Category: Greinar

Kvik­mynda­gerð á Íslandi hef­ur ávallt ein­kennst af ástríðu. Dríf­andi frum­kvöðlar ruddu braut­ina og á þeirra vinnu er nú ris­in glæsi­leg at­vinnu­grein, sem ekki aðeins styrk­ir menn­ingu í land­inu og gleður hjartað held­ur býr til gott orðspor og skap­ar þúsund­ir starfa. Þótt langt sé liðið frá brautryðjand­a­starfi Óskars Gísla­son­ar, Lofts Guðmunds­son­ar, Vig­fús­ar Sig­ur­geirs­son­ar og fleiri hef­ur heild­stæð kvik­mynda­stefna fyr­ir Ísland ekki verið mótuð hér­lend­is fyrr en nú. Vinna við gerð slíkr­ar stefnu til árs­ins 2030 hófst á síðasta ári og er nú á loka­metr­un­um. Þar birt­ist metnaðarfull og raun­sæ framtíðar­sýn.

Af litl­um neista

Kvik­mynda­menn­ing á Íslandi hef­ur þró­ast hratt á síðustu ára­tug­um. Neyt­end­ur hafa orðið kröfu­h­arðari, gæðin hafa auk­ist og kvik­myndað efni sem bygg­ist á ís­lensk­um sög­um fær sí­fellt meiri dreif­ingu hjá alþjóðleg­um streym­isveit­um og miðlum.Fyr­ir ligg­ur að COVID-19-heims­far­ald­ur­inn hef­ur haft ómæld efna­hags­leg áhrif um all­an heim. Þar hafa menn­ing og list­ir tekið á sig stórt högg, ekki síst vegna aðgerða sem hamla miðlun list­ar og menn­ing­ar. Stjórn­völd hafa brugðist við með marg­vís­leg­um hætti, svo list- og verðmæta­skap­andi fólk geti sinnt sinni köll­un og starfi. Einn liður í því er 120 millj­óna viðbótar­fram­lag í Kvik­mynda­sjóð, sem skap­ar grund­völl til að setja ný og spenn­andi verk­efni af stað og þannig sporna við sam­drætti í at­vinnu­grein­inni. Slík­ur neisti get­ur haft gríðarleg áhrif, skapað fjár­fest­ingu til framtíðar, menn­ing­ar­auð og fjölda starfa.

Fram­leiðsla á vönduðu ís­lensku efni skil­ar sér í aukn­um út­flutn­ings­tekj­um, auk­inni sam­keppn­is­hæfni Íslands og fleiri alþjóðleg­um sam­starf­stæki­fær­um. Marg­ir ferðamenn hafa ein­mitt heim­sótt Ísland ein­göngu vegna ein­stakr­ar nátt­úru­feg­urðar og menn­ing­ar sem birt­ist í kvik­mynd­um og sjón­varpsþátt­um víða um ver­öld. Ávinn­ing­ur­inn af slík­um heim­sókn­um er mik­ill og sam­kvæmt hag­töl­um eru skatt­tekj­ur af þeim mæld­ar í tug­um millj­arða. Þegar ferðalög milli landa verða aft­ur heim­il munu kvik­mynda­ferðalang­ar aft­ur mæta til leiks.

Upp­tökustaður nú og til framtíðar

Yfir 15 þúsund manns starfa við menn­ingu, list­ir og skap­andi grein­ar á Íslandi eða tæp­lega 8% vinnu­afls. Þar af starfa á fjórða þúsund manns við kvik­mynda­gerð með ein­um eða öðrum hætti, og hef­ur at­vinnu­grein­in þre­faldað ár­sveltu sína á ein­um ára­tug. Stjórn­völd fjár­festu í grein­inni fyr­ir tæpa 2 millj­arða í fyrra, auk þess sem gott end­ur­greiðslu­kerfi laðar er­lenda fram­leiðend­ur til lands­ins. End­ur­greiðslur vegna fram­leiðslu­kostnaðar sveifl­ast nokkuð milli ára og nam í fyrra um 1,1 millj­arði króna. Ólíkt öðrum út­gjöld­um fel­ast góð tíðindi í auk­inni end­ur­greiðslu, því hún eykst sam­hliða auk­inni veltu grein­ar­inn­ar – rétt eins og hrá­efn­is­kostnaður í fram­leiðslu hækk­ar með auk­inni vöru­sölu. Það eru góðar frétt­ir, en ekki slæm­ar.Árang­ur Íslands í bar­átt­unni gegn COVID-19 hef­ur vakið at­hygli víða og meðal ann­ars náð aug­um stærstu kvik­mynda­fram­leiðenda heims. Er­lend­ir fjöl­miðlar hafa m.a. greint frá því, að sjálft Hollywood líti nú sér­stak­lega til þeirra landa sem hafa haldið far­aldr­in­um í skefj­um. Raun­ar er staðan sú, að nán­ast öll sjón­varps- og kvik­mynda­fram­leiðsla hef­ur verið sett á ís nema í Suður-Kór­eu og á Íslandi. Fram­leiðend­ur hafa þegar haf­ist handa og nú standa yfir tök­ur á nýrri þáttaröð fyr­ir Net­flix hér á landi, und­ir stjórn Baltas­ars Kor­máks. Þetta eru gleðitíðindi!

