagði Ágúst Bjarni að lokum.

---

Ræða Ágústs Bjarna í heild sinni á Alþingi:

Sjötíu ára afmæli Neytendasamtanna er fagnað í dag – Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, mætti færandi hendi á skrifstofur Neytendasamtakanna með afmælistertu.

„Neytendasamtökin hafa staðið vaktina í 70 ár en starf samtakanna skipta neytendur svo sannarlega máli. Það er sérstaklega mikilvægt að huga vel að neytendamálum á tímum hárrar verðbólgu,“ sagði Lilja Dögg að tilefni tímamótanna.

„Í slíku ástandi vex þörfin á öflugu neytendaeftirliti, enn þurfa allir að vera á tánum gagnvart verðlagningu á vörum og þjónustu. Slíkt skiptir máli fyrir lífskjörin í okkar góða landi. Ég óska Neytendasamtökunum til hamingju með þennan merkisáfanga og hlakka til áframhaldandi samstarfs við þau,“ sagði Lilja Dögg.

Lilja Dögg færði samtökunum fimm og hálfa milljón króna frá ríkisstjórninni og ráðuneyti sínu. Ragnar Þór Ingólfsson, formaður VR stéttarfélags, var einnig með í för og færði samtökunum fjórar milljónir frá VR.

Lilja Dögg segir í viðhorfsgrein í Fréttablaðinu í dag að umbætur í neytendavernd verði „ekki náð nema með náinni og góðri samvinnu stjórnvalda og Neytendasamtakanna“.

„Ég hef þá bjargföstu trú að árangur náist þegar við öll leggjumst saman á árarnar og róum í sömu átt. Það er til að mynda mikilvægt að neytendur séu á tánum gagnvart verðlagningu á vöru og þjónustu og fyrirtæki hækki ekki verð umfram það sem eðlilegt getur talist. Slíkt skiptir máli fyrir lífskjörin í okkar góða landi.

Það er mín von að Neytendasamtökin haldi áfram að vera það frumkvæðisafl í neytendamálum sem samtökin hafa verið og haldi atvinnurekendum og stjórnvöldum við efnið til langrar framtíðar.“

Fram koma við þessi ánægjulegu tímamót að fjármunirnir séu eyrnamerktir úttektar, sem Neytendasamtökin hafa lengi reynt að hrinda í framkvæmd, á tryggingamarkaðnum á Íslandi, greiningu á því hvers vegna tryggingariðgjöld eru svo miklu hærri hér á landi en í nágrannalöndum okkar.

Breki Karlsson, formaður Neytendasamtakanna, sagði ánægjulegt að finna stuðningi bæði í orði og á borði. Úttektin væri nærri því að vera fullfjármagnaða og telur Breki að vonir standi til að önnur launþegasamtök muni koma með fjárstuðning fyrir því sem upp á vantar, en áætlað er að úttektin muni kosta um 12 milljónir króna.

„Við erum hins vegar komin svo nálægt fullri fjármögnun að nú getum við farið að leita tilboða í framkvæmd úttektarinnar,“ sagði Breki við tímamótin.

„Það er ánægjulegt á þessum merkisdegi íslenskra neytenda að finna fyrir þessum ríka stuðningi við neytendur frá bæði launþegahreyfingunni og yfirvöldum, ekki aðeins í orði heldur líka á borði.“

Ríkisstjórn Íslands samþykkti á fundi sínum að veita Neytendasamtökunum þriggja milljóna króna styrk af ráðstöfunarfé sínu í tilefni af 70 ára afmæli samtakanna sem fagnað er í dag.

Markmið styrksins er að styðja við mikilvæg verkefni sem framundan eru hjá Neytendasamtökunum og má þar nefna úttekt þeirra á tryggingamarkaði á Íslandi og réttindum neytenda þegar kemur að tryggingamálum.

Síðastliðið haust voru framlög til Neytendasamtakanna einnig hækkuð í uppfærðum þjónustusamningi menningar- og viðskiptaráðuneytisins við samtökin. Er hækkunin í samræmi við áherslu í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar um styrkingu samtaka neytenda.

Ágúst Bjarni Garðsson, alþingismaður, tekur undir og fagnar að baráttumál hans hafi verði tekið fastari tökum.

