Year: 2020

Categories
Greinar

Einmanaleiki er vandamál

Deila grein

10/12/2020

Einmanaleiki er vandamál

Einmanaleiki er skilgreindur sem hin óþægilega tilfinning sem fylgir því að upplifa að félagsþörf manns er ekki mætt. Rannsóknir hafa sýnt að eldra fólk er oftar einmana en einmanaleiki hefur aukist í öllum aldurshópum. Rannsóknir sýna að vaxandi einmanaleiki er hjá ungu fólki á aldrinum 16-24 ára. Kostnaður samfélagsins og einstaklinga er hár vegna einmanaleika og af margvíslegum hætti. Í nýútkominni skýrslu Rannsóknar og Greiningar um ungt fólk frá október síðastliðnum kemur í ljós að meðal nemenda í 8, 9, 10 bekk hefðu að 39% þeirra upplifað meiri eða aðeins meiri einmanaleika á þessu ári sem nú er að kveðja.

Áhrifin eru margvísleg

Heilsufarsleg áhrif einmanaleika eru mikil en vaxandi fjöldi rannsókna bendir til að einmanaleiki auki líkur á alvarlegum sjúkdómum. Einmanaleiki flýtir fyrir öldrun, tengsl eru við hjarta- og æðasjúkdóma en einnig við vissar tegundir geðsjúkdóma, sjálfsvíga og minni vitsmunalegri getu. Einmanleiki eykur líkur á elliglöpum og Alzheimer. Í einverunni geta ýmsir draugar verið á kreiki. Þeir sem eru einmanna eru líklegri til að verða reiðari, bregðast við erfiðleikum með neikvæðni og kvíða og jafnvel í verstu tilfellum verða jaðarsett í samfélaginu. Því eru þessir einstaklingar líklegri til að styðja íhaldssamari eða öfgakenndar skoðanir í samfélaginu. Þeir sem eru einmanna upplifa samfélagið sem ógnandi og eru því mun stressaðri en aðrir og eiga erfiðara með svefn. Á heildina geta því einstaklingar sem eru einmana upplifað samfélagið sem hættulegt og ógnandi í einangrun sinni. Tækninýjungar og samfélagsmiðlanotkun eykur tilfinningu fólks fyrir því að það sé eitt og ýtir undir að líf þeirra sé ekki eins gott eins og annarra. Félagslegur samanburður og samkeppni hafa aukist sem heftir og kemur í veg fyrir samkennd fólks

Hvað er til ráða?

Hvernig getum við brugðist við þessu vandamáli, nú á aðventunni er auðvelt fyrir þá sem upplifa sig einmana að finnast jólaljósin hjá nágrannanum vera heldur skærari en hann upplifir í eigin ranni, jafnvel svo skær að þau særa. Við sem samfélag getum gert betur með að efla félagslega hæfni fólks með stuðningi og gefa þessu vandamáli athygli.

Árið 2018 var sett á laggirnar í Bretlandi sérstakt ráðuneyti einmanaleika. Þar er félagsleg einangrun umtalsvert vandamál. Talið er að einn af hverju sjö íbúum landsins telja sig vera einmana. Það þýðir að tæplega 10 milljónir manna í Bretlandi upplifi sig einmana. Það er líklega of stuttur tími liðin til að meta áhrif þessar aðgerðar en það er öruggt að slík viðurkenning á vandamálinu skipti miklu máli.

Árið og faraldur hverfur í aldanna skaut

Senn líður þessi erfiði tími undir lok ,en verkefnin eru ærin sem eftir standa við að rétta úr kútnum. Kannski er ekki best að komast á sama stað og áður, heldur á betri stað. Ef okkur tekst að nálgast þetta vandamál þá erum við á betri stað. Við eigum von um aukin samskipti en þeir sem upplifa einmanaleika ganga lengri og þrengri stíg að ná því. Það er þjóðhagslegur ávinningur að ná til þeirra sem upplifa sig einmana því við erum saman en ein í sitt hvoru horninu.

Halla Signý Kristjánsdóttir, þingmaður Framsóknarflokksins.

Greinin birtist fyrst á visir.is 9. desember 2020.

Categories
Fréttir

Breytingar í þágu barna!

Deila grein

09/12/2020

Breytingar í þágu barna!

Í síðustu viku kynnti ég lagafrumvörp sem miða að því að gjörbylta aðstæðum barna og fjöl­skyldna þeirra. Í dag mælti ég fyrir þeim á Alþingi og hefur því ferill þeirra þar hafist formlega. Þessi frumvörp eru afurð tæplega 3 ára samstarfs og að vinnslu þeirra hafa komið yfir 1.000 manns.

👉 Börn eiga ekki að þurfa að búa við aðstæður sem gera það að verk­um að þau fá ekki að vera börn.

👉 Þegar og ef börn, og fjölskyldur þeirra, þurfa aðstoð á aðstoðin að koma til þeirra.

👉 Börnin eiga að vera hjartað í kerfinu og við eigum ekki að halda í kerfi sem byggist upp kringum mismunandi stofnanir og aðra þjónustuveitendur.

👉 Börn og fjölskyldur eiga ekki að þurfa að vita hvert þau eiga að leita við vanda sem þau hafa fengið skilgreindan. Þeim á að vera leiðbeint að fyrra bragði frá fyrstu stundu.

👉 Öll börn fá tengilið sem auðvelt er að nálgast og leita til.

Ég er hrærður yfir viðtökum síðustu viki og sannfærður um að þessi frumvörp (og fleiri sem munu fylgja) geti breytt heilmiklu fyrir börn og fjölskyldur þessa lands. Nú fer málið sína leið innan þingsins og ég vona að þau hljóti þar framgang.