Fjög­ur mark­mið, tíu aðgerðir

Með fyrstu heild­stæðu kvik­mynda­stefn­unni er vörðuð raun­sæ en metnaðarfull braut sem mun styðja við vöxt og alþjóðlega sam­keppn­is­hæfni kvik­mynda­gerðar á Íslandi. Mark­miðin eru fjög­ur. Í fyrsta lagi að hlúa að kvik­mynda­menn­ingu, styrkja ís­lenska tungu og efla miðlun menn­ing­ar­arfs. Í öðru lagi vilj­um við styrkja fram­leiðslu og innviði kvik­mynda­gerðar. Í þriðja lagi á að efla alþjóðleg tengsl og alþjóðlega fjár­mögn­un ásamt kynn­ingu á Íslandi sem tökustað. Og síðast en ekki síst er stefnt að efl­ingu kvik­mynda­læsis og kvik­mynda­mennt­un­ar sem nái upp á há­skóla­stig. Hverju mark­miði kvik­mynda­stefn­unn­ar fylgja til­lög­ur að aðgerðum, kostnaðaráætl­un og ábyrgðaraðili sem á að tryggja fram­kvæmd og eft­ir­fylgni.Rík sagna­hefð Íslend­inga hef­ur skilað okk­ur hundruðum kvik­mynda, heim­ilda- og stutt­mynda, sjón­varpsþátta og öðru fjöl­breyttu efni á síðustu ára­tug­um. Ísland er orðið eft­ir­sótt­ur tökustaður og sí­fellt fleiri alþjóðleg­ar stór­mynd­ir eru fram­leidd­ar á Íslandi. Fjár­fest­ing í kvik­mynda­gerð er ekki bara gott viðskipta­tæki­færi held­ur einnig nauðsyn­legt afl í mót­un sam­fé­lags­ins. Íslensk kvik­mynda­gerð viðheld­ur og efl­ir ís­lenska tungu, leik­ur veiga­mikið hlut­verk í varðveislu menn­ing­ar­arfs­ins og efl­ir sjálfs­mynd þjóðar­inn­ar. Fjár­fest­ing í þess­ari at­vinnu­grein mun því ávallt skila okk­ur ríku­lega til baka, á fleiri en einn veg.

Hinn 16. mars tóku gildi tak­mark­an­ir á sam­kom­um og skóla­haldi til að hægja á út­breiðslu COVID-19 hér á landi. Frá því að aug­lýs­ing­ar um þess­ar tak­mark­an­ir voru birt­ar hef­ur ráðuneytið í sam­vinnu við Sam­band ís­lenskra sveit­ar­fé­laga og Kenn­ara­sam­band Íslands fylgst náið með skipu­lagi og fram­kvæmd skóla­starfs í leik- og grunn­skól­um.Í leik- og grunn­skól­um lands­ins eru um 64.650 nem­end­ur og 11.450 starfs­menn. Í fram­halds- og há­skól­um eru um 41.000 nem­end­ur. Það varð því strax ljóst að fram und­an væri mik­il brekka. Staðan var vissu­lega óljós um tíma og skipt­ar skoðanir um hver viðbrögð skóla­kerf­is­ins ættu að vera við veirunni sem olli mikl­um sam­fé­lags­skjálfta. Nú, sjö vik­um síðar, gefst okk­ur tæki­færi til að líta um öxl og skoða hvernig til tókst.