„Ég hef nú talað fyrir því í töluverðan tíma að ráðast í úttekt á tryggingamarkaðnum hér á landi og fá raunverulegan samanburð við þau lönd sem við berum okkur gjarnan saman við,“ segir Ágúst Bjarni.

Leggjum allt undir í þeirri úttekt sem er framundan

„Við Breki Karlsson, formaður Neytendasamtakanna, áttum svo fund um nákvæmlega þessi mál og önnur fyrir skemmstu og að þessu hefur verið unnið síðan. Frábært að sjá þetta baráttumál mitt raungerast og á Lilja Dögg Alfreðsdóttir, ráðherra, miklar þakkir skildar fyrir að tryggja verkefninu fjármagn í samvinnu við m.a. VR. Ég hlakka til að fylgjast með þessari vinnu og fylgja eftir afurð hennar,“ sagði Ágúst Bjarni.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, fór í störfum þingsins yfir þjóðfélagsumræðuna gagnvart sjókvíaeldi. Umræðan hefur farið hátt eftir að Ríkisendurskoðandi birti nýverið skýrslu sína um stjórnsýsluúttekt á greininni. Boston Consulting Group kom einnig fram með skýrsla þars sem metin voru framtíðartækifæri og áskoranir í íslensku lagareldi og greina tækifæri til sjálfbærrar verðmætasköpunar.

Fjölmargar jákvæðar hliðar lagareldis – engin ástæða til skautunar í umræðunni um laxeldi

„Staðreyndin er að sjókvíaeldi er ekki jafn slæmt og það er málað upp í fjölmiðlum. Fiskeldi er sjálfbær matvælaframleiðslulausn til framtíðar. Ef við tölum um próteinframleiðslu er kolefnisfótspor fiskeldis, þar með talið sjókvíaeldis, minna en próteinframleiðsla annarra dýraafurða á landi. Hér á landi eru góð skilyrði fyrir fiskeldi, þ.e. sjálfbær orka, góð vatnaskipti í fjörðum og mikil og góð þekking á lífríki sjávar. Allt þetta er mikilvægt til að fiskeldi vegni vel. Fiskeldið er komið af stað og við höfum alla möguleika á að sjá það dafna í sátt við umhverfi og samfélag,“ sagði Halla Signý.

Ísland getur skapað sér samkeppnisforskot í lagareldi með skýrum ramma utan um eldið segir í skýrslu Boston Consulting Group. Eins verði að sinna eftirliti og rannsóknum í nærumhverfinu og styrkja þarf getu sveitarfélaganna til að fjárfesta í innviðum með endurskoðun á skiptingu skatta og gjalda á milli ríkis og sveitarfélaga.

„Þessi atriði hef ég bent á hér áður og lagt til tillögur þess efnis. Okkar verkefni er að laga þau atriði sem bent hefur verið á í þessum skýrslum, greininni til heilla,“ sagði Halla Signý að lokum.

---

Ræða Höllu Signýjar í heild sinni á Alþingi:

„Niðurstöðurnar eru skýrar – það er landfræðilegur munur á viðhorfi og framboði til fjarnáms á háskólastigi,“ sagði Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, alþingismaður, í störfum þingsins, um svar háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra við fyrirspurn hennar um fjölda nemenda í háskólum á Íslandi og um framboð á fjarnámi.

„Ef við horfum á hvern háskóla fyrir sig verð ég að byrja á því að hrósa Háskólanum á Bifröst og Háskólanum á Akureyri fyrir að bjóða upp á alla sína áfanga í fjarnámi. Einnig eru um 70% nemenda í Landbúnaðarháskólanum skráð í fjarnám og í Háskólanum á Hólum er hægt að stunda fjarnám í öllum bóklegum áföngum,“ sagði Lilja Rannveig.

„Þetta er vel hægt – þetta er spurning um viðhorf“

„Í skólunum á höfuðborgarsvæðinu, Háskóla Íslands, Háskólanum í Reykjavík og Listaháskóla Íslands, eru rúmlega 80% allra áfanga á háskólastigi sem í boði eru á landinu. Af þeim áföngum er einungis hægt að taka 11% í fjarnámi,“ sagði Lilja Rannveig.