  • Stærsta kerfisbreytingin í málefnum barna á Íslandi í áratugi
Categories
Fréttir

Framsæknir fætur hefja göngu sína!

Deila grein

08/12/2020

Framsæknir fætur hefja göngu sína!

Gönguhópurinn Framsæknir fætur er nýjung í starfi Framsóknarmanna í Suðvesturkjördæmi. Ætlunin er að skipuleggja reglulegar göngur um kjördæmið þar sem Framsóknarmenn ganga saman, en samt ekki.

Þorbjörg Sólbjartsdóttir, stjórnarmaður í kjördæmistjórn KFSV, íþróttafræðingur og þjálfari mun halda utan um gönguhópinn. Fyrst um sinn á netinu þannig að hver og einn fer í sína eigin gönguferð en eftir því sem aðstæður leyfa í raunheimum þegar aftur verður leyfilegt að hittast og hreyfa sig saman.

Fyrsta gangan sem hún mælir með er Helgafellið. Helgafellið er vinsæl og stutt gönguleið rétt fyrir utan Mosfellsbæ. Á leiðinni upp Helgafellið er fallegt útsýni yfir Mosfellsbæ, vestari hluta Reykjavíkur og Esju og yfir sundin.

Hér má sjá nánari lýsingu á gönguleiðinni ásamt korti, https://gonguleidir.is/listing/helgafell-i-mosfellsbae/

Muna að klæða sig vel og taka með sér smá hressingu.

Categories
Greinar

Ólafur, ertu að grínast?

Deila grein

06/12/2020

Ólafur, ertu að grínast?

Þótt heims­far­ald­ur kór­ónu­veiru hafi í und­an­tekn­ing­ar­til­fell­um haft áhrif á dag­legt líf bænda stefn­ir í af­komu­brest í land­búnaði. Það mun hafa lang­tíma­áhrif á ís­lensk­an land­búnað verði ekk­ert að gert. Íslensk­ur land­búnaður er ekki bara kjöt í búð. Ein­stak­ling­ar, fjöl­skyld­ur og heilu byggðarlög­in byggja af­komu sína á land­búnaði. Öflug­ur ís­lensk­ur land­búnaður er verðmæti.

Áhrif far­ald­urs­ins á af­komu bænda og afurðastöðva staf­ar af hruni í komu ferðamanna og breyt­inga á mörkuðum vegna sótt­varnaaðgerða. Þannig dróst sala á kjöti (ali­fugla-, hrossa-, svína-, naut­gripa- og lamba­kjöti) sam­an um 9,1% á tíma­bil­inu ág­úst til októ­ber. Sam­spil auk­ins inn­flutn­ings er­lendra búvara og hruns í komu ferðamanna skap­ar eitrað sam­spil á kjöt­markaði. Auk þess hef­ur komið upp ágalli í toll­fram­kvæmd.

Vill ein­hver að ís­lensk­um land­búnaði blæði út?

Nei, ekki á okk­ar vakt. Þær al­mennu aðgerðir sem stjórn­völd hafa þegar farið í nýt­ast bænd­um og afurðastöðvum að tak­mörkuðu leyti. Enda ekki mögu­legt að leggja rekst­ur sem bygg­ist á bú­vöru­fram­leiðslu í tíma­bund­inn dvala. Stjórn­völd verða að bregðast við og þá blasa við tvær meg­in­leiðir; bæta starfs­um­hverfið eða bæta í bein­an stuðning rík­is­ins við bænd­ur.

Það eru tæki­færi til um­bóta í tolla­mál­um sem má skipta í þrennt.

1. Fyr­ir­komu­lag útboða þarf að vera skýrt en jafn­framt þurfa að vera til staðar heim­ild­ir til að bregðast við tíma­bundnu ójafn­vægi og fresta útboðum. Inn­flutn­ing­ur á sam­bæri­legu magni á mat­vöru er­lend­is frá í ár og síðasta ár leiðir ein­fald­lega til mat­ar­sóun­ar og enn verri af­komu bænda og taps á störf­um hjá afurðastöðvum.

2. Toll­skrá þarf að vera í sam­ræmi við alþjóðlega toll­skrá. Það er hag­ur jafnt inn­flytj­enda og bænda að hún sé skýr. Þannig er hægt að kom­ast bæði hjá mis­tök­um og ásök­un­um um vís­vit­andi svindl. Þetta er ekki flókið, ost og aðra mat­vöru sem flutt er til Íslands á að flokka í rétt­an toll­flokk í sam­ræmi við alþjóðlega toll­skrá. Öllu skipt­ir að toll­fram­kvæmd sé rétt þannig að raun­veru­leg toll­vernd sé til staðar í sam­ræmi við ákvæði tolla­laga og milli­ríkja­samn­inga. Þá hef­ur rétt tollaf­greiðsla áhrif á skrán­ingu hagtalna og ákveðna þætti mat­væla­eft­ir­lits.

3. End­ur­skoða þarf tolla­samn­inga við ESB í kjöl­far Brex­it. Það er satt að þegar bráðabirgðafr­íversl­un­ar­samn­ing­ur Íslands og Bret­lands tek­ur gildi munu rík­in veita hvort öðru gagn­kvæma toll­kvóta. Áfram standa samt tolla­samn­ing­ar við ESB, en helm­ing­ur alls kinda­kjöts sem flutt hef­ur verið út fór á Bret­lands­markað og toll­kvót­ar fyr­ir skyr voru fyrst og fremst hugsaðir fyr­ir Bret­land. Með til­komu Brex­it munu þeir tak­mörkuðu toll­kvót­ar sem samið var um fyr­ir ís­lensk­ar bú­vör­ur á Evr­ópu­markaði ekki nýt­ast eins og til stóð. Það er for­sendu­brest­ur.