Leik­skól­ar

Al­mennt hef­ur leik­skólastarf gengið vel og hlúð hef­ur verið að börn­um með vel­ferð þeirra að leiðarljósi. Skóla­stjórn­end­ur höfðu frelsi til að skipu­leggja og út­færa starf­semi hvers skóla, þar sem aðstæður voru ólík­ar milli skóla, jafn­vel inn­an sama sveit­ar­fé­lags. Þetta krafðist mik­ill­ar út­sjón­ar­semi og reynd­ist ef­laust mörg­um erfitt. Mik­il ábyrgð hvíldi á herðum allra hlutaðeig­andi við að tryggja ör­yggi kenn­ara og nem­enda og það er aðdá­un­ar­vert að þetta hafi tek­ist eins vel og raun ber vitni. Tæki­fær­in í mennt­un framtíðar­inn­ar liggja á leik­skóla­stig­inu. Sí­fellt fleiri rann­sókn­ir sýna fram á mik­il­vægi fyrstu ævi­ár­anna fyr­ir all­an þroska ein­stak­linga síðar á lífs­leiðinni og því hef­ur áhersl­an á snemm­tæka íhlut­un í mál­efn­um barna orðið sí­fellt fyr­ir­ferðarmeiri. Tengsl eru á milli taugaþroska og um­hverf­isáhrifa hjá ung­um börn­um og því er afar mik­il­vægt að tryggja að mennt­un barna á leik­skóla­aldri sé sem allra best úr garði gerð. Ég skipaði því starfs­hóp um styrk­ingu leik­skóla­stigs­ins sem er ætlað að finna leiðir til að styrkja leik­skóla­stigið og fjölga leik­skóla­kenn­ur­um. Starfs­hóp­ur­inn er hvatt­ur til að veigra sér ekki við að koma með rót­tæk­ar breyt­inga­til­lög­ur á t.d. nú­ver­andi lög­um, reglu­gerðum og starfs­um­hverfi ef það er talið mik­il­vægt til að styrkja leik­skóla­stigið.

Grunn­skól­ar

Grunn­skól­ar hafa haldið úti kennslu fyr­ir nem­end­ur þótt skóla­dag­ur­inn hafi oft verið styttri en venju­lega og fjar­nám al­gengt í ung­linga­deild­um. Skólastarf hef­ur gengið vel og fólk var sam­stiga í þeim aðstæðum sem ríktu; kenn­ar­ar, skóla­stjórn­end­ur, starfs­fólk, for­eldr­ar og nem­end­ur. Vik­urn­ar voru lær­dóms­rík­ar, skipu­lagið breytt­ist hratt og dag­lega voru aðstæður rýnd­ar með til­liti til mögu­legra breyt­inga. Nýir kennslu­hætt­ir og fjar­kennsla urðu stærri þátt­ur en áður og tækn­in vel nýtt í sam­skipt­um við nem­end­ur. Sam­band ís­lenskra sveit­ar­fé­laga aflaði reglu­lega upp­lýs­inga um skipu­lag skóla­starfs frá fræðslu­um­dæm­um og skól­um. Meg­inniður­stöður bentu til þess að vel væri hugað að ör­yggis­atriðum, svo sem skipt­ingu nem­enda í fá­menna hópa og að eng­inn óviðkom­andi kæmi inn í skóla­bygg­ing­una.Eins og gef­ur að skilja voru út­færsl­ur á skóla­starfi ólík­ar. Í ein­hverj­um til­fell­um mættu nem­end­ur heil­an skóla­dag á meðan aðrir studd­ust við fjar­kennslu ein­göngu. Allt gekk þetta þó von­um fram­ar. Und­ir­bún­ing­ur að næstu vik­um er í full­um gangi hjá skól­um sem eru að leggja loka­hönd á þetta skóla­ár og und­ir­búa út­skrift nem­enda úr 10. bekk.

Við þess­ar óvenju­legu aðstæður hef­ur mikið verið rætt um ann­ar­lok og náms­mat í grunn­skól­um en fram­kvæmd og út­færsla þess er á ábyrgð hvers skóla að upp­fyllt­um ákveðnum viðmiðum. Náms­matið get­ur því verið með mis­mun­andi hætti, en fram­kvæmd á birt­ingu lokamats úr grunn­skóla þarf engu að síður að vera eins sam­ræmd og mögu­legt er til að tryggja eins og unnt er jafn­ræði nem­enda við inn­rit­un í fram­halds­skóla. Við leggj­um okk­ur öll fram við að tryggja sem far­sæl­asta inn­rit­un nem­enda í fram­halds­skóla fyr­ir haustönn 2020 í góðri sam­vinnu við kenn­ara­for­yst­una, Skóla­stjóra­fé­lag Íslands, Skóla­meist­ara­fé­lag Íslands og Sam­band ís­lenskra sveit­ar­fé­laga.

Fram­halds­skól­ar

Við gildis­töku sam­komu­banns var skóla­bygg­ing­um fram­halds- og há­skóla lokað fyr­ir nem­end­um, sem stunduðu þó fjar­nám af full­um krafti. Strax komu upp á yf­ir­borðið áhyggj­ur af nem­end­um í brott­hvarfs­hættu og því var haf­ist handa við að halda þétt utan um þann hóp. Marg­vís­leg­ar aðferðir voru notaðar til að styðja nem­end­ur áfram í námi. Jafn­framt var kast­ljós­inu beint að nem­end­um í starfs­námi, enda áttu þeir á hættu að vera sagt upp náms­samn­ingi eða missa af sveins­prófi á rétt­um tíma. Það voru því mik­il gleðitíðindi þegar ráðuneytið, skóla­meist­ar­ar starfs­mennta­skóla og um­sýsluaðilar sveins­prófa tóku hönd­um sam­an og fundu leiðir til að tryggja náms- og pró­flok með sveins­próf­um.Allt kallaði þetta á mikla vinnu og gott sam­starf ólíkra aðila í fram­halds­skóla­sam­fé­lag­inu. Það tókst svo sann­ar­lega, því áskor­an­irn­ar hafa þétt mjög raðirn­ar og sam­ráð á fram­halds­skóla­stig­inu efld­ist mjög á þess­um erfiða tíma. Stjórn­end­ur skipt­ust á góðum ráðum og hvatn­ingu, sem blés öll­um byr und­ir báða vængi. Ég bind mikl­ar von­ir við að þetta góða sam­starf muni fylgja okk­ur áfram eft­ir að líf kemst í eðli­legt horf.

Há­skól­ar

Aðstæðurn­ar höfðu óneit­an­lega áhrif á ann­ar­lok í há­skól­um og fram­halds­skól­um, sem höfðu búið sig vel und­ir þá staðreynd. Í mörg­um skól­um var upp­haf­leg­um kennslu­áætlun­um fylgt og ann­ar­lok og út­skrift­ir verða því á rétt­um tíma. Skól­arn­ir fengu frelsi til að út­færa náms­mat að aðstæðunum, enda varð fljótt ljóst að prófa­hald yrði óhefðbundið og vinna við ein­kunna­gjöf flókn­ari. Sum­ir ákváðu að halda sig við hefðbundna ein­kunna­gjöf, en aðrir staðfesta að nem­andi hafi staðist eða ekki staðist kröf­ur sem gerðar eru í hverri grein.Staða há­skóla­nema er mér mjög hug­leik­in. Stofnaður var sam­hæf­ing­ar­hóp­ur fjöl­margra hagaðila sem vinn­ur nú hörðum hönd­um að því að skoða stöðu at­vinnu­leit­enda og ekki síður náms­manna. Ljóst er að bregðast þarf hratt við. Mark­miðið er að styðja mark­visst við náms­menn ásamt því að nýta mennta­kerfið til þess að efla og styrkja nám og þjálf­un í þeim at­vinnu­grein­um sem mögu­lega verða hvað verst úti.

Fram hef­ur komið að álag er mikið á nem­end­ur og marg­ir þeirra hafa áhyggj­ur af fram­færslu, þar sem þeir hafa misst störf til að fram­fleyta sér. Há­skól­arn­ir brugðu á það ráð að auka við ráðgjöf og þjón­ustu við nem­end­ur. Stjórn Lána­sjóðs náms­manna ákvað einnig að koma til móts við náms­menn og greiðend­ur náms­lána með ýms­um aðgerðum.

Mik­il­vægt er að allt sé gert til að hlúa að gæðum náms en nem­end­um verður að vera mætt með aukn­um sveigj­an­leika. Vellíðan og ör­yggi nem­enda skipt­ir afar miklu.

Heim­spek­ing­ur­inn John Stu­art Mill sagði: „Öll efl­ing mennt­un­ar stuðlar að jöfnuði, því að mennt­un­in veit­ir aðgang að sama sjóði þekk­ing­ar og skoðana.“ Ljóst er að ís­lenskt sam­fé­lag stend­ur frammi fyr­ir veru­leg­um breyt­ing­um á vinnu­markaðnum. Mik­il­vægt er að for­gangsraða í þágu gæða mennt­un­ar. Til að mæta þeim áskor­un­um þurf­um við að huga vel að sveigj­an­leika og sam­spili vinnu­markaðar­ins og mennta­kerf­is­ins, nálg­ast þau mál heild­rænt og í virku sam­hengi við þróun þeirra ann­ars staðar í heim­in­um. Kæra skóla­fólk og nem­end­ur. Hafið þið mikl­ar þakk­ir fyr­ir þrek­virkið sem þið hafið unnið, sem er ein­stakt á heimsvísu.

Þegar ég horfi upp í him­in­inn á kvöld­in á leiðinni úr hest­hús­inu er hann eins og hann var þegar ég var lít­ill strák­ur. Þótt það séu ekki ald­ir síðan voru rák­irn­ar sem þot­urn­ar skildu eft­ir sig á himn­in­um sjald­gæfari en síðustu ár. Um all­an heim eru þot­urn­ar sem fyr­ir nokkr­um vik­um fluttu fólk milli landa og heims­álfa í stæðum á jörðu niðri og bíða þess að heim­ur­inn opn­ist að nýju og fólk láti draum­inn um fjar­læg­ari staði ræt­ast.Mörg­um gæti þótt róm­an­tískt að okk­ar fögru ferðamannastaðir séu fá­menn­ir og að ein­hverju leyti er það heill­andi. Af­leiðing­arn­ar af þessu fá­menni eru þó gríðarleg­ar fyr­ir fjöl­skyld­ur um allt land. Ferðaþjón­ust­an hef­ur lengi verið mik­il­væg­ur þátt­ur í ís­lensku mann­lífi en aldrei eins og síðustu árin þegar áhugi heims­ins á Íslandi hef­ur verið mik­ill og ferðalag til eyj­unn­ar okk­ar í Atlants­haf­inu á óskalista margra. Okk­ur hef­ur líka lánast það að Ísland er áfangastaður sem fólk vill heim­sækja aft­ur og mæl­ir með við vini sína og fjöl­skyld­ur.

Rík­is­stjórn­in hef­ur á síðustu vik­um komið með fjöl­marg­ar aðgerðir sem ætlað er að brúa bilið þangað til aft­ur er hægt að ferðast um heim­inn. Við höf­um lagt áherslu á að vernda lífs­gæði fólks og það að fyr­ir­tæk­in geti hafið starf­semi sína að nýju þegar óveðrinu slot­ar, veitt fólki störf og skapað sam­fé­lag­inu tekj­ur.

Ég er bjart­sýnn maður að eðlis­fari og trúi því að ekki verði grund­vall­ar­breyt­ing­ar á ferðaþrá fólks og ferðalög­um. Það er ein­fald­lega mjög sterk­ur þráður í mann­in­um að vilja skoða sig um á ókunn­um slóðum. Þess vegna er mik­il­vægt að við séum viðbúin þegar náðst hef­ur stjórn á veirunni.

Ferðaþjón­ust­an er gríðarlega mik­il­væg fyr­ir sam­fé­lagið og ekki síst er hún stór­kost­legt afl úti í hinum dreifðu byggðum. Og þangað til hún end­ur­heimt­ir kraft­inn úr ferðaþrá heims­ins hef ég lagt of­urá­herslu á að rík­is­stjórn­in skapi ný störf sem geta veitt fólki um allt land tekj­ur á meðan þetta ástand var­ir. Margra millj­arða aukn­ing í verk­efn­um tengd­um sam­göng­um um allt land er til þess ætluð að skapa fjöl­skyld­um tekj­ur til að lifa góðu lífi. Og auk þess eru sam­göngu­fram­kvæmd­ir arðsam­ar fyr­ir sam­fé­lagið.

Fram­sókn hef­ur alltaf verið ná­tengd líf­inu í land­inu, enda spratt flokk­ur­inn upp úr bænda­sam­fé­lagi fyr­ir rúmri öld. Við höf­um stutt við upp­bygg­ingu um allt land og ferðaþjón­ust­an hef­ur staðið okk­ur nærri. Við mun­um áfram berj­ast fyr­ir því að hags­mun­ir fjöl­skyldna um allt land séu hafðir í önd­vegi við ákv­arðana­töku við rík­is­stjórn­ar­borðið.

Ég hvet alla Íslend­inga til að ferðast um okk­ar fagra land í sum­ar. Þannig styðjum við við það fólk sem hef­ur haldið uppi mik­il­vægu starfi fyr­ir land og þjóð síðustu árin og höld­um hjól­un­um gang­andi þangað til rák­un­um á himn­in­um fjölg­ar að nýju.

Stærsta verk­efni ís­lensks sam­fé­lags í dag er að skapa störf. Íslenskt sam­fé­lag hef­ur alla burði til að sækja fram. Mennt­un­arstig er hátt og sam­fé­lagið er auðugt af hug­viti og auðlind­um. Við verðum að nýta allt sem við eig­um og leggja grunn­inn að nýj­um verðmæt­um framtíðar­inn­ar. Mark­mið stjórn­valda eru skýr: að skapa störf og verja störf. Fernt er mik­il­vægt í þeirri bar­áttu. Fjár­fest­ing, einka­neysla, sam­neysla og hreinn út­flutn­ing­ur.Stjórn­völd eru að stór­auka all­ar fjár­fest­ing­ar bæði í innviðum og hug­viti. Þetta er gert með því að flýta fram­kvæmd­um og ráðast í nýj­ar fram­kvæmd­ir. Þegar hef­ur verið kynnt að op­in­ber­ar fjár­fest­ing­ar verði yfir sögu­legu meðaltali. Fjár­fest verður fyr­ir tugi millj­arða til að vinna á móti sam­drætti. Að auki er fjár­fest í mennt­un, menn­ingu og ný­sköp­un til að skapa störf til framtíðar. Hér ætl­um við okk­ur stóra hluti.

Einka­neysla hef­ur verið að drag­ast sam­an í sam­komu­bann­inu. Nauðsyn­legt er að örva einka­neyslu til að búa til ný störf og verja þau. Öll þau viðskipti sem við eig­um eru til þess fall­in að auka einka­neyslu. Þess vegna hafa stjórn­völd ákveðið að taka hönd­um sam­an við at­vinnu­lífið um að verja störf og auka verðmæta­sköp­un með sér­stöku kynn­ingar­átaki sem ber heitið: Íslenskt – gjörið svo vel. Þetta er já­kvætt skref og hvet­ur okk­ur áfram í að búa til verðmæti.

Stjórn­völd eru af öllu sínu afli að styðja við sam­neysl­una, meðal ann­ars með því að efla heil­brigðis- og mennta­kerf­in. Þessi grunn­kerfi okk­ar hafa staðist stærsta álags­próf sam­fé­laga í ver­öld­inni. Ann­ars veg­ar náðu heil­brigðis­yf­ir­völd utan um COVID-19 veiruna með eft­ir­tekt­ar­verðum ár­angri og hins veg­ar voru skól­arn­ir áfram opn­ir og huguðu að vel­ferð nem­enda sinna. Það er af­rek og við eig­um að nota okk­ur þann ár­ang­ur til að styrkja sam­fé­lagið okk­ar.

Greiðslu­jöfnuður þjóðarbúa þarf alltaf að vera sjálf­bær, þ.e. að út- og inn­flutn­ing­ur þurfa að vera í jafn­vægi. Útflutn­ings­tekj­ur ís­lenska þjóðarbús­ins hafa vaxið mikið síðustu ár, sem hef­ur skilað okk­ur fá­dæma góðri hreinni er­lendri stöðu og mikl­um gjald­eyr­is­forða. Þessi hag­fellda staða hef­ur orðið til meðal ann­ars vegna vaxt­ar ferðaþjón­ust­unn­ar, sem hef­ur búið til um helm­ing allra nýrra starfa síðasta ára­tug. Nú reyn­ir á að við hugs­um út fyr­ir kass­ann og búum til út­flutn­ings­verðmæti. Ferðaþjón­ust­an get­ur fengið vind­inn í segl­in ef við nýt­um okk­ur þann ár­ang­ur sem náðst hef­ur í sótt­vörn­um og tengj­um sam­an vís­ind­in og at­vinnu­lífið. Þar eru tæki­færi. Einn merki­leg­asti for­seti Banda­ríkj­anna, Frank­lin D. Roosevelt, sagði í Krepp­unni miklu: „Það eina sem er að ótt­ast er ótt­inn sjálf­ur.“ Hlust­um á þessa hvatn­ingu og mun­um að gæf­an er und­ir okk­ur kom­in!