„Viðhorfsbreytinga er þörf“

„Við viljum hafa búsetu hringinn í kringum landið og við eigum ekki að þurfa að neyða fólk til að flytjast búferlaflutningum til þess eins að stunda nám nema það sé nauðsynlegt fyrir námsframvindu, eins oft í verklegum fögum. Þess má geta að þetta er líka stórt lýðheilsumál. Rannsóknir sýna að skert aðgengi að menntun getur leitt til verri heilsu. Aukið aðgengi að menntun er eitt af verkfærum okkar til að auka jöfnuð í landinu og fjarnám er ein besta leiðin til þess,“ sagði Lilja Rannveig að lokum.

---

Ræða Lilju Rannveigar í heild sinni á Alþingi:

Ingibjörg Isaksen, formaður þingflokks Framsóknar og formaður þingmannanefndar EFTA og EES, sótti fundi framkvæmdastjórnar þingmannanefndar EES í Strassborg á dögunum. Þingmannanefndin hefur það hlutverk að fylgjast með framkvæmd og þróun EES-samningsins og gefur álit sitt á EES-málum. Þingmannanefnd EES lætur til sín taka á öllum sviðum EES-samstarfsins og um áskoranir í starfi sínu.

Á fundinum lagði Ingibjörg sérstaka áherslu á áhyggjur Íslendinga af einni grundvallaráskorun sem varðar viðskiptakerfi með losunarheimildir í flugi. Sagði hún Ísland ætla að sjálfsögðu að taka fullan þátt í Parísarloftslagsmarkmiðunum og að Ísland hafi sett metnaðarfull markmið um að ná kolefnishlutleysi fyrir árið 2040 og styðji markmið „Fit for 55 pakkans“. En að Íslendingar hafi verulegar áhyggjur af því hversu harðar fyrirhugaðar breytingar á beitingu ETS-kerfisins yrðu fyrir flugið í landinu.

Endurskoðun ETS-kerfisins mun leiða til alvarlegrar röskunar á jöfnum samkeppnisskilyrða flugfélaga sem nota Ísland til millilendinga á milli Evrópu og Norður-Ameríku. Tilgangur endurskoðunarinnar er skiljanlegur, enda ætlað að flýta fyrir grænum umskiptum í fluggeiranum og ýta neytendum yfir í aðra umhverfisvænni ferðamáta fyrir skemmri leiðir innan ESB.

„Við Íslendingar erum hins vegar ekki með lestarsamgöngur eða aðra sambærilega ferðamáta og landið því háð flugferðum til og frá Evrópu þar sem það er eina raunhæfa leiðin til að ferðast til og frá landinu,“ sagði Ingibjörg,

„Við munum því ekki styðja að fella viðeigandi reglugerð inn í EES-samninginn án aðlögunar, vegna okkar landfræðilegu aðstæðna. Ég vil leggja áherslu á að á meðan Ísland styður fullkomlega markmið „Græna samningsins“ munu áhrifin bitna harðar á Íslandi en öðrum þar til raunhæfar grænar lausnir verða að veruleika. Ísland mun þurfa aðlögun þar til það gerist,“ sagði Ingibjörg.

Stríðið í Úkraínu

Að lokinni umfjöllun um EES málin var stríðið í Úkraínu næst til umræðu líkt og hefur verið í brennidepli í starfi þingmannanefnda EFTA og EES á síðasta ári.

„Fyrir rúmu ári hefði það verið óhugsandi fyrir flest okkar að við værum hér í dag og ræddum áframhaldandi stríð í Úkraínu. Ár er liðið frá því að Rússar hófu mestu átök á meginlandi Evrópu frá síðari heimsstyrjöldinni. Á þessum tíma hafa íbúar Úkraínu sýnt aðdáunarvert hugrekki og seiglu í baráttunni fyrir sameiginlegum gildum okkar á sama tíma og þola daglegar skelfingar stríðsins,“ sagði Ingibjörg og hélt áfram, „það er aðeins Rússland sem getur og verður að stöðva stríðið. Og það er skylda okkar að styðja Úkraínu, eins lengi og það tekur,“ sagði Ingibjörg.