Ná­granna­lönd­in styðja við land­búnað í far­aldr­in­um

Staða bænda í ná­granna­lönd­un­um er á marg­an hátt betri en á Íslandi, einkum í Nor­egi og aðild­ar­ríkj­um Evr­ópu­sam­bands­ins. Stjórn­völd þar hafa mun meiri heim­ild­ir til að grípa til aðgerða vegna tíma­bund­ins ójafn­væg­is á markaði, auk þess sem gripið hef­ur verið til viðamik­illa stuðningsaðgerða.

Þessi aðstöðumun­ur birt­ist með al­menn­um hætti í Nor­egi þar sem bænd­ur og afurðasölu­fyr­ir­tæki eru und­anþegin gild­is­sviði sam­keppn­islaga. Þá hef­ur verið gripið til um­fangs­mik­illa stuðningsaðgerða á meg­in­landi Evr­ópu þar sem bein­ir fjár­styrk­ir og hag­stæð lána­fyr­ir­greiðsla stend­ur bænd­um til boða. Vegna ójafn­væg­is á mörkuðum með land­búnaðar­vör­ur hef­ur verið inn­leidd tíma­bund­in und­anþága frá evr­ópsk­um sam­keppn­is­regl­um fyr­ir land­búnaðinn.

Ganga þyrfti miklu lengra hér á landi

Nú ligg­ur frum­varp land­búnaðarráðherra um tíma­bundn­ar breyt­ing­ar á lagaum­hverfi við út­hlut­un samn­ings­bund­inna toll­kvóta fyr­ir Alþingi. Það er sagt eiga að lág­marka áhrif far­ald­urs­ins á inn­lenda fram­leiðslu land­búnaðar­af­urða og draga úr því tjóni sem inn­lend­ir fram­leiðend­ur hafa nú þegar orðið fyr­ir. Það er vissu­lega skref í rétta átt og viður­kenn­ing á stöðunni en það verður að ganga lengra.

Væri ekki áhrifa­rík­ara að fresta öll­um útboðum toll­kvóta meðan þessi al­var­lega staða er uppi? Til þess þarf vissu­lega laga­breyt­ingu en það mun varla vefjast fyr­ir Alþingi. Þá er ekki eft­ir neinu að bíða með að koma á heim­ild til sam­vinnu á kjöt­markaði eins og þing­menn Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ít­rekað lagt til. Eða drífa í að kanna sér­stak­lega hag­kvæmni og skil­virkni í mat­væla­fram­leiðslu eins og boðað var í yf­ir­lýs­ingu rík­is­stjórn­ar­inn­ar í til­efni af viðræðum um for­send­ur lífs­kjara­samn­ings­ins í haust.

Þannig væri hægt að bæta stöðuna veru­lega og auðvelda bænd­um sjálf­um að bregðast við, koma í veg fyr­ir mat­ar­sóun og fækk­un starfa í land­inu. Það gæti sparað sam­fé­lag­inu millj­arða. Ef ekki verða um­bæt­ur á starfs­um­hverf­inu þyrfti að stór­auka bein­an rík­is­stuðning til bænda. Varla ætl­umst við til að bænd­ur eigi ein­ir stétta að bera all­an skaðann sem þeir verða fyr­ir vegna heims­far­ald­urs kór­ónu­veiru.

Ein af já­kvæðum áhrif­um ástands­ins er að versl­un í land­inu hef­ur auk­ist. Ætla Sam­tök at­vinnu­lífs­ins virki­lega að leggj­ast gegn því að brugðist verði við vanda bænda í heims­far­aldri?

Líneik Anna Sævarsdóttir og Þórunn Egilsdóttir, alþingismenn Framsóknarflokksins.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. desember 2020.

Categories
Greinar

Við gefumst aldrei upp þótt móti blási

Deila grein

05/12/2020

Við gefumst aldrei upp þótt móti blási

Af öll­um þeim gild­um sem mér voru inn­rætt í æsku hef­ur þraut­seigj­an lík­lega reynst mér best. Sá eig­in­leiki að gef­ast ekki upp þótt móti blási, að standa aft­ur upp þegar maður miss­ir fót­anna og trúa því að drop­inn holi stein­inn. Að lær­dóm­ur­inn sem við drög­um af mis­tök­um styrki okk­ur og auki lík­urn­ar á að sett mark ná­ist. Þannig hef ég kom­ist gegn­um áskor­an­ir í lífi og starfi og stund­um náð ár­angri sem mér þótti fjar­læg­ur í upp­hafi.

Seigla hef­ur frá aldaöðli þótt mik­il dyggð. Til henn­ar er vísað með bein­um og óbein­um hætti í helstu trú­ar­rit­um heims­ins, heim­speki og stjórn­mál­um. Jesús Krist­ur og Búdda töluðu um þraut­seigju, John Stu­art Mill um seiglu og Mart­in Lúther King sagði fólki að hlaupa ef það gæti ekki flogið, ganga ef það gæti ekki hlaupið og skríða ef það gæti ekki gengið. Lyk­il­atriði væri, að hreyf­ast fram á við hversu hratt sem maður færi!

Í gömlu mál­tæki seg­ir að þol­in­mæði vinni all­ar þraut­ir, en hitt er nær sanni að þraut­seigj­an geri það. Það dug­ar ekki alltaf að anda ró­lega þegar eitt­hvað bját­ar á, held­ur þarf að bretta upp erm­ar. „Trúðu á sjálfs þíns hönd, en und­ur eigi – upp með plóg­inn, hér er þúfa í vegi,“ orti Ein­ar Ben í hvatn­ing­ar­ljóði til þjóðar­inn­ar fyr­ir 120 árum og þau skila­boð eiga enn við. Þannig mun slag­ur­inn við heims­far­ald­ur aðeins vinn­ast ef við tök­um sam­an hönd­um. Vinn­um sem einn maður að því að tryggja heilsu al­menn­ings, vel­ferð, at­vinnu­stig og mennt­un þeirra sem erfa landið. Það síðast­nefnda hef­ur tek­ist ótrú­lega vel, enda hafa hagaðilar í mennta­kerf­inu unnið náið sam­an, sýnt mikið út­hald og þraut­seigju. Það er því viðeig­andi að þraut­seigj­an sé til­greind sem eitt af gild­um nýrr­ar mennta­stefnu sem nú er rædd á Alþingi.

Meg­in­inn­tak mennta­stefn­unn­ar er að all­ir geti lært og all­ir skipti máli. Þar gild­ir einu bak­grunn­ur fólks, fé­lags­leg­ar aðstæður og meðfædd­ir eig­in­leik­ar, því sam­an ætl­um við að stuðla að jöfn­um tæki­fær­um allra nem­enda. Skipu­leggja mennt­un og skólastarf út frá ólík­um þörf­um fólks og gef­ast ekki upp þótt móti blási. Það er nefni­lega ekki vöggu­gjöf­in sem skýr­ir náms­ár­ang­ur held­ur viðhorfið til mennt­un­ar, vinnusiðferðið og til­trú­in á að náms­geta sé ekki fasti held­ur vaxi þegar hlúð er að henni. Á sama hátt ræðst ár­ang­ur okk­ar í líf­inu ekki af forskrifuðum ör­lög­um, held­ur líka vinn­unni sem við leggj­um á okk­ur, af­stöðu okk­ar til mál­efna og siðferðinu sem við rækt­um með okk­ur.

Stund­um er sagt að seigla sé þjóðarein­kenni Íslend­inga. Hún hafi haldið líf­inu í okk­ur í þúsund ár, á meðan við kúrðum í torf­bæj­um fyrri alda. Vafa­laust er margt til í því, þótt Íslend­ing­ar ein­ir geti tæp­ast slegið eign sinni á seigl­una. Þvert á móti hef­ur hún verið upp­spretta fram­fara um all­an heim og verður það áfram.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknarflokksins.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. nóvember 2020.

Categories
Greinar

Íslenskt eða hvað?

Deila grein

04/12/2020

Íslenskt eða hvað?

Við erum að verða of sein á æfingu. Það er búið að vera brjálað að gera í vinnunni og þegar við áttum okkur á því að það eru 20 mín í æfingu stökkvum við af stað. En þegar við erum að bruna af stað byrjar garnirnar að gaula en matartíminn fór eitthvað fram hjá okkur. Við hoppum í búð á leiðinni. Daði grípur próteindrykk, gulrætur og skyr og Jóhanna dós af sódavatni og samloku. Við teljum okkur bæði meðvituð um okkar mat og viljum kaupa íslenskt og gripum því vörur sem voru kirfilegar merktar á íslensku. Svo er haldið á æfingu og maturinn hámaður í sig á leiðinni. Að æfingu lokinni förum við að skoða umbúðirnar af nestinu sem við höfðum hesthúsað í okkur á núll einni þá kom ýmislegt í ljós. Eða kannski réttara sagt kom ekki í ljós.

Það var nefnilega ekkert skýrt hvort um íslenska vöru væri um að ræða. Umbúðirnar voru allar á íslensku en það kom alls ekki alls staðar fram hvaðan megin innihaldið væri. Jú gulræturnar voru vel merktar að um íslenska ræktun væri að ræða enda eru á Íslandi gerðar kröfur um upprunamerkingar á matjurtum, nautgripakjöti, kjöti af svínum, sauðfé, geitum, alifuglum og á hunangi. Aðrar matvörur þurfa því ekki að tilgreina uppruna á aðal hráefnum eða framleiðslustað.

Þá hófst rannsóknar leiðangurinn um uppruna varanna sem var ekki endilega mjög skýr. Skyrið reyndist íslenskt úr íslenskri mjólk og framleitt hér á landi. Próteindrykkurinn sem var við hliðina á skyrinu í kælinum, merktur íslenskum slagorðum í bak og fyrir reyndist hins vegar framleiddur erlendis og sömu sögu var að segja um sódavatnið. Samlokuna var hins vegar ógerningur að greina. Á öllum vörum voru mismunandi merkingar og sumar hverjar ekki mjög skýrar.

Er ásættanlegt að leggja þurfi upp í slíka greiningarvinnu til að fá réttmætar upplýsingar um vöru sem maður ætlar að leggja sér til munns? Af hverju er ekki kveðið skýrt á um uppruna og framleiðslustað á umbúðum?

Í janúar 2014 skrifuðu Samtök atvinnulífsins, Bændasamtök Íslands og Neytendasamtökin undir sáttmála um upprunamerkingar matvæla. Enn í dag er að finna brotalöm á upplýsingum til neytenda er varða uppruna matvæla. Í könnun sem var gerð sama ár kom fram að rúmlega tveir þriðju landsmanna teldu það óásættanlegt að upprunalands hráefnis sé ekki getið á umbúðum unninna matvæla. Könnunin sýndi einnig að áhersla Íslendinga á upprunamerkingar hafði aukist umtalsvert frá fyrri könnunum.

Því miður eru margir enn að einblína á hvernig þeir geta komist hjá því að upplýsa neytendur um réttan uppruna og láta þannig reyna á ýmis lýsingarorð sem geta verið villandi. Ásamt notkun umbúða eða merkja sem líkjast þeim sem eru á vörum sem neytendur bera traust til. Þá ber framleiðendum heldur ekki skylda til að upplýsa neytendur ef framleiðslulandi eða innihaldi er breytt, þannig geta neytendur lagt traust á vöru úr íslenskum hráefnum sem síðan er breytt án sérstakra tilkynninga þar um.

Þegar kemur að upprunamerkingum eru margir hagaðilar sem njóta þess ef að þær merkingar eru réttar og skýrar. Skýr framsetning á uppruna matvæla eykur traust neytenda til framleiðenda, vinnsluaðila og söluaðila. Því ber að fagna frumkvæði þeirra sem hafa merkt vörur skilmerkilega með uppruna matvæla þegar að slíkt er ekki endilega bundið í lög og reglur.

Á sambandsþingi ungra framsóknarmann sem haldið var í október var samþykkt ályktun þar sem krafa var gerð um að matvæli og drykkjarvörur sem seldar eru á Íslandi skuli vera með öruggri og skýrri upprunamerkingu.

Upprunamerkingar eru hagsmunamál allra Íslendinga sem stuðlar að innlendir verðmætasköpun. Þegar þú velur íslenska vöru og þjónustu skilar það sér aftur til þín. Svo við tökum undir það góða slagorð: íslenskt láttu það ganga.

Daði Geir Samúelsson, verkfræðingur og í stjórn SUF, Sambands ungra Framsóknarmanna.

Jóhanna María Sigmundsdóttir, verkefnastjóri og í varastjórn SUF, Sambands ungra Framsóknarmanna.

Greinin birtist fyrst á visir.is 4. desember 2020.

Categories
Greinar

Fjár­hags­á­ætlun Fjarða­byggðar 2021 – Með fjöl­skyldur í fyrir­rúmi

Deila grein

04/12/2020

Fjár­hags­á­ætlun Fjarða­byggðar 2021 – Með fjöl­skyldur í fyrir­rúmi

Fjárhagsáætlun Fjarðabyggðar fyrir árið 2021, ásamt þriggja ára áætlun 2021 – 2024, var samþykkt eftir síðari umræðu í bæjarstjórn þann 3.desember. Eins og gefur að skilja liggur alltaf mikil vinna að baki gerðar fjárhagsáætlunar hvers árs og koma þar að bæði starfsmenn og kjörnir fulltrúar sveitarfélagsins og vil ég hér í byrjun þakka þeim góð störf.

Fjárhagsáætlun Fjarðabyggðar fyrir árið 2021 ber þess að vissu leyti merki að Covid-19 faraldurinn, sem tekist hefur verið á við frá upphafi ársins, hefur haft og mun hafa mikil efnahagsleg áhrif á samfélagið allt. Þannig er áætlað að niðurstaða ársins 2020 verði um 150 milljón krónum lakari í rekstri sveitarfélagsins en gert var ráð fyrir. Er þar fyrst og fremst um að ræða kostnaðarauka sem tilkominn er vegna viðbragða sveitarfélagsins við faraldrinum á árinu sem nú er að verða liðið. Stærsti liðurinn var fjölgun sumarstarfa fyrir námsmenn og atvinnulausa, sem tókst afar vel, og skipti sveitarfélagið miklu máli í ýmsum verkefnum á liðnu sumri. Auk þessa þurfti að fara í kaup á ýmsum búnaði til að gera starfsemi sveitarfélagsins mögulega í samkomutakmörkunum, auka sóttvarnir í stofnunum ásamt því að launakostnaður jókst óhjákvæmilega á meðan mestu takmarkanirnar gengu yfir. Engu að síður er það til fyrirmyndar hvernig starfsfólk sveitarfélagsins hefur gengið að sínum störfum í þessu ástandi, og leyst þau af hendi, þrátt fyrir að áskoranirnar hafi verið margar. Færi ég þeim hér með bestu þakkir bæjarstjórnar Fjarðabyggðar.

En vegna þeirrar óvissu sem uppi er í efnahagsmálum var lagt upp með að stíga varlega til jarðar við gerð fjárhagsáætlunar ársins 2021. Gert er ráð fyrir að hækkun útsvars verði talsvert lægri en spá um almenna launaþróun segir til um og er það gert til að til að borð sé fyrir báru í tekjum sveitarfélagsins. Þá er spá um tekjur hafnarsjóðs varfærin og m.a. ekki gert ráð fyrir loðnuveiðum á árinu 2021, vegna þeirrar óvissu sem uppi er í þeim efnum. Engu að síður tel ég vera ástæðu til bjartsýni miðað við fyrstu niðurstöður úr loðnuleit sem fram hafa farið síðustu daga.

Öflugt fjölskyldusamfélag

Líkt og undanfarin ár leggur fjárhagsáætlun Fjarðabyggðar áherslu á að viðhalda, og bæta það öfluga fjölskyldusamfélag sem Fjarðabyggð er. Áfram halda gjöld fyrir skólamáltíðir að lækka og stefna okkar er sú að þær verði gjaldfrjálsar frá og með haustinu 2021. Við erum afar stolt af því aðgjaldskrár leikskóla, frístundaheimila og tónlistarskóla standast mjög vel samanburð við önnur sveitarfélög og eru þær með þeim hagstæðari sem gerast á landinu.

Á árinu 2021 verður lokið við innleiðingu á Sprett, en það er verkefni sem fjölskyldusvið Fjarðabyggðar hefur unnið við að undanförnu. Með Spretti verður stoðkerfi fjölskyldusviðs stóreflt þar sem snemmtæk íhlutun er markmiðið með hag barna að leiðarljósi. Með þessu verður utanumhald um þá sem þurfa á aðstoð að halda öflugra og um leið gert ráð fyrir að kostnaður muni lækka til framtíðar.

Umfangsmiklar framkvæmdir í þágu fjölskyldna og atvinnulífs

Í Fjarðabyggð hefur fólki fjölgað á undanförnum árum og því fylgir aukinn krafa og þörf í framkvæmdum sem snúa að skólum og íþrótta- og æskulýðsmálum. Líkt og verið hefur síðustu ár gerir fjárhagsáætlun ársins 2021 ráð fyrir umtalsverðum fjárfestingum með þetta að leiðarljósi.

Þannig er gert ráð fyrir byggingu nýs íþróttahúss á Reyðarfirði en fjármagn til þess verkefnis kemur frá sölu Rafveitu Reyðarfjarðar sem samþykkt var í árslok 2019. Samhliða byggingunni verður einnig farið í viðgerðir á sundlauginni á Reyðarfirði þannig að hún geti þjónað Grunnskóla Reyðarfjarðar sem skólasundlaug. Er þarna um að ræða fjárfestingar í íþróttamannvirkjum á Reyðarfirði fyrir rúmlega 400 milljónir króna.

Einnig er gert ráð fyrir að farið verði í framkvæmdir í Félagslundi á Reyðarfirði með það í huga að félagsmiðstöðinni Zveskjan verði flutt þangað, ásamt því sem húsnæðið verði nýtt sem salur fyrir leikskólann Lyngholt. Er þetta í samræmi við stefnu bæjarstjórnar um bætta nýtingu eigna sveitarfélagsins, og verður gaman sjá Félagslund glæðast lífi að nýju. Er þetta í samræmi við þau skref sem stigin hafa verið með fjölnýtingu húsnæðis Egilsbúðar á Norðfirði á þessu ári.

Þá verður hafinn vinna við lokahönnun og gerð útboðsgagna vegna stækkunar leikskólans Dalborgar á Eskifirði og munu framkvæmdir hefjast í framhaldi af því. Það verkefni er langþráð, en lengi hefur legið fyrir að húsnæði leikskólans sé of lítið og starfsmannaaðstaða ekki viðundandi.

Einnig er gert ráð fyrir fjárfestingu í nýju skjalasafni Fjarðabyggðar sem kemur til með að vera í Lúðvíkshúsi í Neskaupstað, en skjalasafn Fjarðabyggðar hefur hingað til verið vistað í geymslum á nokkrum stöðum í sveitarfélaginu sem ekki getur gengið til framtíðar. Jafnframt verður Skjala- og myndasafn Norðfjarðar samþætt skjalasafninu sem verið hefur í leiguhúsnæði frá upphafi.

Áframhald verður á fjárfestingum í ofanflóðavörnum. Unnið verður áfram við þriðja varnargarðinn á Norðfirði og varnir við Lambeyrará á Eskifirði. Fjarðabyggð hefur lagt á það höfuðáherslu að haldið verðu áfram við gerð ofanflóðavarna í sveitarfélaginu og að þeim verði að fullu lokið á næstu árum.

En gott fjölskyldusamfélag mætti sín lítils ef ekki kæmi til hið kraftmikla atvinnulíf sem hér er. Öflugur sjávarútvegur er einn af máttarstólpum atvinnulífsins í Fjarðabyggð og með sanni má segja að Fjarðabyggð sé miðstöð sjávarútvegs á Íslandi. Fjarðabyggðarhafnir hafa á undanförnum árum fjárfest mikið í bættri hafnaðstöðu. Á árinu 2021 er gert ráð fyrir að það haldi áfram og heildarfjárfesting Fjarðabyggðarhafna verði um 450 milljónir króna. Er þar stærst áframhald uppbyggingu á hafnaraðstöðu við nýtt fiskiðjuver og frystigeymslu Eskju á Eskifirði upp á 330 milljónir króna.

Samtals nema fjárfestingar A- og B hluta rúmlega 1 milljarði króna sem sýna vel þann kraft og þörf sem er í okkar öfluga sveitarfélagi.

Framtíðin er björt!

Fjárhagsáætlun Fjarðabyggðar er metnaðarfullt plagg sem sýnir svo ekki verður um villst að Fjarðabyggð er framsækið fjölskyldusamfélag þar sem lögð er áhersla á veita íbúum framúrskarandi þjónustu og um leið að hlúð sé vel að atvinnulífinu.

Í heildina er gert ráð fyrir að rekstur A-hluta skili um 40 milljón króna afgangi, sem er jákvæð niðurstaða miðað við þær efnahagslegu aðstæður sem nú eru uppi. En eins og áður verður aðhald í rekstri sveitarfélagsins viðvarandi á næstu árum og áfram verður leitað hagræðingartækifæra og liggja fyrir markmið í þeim efnum sem unnið verður með á næsta ári. Ávallt verður þó haft að leiðarljósi hagur íbúa í slíkri vinnu, um leið og horft er til þess að rekstur sveitarfélagsins sé sem hagstæðastur. Þannig gerum við gott samfélag enn betra.

Að lokum vil ég þakka starfsmönnum og kjörnum fulltrúum sveitarfélagsins kærlega fyrir vel unnin störf í fjárhagsáætlunargerð sem og í öðrum störfum sínum fyrir sveitarfélagið. Ég er þess fullviss að þrátt fyrir að nú syrti í álinn um stund í efnahagsmálum sé framtíð Fjarðabyggðar björt.

Með aðventukveðju.

Jón Björn Hákonarson, bæjarstjóri Fjarðabyggðar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 4. desember 2020.

Categories
Greinar

Höfuðstöðvar RARIK til síns heima

Deila grein

03/12/2020

Höfuðstöðvar RARIK til síns heima

Undirrituð hefur lagt inn þingsályktunartillögu þess efnis að Alþingi álykti að stefna skuli að flutningi höfuðstöðva RARIK á landsbyggðina og að kannað verði á grundvelli hagsmuna félagsins hvar væri hentugast að byggja upp höfuðstöðvarnar og efla starfsstöðvar RARIK um landið.

Höfuðstöðvar RARIK eru í Reykjavík. Um 90% af dreifikerfi raforku í landinu eru í umsjá RARIK og það í flestum sveitarfélögum utan höfuðborgarsvæðisins, Reykjaness og Vestfjarða. Mikilvægi RARIK fyrir samfélagið í heild er óumdeilt, starfsemin er viðamikil og dreifð um allt land. Finna má bækistöðvar félagsins meðal annars á Selfossi, Höfn í Hornafirði, Seyðisfirði, Sauðárkróki, Siglufirði, Borgarnesi og í Ólafsvík. Meginstarfsemi RARIK fer fram á landsbyggðinni auk þess sem allar virkjanir félagsins eru staðsettar út á landi. Því tel ég að góð rök séu fyrir því að færa höfuðstöðvarnar nær meginstarfsemi félagsins og út á land.

Breyttir tímar

Það ástand sem nú ríkir kallar fólk heim og fjarvinna er orðin staðreynd, störf án staðsetningar er ekki lengur draumsýn heldur viðkennd og jafnvel eftirsótt. Það er ekki langt síðan maður heyrði þau rök að það væri nauðsynlegt að staðsetja svo mikilvægar höfuðstöðvar, líkt og höfuðstöðvar RARIK eru, á höfuðborgarsvæðinu. Þar væri önnur mikilvæg stjórnsýsla sem þyrfti að hafa samskipti við og vegalengdir á milli stjórnsýslustofnana stuttur. En sú viðmiðunarvegalengd hefur heldur betur breyst bara á þessu ári. Flutningur sem þessi gerist þó ekki á einni degi, heldur þarf aðlögunartíma svo vel takist til.

Fjölbreyttari störf á landsbyggðina

Fólksfækkun á landsbyggðinni vegna flutninga til höfuðborgarsvæðisins hefur lengi verið meginvandamál samfélaga á landsbyggðinni. Meðal helstu ástæðna fólksfækkunarinnar er skortur á störfum og lítil fjölbreytni starfa. Atvinnuöryggi og fjölbreytni starfa tryggir stöðugleika í íbúafjölda, laðar frekar til sín nýja íbúa og stuðlar að því að ungt fólk snúi heim aftur eftir nám. Skortur á fjölbreytni skekkir hlutfall þeirra aldurshópa sem eru almennt virkastir á vinnumarkaðinum. Þetta leiðir til fækkunar íbúa sem hefur í för með sér skerðingu á útsvarstekjum sveitarfélaga. Samkvæmt nýrri skýrslu frá Byggðastofnun hefur ríkistörfum fjölgað á fimm ára tímabili frá 2013-2019 um 0,8%. Hlutfall stöðugilda ríkistarfa af mannfjölda á vinnualdri er hæst á höfuðborgarsvæðinu, þótt þetta ár gæti birt aðrar tölur en það eru óvenjulegar aðstæður. Það hefur því hallað á landsbyggðina hvað varðar dreifingu ríkisstarfa.

Mikilvægt er að tryggja jöfn búsetuskilyrði um land allt. Með því að dreifa ríkisstörfum jafnt um landið er hægt að nálgast betur markmiðum ríkisstjórnarinnar um að tryggja öllum landsmönnum jöfn tækifæri ásamt því að halda öllu landinu í blómlegri byggð. Það yrði þó aðeins gert þegar réttu skilyrðin eru fyrir hendi, sem flutningsmenn telja vera fyrir hendi í tilviki flutnings RARIK á landsbyggðina.

Í anda núverndi stjórnarsáttmála

Í sáttmála Framsóknarflokksins, Sjálfstæðisflokksins og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs um ríkisstjórnarsamstarf og eflingu Alþingis kemur fram að stefnt sé að því að tryggja öllum landsmönnum jöfn tækifæri, ásamt því að halda landinu öllu í blómlegri byggð. Þá kemur fram að horft verði m.a. til byggðaaðgerða sem tíðkast í nágrannalöndunum við mótun aðgerða hér á landi. Með því að tryggja landsmönnum jafnan aðgang að atvinnutækifærum og jöfn lífskjör um land allt sköpum við betra samfélag. Áfram veginn.

Halla Signý Kristjánsdóttir, þingmaður Framsóknarflokksins í NV kjördæmi.

Greinin birtist fyrst á skessuhorn.is 3. desember 2020.

Categories
Fréttir

Stærsta kerfisbreytingin í málefnum barna á Íslandi í áratugi

Deila grein

01/12/2020

Stærsta kerfisbreytingin í málefnum barna á Íslandi í áratugi

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra, hefur kynnt frumvarp um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna.

„Allt frá því ég tók við ráðherraembætti hefur forgangsverkefni mitt verið að bæta enn frekar hvernig við þjónustum börn og fjölskyldur þeirra. Í víðtæku samráði og samstarfi fjölmargra aðila, leikinna, lærðra, innan þings og utan, hefur verið unnið að því í hartnær þrjú ár að smíða undirstöður undir kerfi sem tryggir að börn og fjölskyldur þeirra falli ekki á milli kerfa og verði ekki send á eigin ábyrgð milli þjónustuaðila innan sveitarfélaga og ríkisstofnana. Verkefnið er risavaxið og ég held að það sé óhætt að segja að við séum að horfa upp á stærstu kerfisbreytingu í þessum málaflokki á Íslandi undanfarna áratugi,” sagði Ásmundur Einar á opnum kynningarfundi í gær.

Frumvarpið er afurð víðtæks og góðs samstarfs fjölda aðila með samþættingu þjónustu í þágu barna að markmiði, sem og að auka samvinnu og bæta samfellu þjónustu við börn og að hagsmunir barna skuli ávallt hafðir í fyrirrúmi. Verkefnið er umfangsmikið og felur sennilega í sér mestu breytingu sem gerð hefur verið á umhverfi barna á Íslandi í áratugi.

Erum að tryggja snemmbæran, samþættan stuðning þvert á kerfi

Á yfirstandandi kjörtímabili hefur verið unnið að undirbúningi lagaumhverfis sem miðar að því að tryggja börnum og aðstandendum þeirra, snemmbæran, samþættan stuðning þvert á kerfi. Vinnan hefur verið undir forystu félagsmálaráðuneytisins en í víðtæku og þéttu samráði við fjölmarga aðila, svo sem önnur ráðuneyti, þingmannanefnd um málefni barna, félagasamtök og einstaklinga sem hafa lagt hönd á plóg.

Stefnan sem er lögð til í frumvarpinu er að láta mismunandi hluta kerfisins tala betur saman og loka gráu svæðum. Þannig er markmiðið að barnið verði hjartað í kerfinu. Frumvarpið tekur til allrar þjónustu sem fer fram innan skólakerfisins, í leik-, grunn- og framhaldsskólum, á frístundaheimilum og í félagsmiðstöðvum. Það tekur einnig til þjónustu sem er veitt innan heilbrigðiskerfisins, í heilsugæslu, á heilbrigðisstofnunum og sjúkrahúsum og félagsþjónustu sem er veitt innan sveitarfélaga, barnaverndarþjónustu og þjónustu við börn með fatlanir, svo dæmi séu til tekin.

Í frumvarpinu er lögð rík áhersla á að börn og foreldrar hafi aðgang að samþættri þjónustu við hæfi án hindrana, ef á þarf að halda. Með breytingunum er leitast við að tryggja að foreldrar og barn fái upplýsingar um þjónustu í þágu barnsins og þjónustuveitendur, foreldrar og börn, eftir atvikum, móti í sameiningu markmið, úrræði og mat á árangri.

Categories
Greinar

Börnin eiga að vera hjartað í kerfinu – breyting í þágu barna

Deila grein

30/11/2020

Börnin eiga að vera hjartað í kerfinu – breyting í þágu barna

Allt frá því ég tók við ráðherraembætti hefur forgangsverkefni mitt verið að bæta enn frekar hvernig við þjónustum börn og fjölskyldur þeirra. Í víðtæku samráði og samstarfi fjölmargra aðila, leikinna, lærðra, innan þings og utan, hefur verið unnið að því í hartnær þrjú ár að smíða undirstöður undir kerfi sem tryggir að börn og fjölskyldur þeirra falli ekki á milli kerfa og verði ekki send á eigin ábyrgð milli þjónustuaðila innan sveitarfélaga og ríkisstofnana. Verkefnið er risavaxið og felur sennilega í sér einhverjar mestu breytingar sem gerðar hafa verið á umhverfi barna á Íslandi í áratugi.

Ég er því gríðarlega stoltur og ánægður að kynna frumvarp um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna. Frumvarpið ef afurð þessa víðtæka og góða samstarfs þar sem markmiðið er samþætting þjónustu í þágu barna til þess að auka samvinnu og bæta samfellu þjónustu við börn með hagsmunir þeirra að leiðarljósi.

Stefnan sem ég legg til í frumvarpinu er að láta mismunandi kerfi tala betur saman og loka gráum svæðum í þjónustu við börn og fjölskyldur. Í íslensku samfélagi eru of mörg dæmi um að ekki sé gripið nógu snemma inn í aðstæður barna. Einnig hefur verið skortur á því að börnum sé boðinn samþættur stuðningur þvert á stofnanir og kerfi. Í nýju kerfi á barnið, en ekki hver stofnun fyrir sig að vera útgangspunkturinn, þannig að barnið sé hjartað í kerfinu.

Frumvarpið tekur til allrar þjónustu sem fer fram innan skólakerfisins, í leik-, grunn- og framhaldsskólum, á frístundaheimilum og í félagsmiðstöðvum. Það tekur einnig til þjónustu sem er veitt innan heilbrigðiskerfisins, í heilsugæslu, á heilbrigðisstofnunum og sjúkrahúsum og félagsþjónustu sem er veitt innan sveitarfélaga, barnaverndarþjónustu og þjónustu við börn með fatlanir, svo dæmi séu til tekin.

Í frumvarpinu er lögð rík áhersla á að börn og foreldrar hafi aðgang að samþættri þjónustu við hæfi, án hindrana, ef á þarf að halda. Með breytingunum er leitast við að tryggja að barn og fjölskylda þess fái upplýsingar um þjónustu í þágu barnsins og þjónustuveitendur, fjölskyldan og barnið sjálft, eftir atvikum, móti í sameiningu markmið, úrræði og meti árangur.

Lagabreytingar um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna, og uppbygging stofnana til að styðja við samþættinguna eru mikilvæg fyrstu skref, en jafnframt eru breytingar á annarri löggjöf sem tengjast veitingu þjónustu í þágu barna nauðsynlegar. Þar má meðal annars nefna breytingar á lögum um félagsþjónustu sveitarfélaga, lögum um þjónustu við fatlað fólk með langvarandi stuðningsþarfir, barnaverndarlögum, löggjöf um heilbrigðisþjónustu og skólamál. Þegar frumvörpin verða komin í höfn og orðin að lögum, verður Ísland svo sannarlega ekki eftirbátur annarra ríkja hvað varðar þjónustu við börn og fjölskyldur, heldur forysturíki.

Fyrir áhugasama er hægt að horfa á kynninguna á frumvörpunum á vef Stjórnarráðsins. Kynningin hefst kl. 13.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst á visir.is 30. nóvember 2020.