Í öðrum aðgerðapakka rík­is­stjórn­ar­inn­ar Viðspyrna fyr­ir Ísland er lögð mik­il áhersla á inn­lenda fram­leiðslu og verðmæta­sköp­un. Ný­sköp­un er þar í önd­vegi enda lengi verið ljóst að skjóta verður fleiri stoðum und­ir ís­lensk­an efna­hag. Síðustu vik­urn­ar hef­ur helsta umræðuefni fólks um heim all­an verið heilsa og heil­brigði. Fólk ótt­ast þenn­an vá­gest sem kór­ónu­veir­an er og legg­ur mikið á sig til að kom­ast hjá smiti. Veik­ind­in leggj­ast misþungt á fólk og hef­ur ekki verið út­skýrt að fullu hvað veld­ur þeim mun. Hins veg­ar er ljóst að sum­ir hóp­ar eru veik­ari fyr­ir en aðrir og hef­ur til dæm­is í Banda­ríkj­un­um verið bent á að þeir sem stríða við lífs­stíls­sjúk­dóma geta orðið sér­stak­lega illa fyr­ir barðinu á Covid-19. Þegar heils­an er okk­ur svo of­ar­lega í huga er ekki laust við að maður þakki fyr­ir þá öf­undsverðu stöðu sem við Íslend­ing­ar erum í varðandi mat­væla­fram­leiðslu, hvort held­ur það er land­búnaður eða sjáv­ar­út­veg­ur. Rúmt ár er nú frá því við í Fram­sókn héld­um fjöl­menn­an fund þar sem Lance Price, pró­fess­or við Washingt­on-há­skóla, hélt fyr­ir­lest­ur um þá ógn sem mann­kyn­inu staf­ar af sýkla­lyfja­ónæm­um bakt­erí­um. Á sama fundi hélt er­indi Karl G. Krist­ins­son, helsti sér­fræðing­ur okk­ar í sýkla­fræði, og sjá­um við hon­um bregða fyr­ir á skján­um um þess­ar mund­ir í tengsl­um við heims­far­ald­ur­inn sem nú herj­ar á okk­ur. Fund­inn héld­um við til að vekja fólk til vit­und­ar um að sér­fræðing­ar telja að árið 2050 muni tíu millj­ón­ir manna deyja í heim­in­um af völd­um sýkla­lyfja­ónæm­is og ekki vild­um við síður benda á þau verðmæti sem fel­ast í ís­lensk­um land­búnaði sem er ásamt Nor­egi með minnsta notk­un sýkla­lyfja í land­búnaði í heim­in­um. Mat­væla­fram­leiðsla er gríðarlega mik­il­væg­ur þátt­ur í ís­lenska hag­kerf­inu og sann­kallaður lýðheilsu­fjár­sjóður. Rík­is­stjórn­in ákvað í fyrra að Ísland yrði fyrsta landið í heim­in­um til að banna sölu og dreif­ingu á mat­vöru, kjöti, fiski og græn­meti, sem inni­held­ur sýkla­lyfja­ónæm­ar bakt­erí­ur. Þannig vernd­um við heilsu Íslend­inga og und­ir­strik­um þau miklu gæði sem ein­kenna ís­lenska mat­væla­fram­leiðslu. Hluti af öðrum aðgerðapakka rík­is­stjórn­ar­inn­ar er auk­inn stuðning­ur við græn­met­is­bænd­ur, bæði beinn og einnig með end­ur­greiðslu kostnaðar vegna dreif­ing­ar og flutn­ings raf­orku bænda. Þar er stigið gríðarlega mik­il­vægt skref til að efla grein­ina og munu ís­lensk­ir neyt­end­ur njóta þess þegar fram­leiðsla á ís­lensku græn­meti eykst. Von­andi stend­ur versl­un­in með þjóðinni og ís­lensk­um mat­væla­fram­leiðend­um og gef­ur ís­lensku græn­meti heiðurssess. Það er bjarg­föst trú mín að það séu gríðarleg tæki­færi fram und­an fyr­ir ís­lensk­an land­búnað og ís­lensk­an sjáv­ar­út­veg. Því ef fólk er al­mennt orðið meðvitaðra um heils­una hugs­ar það meira um hvað það læt­ur ofan í sig. Ég segi því að lok­um: Íslenskt, gjörið svo vel.