Ísland hefur tekið á móti yfir tvö þúsund og fimm hundruð úkraínskum flóttamönnum frá stríðsbyrjun, sem er töluvert miðað við íbúafjölda 375.000. Á síðasta ári var fjárhagslegur stuðningur Íslands við Úkraínu áætlaður um 2,2 milljarðar króna (u.þ.b. 14,5 milljónir evra). Áætlað er að fjárstuðningur í ár fari umfram það.

Orkumál í Evrópu

Að lokinni umfjöllun um Úkraínu voru orkumál í Evrópu á dagskrá fundarins, þau munu enda verða ítrekað til umfjöllunar á vettvangi þingmannanefnda EFTA og EES líkt og á síðasta ári. Stríðið í Úkraínu hefur haft gríðarlega mikil áhrif á orkuframboð, orkuverð og orkuöryggi í Evrópu.

„Það er mikilvægt að styðja  við skapandi lausnir nýsköpunariðnaðarins til að draga úr losun. Frábært dæmi er Carbfix verkefnið sem er langvarandi umhverfislausn sem fjarlægir koltvísýring (CO2) úr loftinu og breytir því í stein á innan við tveimur árum. Á síðasta ári fékk Carbfix um 110 milljónir evra styrk frá Nýsköpunarsjóði Evrópu til að reisa koltvísýringsgeymslustöð á Íslandi, þá fyrstu sinnar tegundar í heiminum. Áætlað er að starfsemin hefjist um mitt ár 2026 og fullum afköstum verður náð árið 2031, þegar allt að 3 milljónir tonna af CO2 verða geymd árlega með því að jarðefna það varanlega neðanjarðar,“ sagði Ingibjörg.

„Carbfix verkefnið er fullkomið dæmi um hvernig EES-samningurinn gagnast bæði EES-EFTA aðildarríkjunum og ESB. Ég vil að lokum ítreka skuldbindingu Íslands til að vinna við hlið ESB til að tryggja sjálfbæra og örugga orkuframtíð,“ sagði Ingibjörg.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður, fór yfir í störfum þingsins mikilvægi þess að íslenskan sé fyrst alla tungumála fyrir utan ensku, í þróunarfasa fyrir nýjustu útgáfu gervigreindarmállíkansins GPT-4.

„Samstarf Íslendinga við fyrirtækið OpenAI hefur nú komið því til leiðar að verið er að fínþjálfa stærsta gervigreindarnet heims til að skilja og miðla upplýsingum á íslensku. Það er stórfrétt fyrir okkur öll sem notum íslenska tungu,“ sagði Líneik Anna.

„Það er víða horft til þessarar vinnu frá öðrum sem tala fámennistungumál, m.a. frá fámennum þjóðum frumbyggja á norðurslóðum. Þessi árangur byggist á margra ára samvinnu fólks sem vinnur við tækni, vísindi, stjórnsýslu og stjórnmál, “ sagði Líneik Anna.

„Árangurinn byggir ekki síst á framsýni þessa fólks sem hefur unnið með það sem við höfum kallað tungutækni og seinna máltækni í hátt í aldarfjórðung. Vegna þessarar vinnu komum við Íslendingar með heilmikið að borði erlendra tæknifyrirtækja. Íslendingar hafa með öðrum orðum fjárfest í mikilvægum innviðum á sviði máltækni gegnum fyrstu máltækniáætlun stjórnvalda sem formlega var farið af stað með árið 2019, og nú er komið að því að móta næsta kafla hennar. Gervigreindin hefur vaxandi áhrif á daglegt líf okkar allra, svo sem í gegnum ryksuguvélmenni, yfirlestur á texta, ritgerðarskrif, val á tónlist eða upplýsingar um veðrið. Þegar tæknin skilur íslensku styður hún við daglega notkun tungumálsins og í því felast mörg sóknarfæri. Tungumálið íslenska geymir upplýsingar um menningu, náttúru landsins og þjóð og á henni byggjast mörg tækifæri framtíðar. Þess vegna þarf framtíðin að tala íslensku,“ sagði Líneik Anna að lokum.

***

Ræða Líneikar Önnur í heild sinni á Alþingi: