Alþingi hefur samþykkt frumvarp Lilju Daggar Alfreðsdóttur, mennta- og menningarmálaráðherra, til laga um Menntasjóð námsmanna. Lögin leysa af hólmi gildandi lög um Lánasjóð íslenskra námsmanna frá árinu 1992 og eru nýju lögin afrakstur heildarendurskoðunar á LÍN sem lengi hefur staðið yfir. Nýju lögin munu efla stuðning við námsmenn þar sem jafnræði og sanngirni er að leiðarljósi, foreldrar studdir mun betur en áður hefur verið gert, hvatt til betri námsframvindu og réttlátara og nútímalegra námslánakerfi.

„Til hamingju kæra þjóð,“ segir Lilja Dögg í færslu á Facebook í dag. „Grundvallar kerfisbreytingar urðu á stuðningskerfi ríkisins við námsmenn í dag, þegar Alþingi samþykkti frumvarp mitt um Menntasjóð námsmanna.

Ný lög fela í sér löngu tímabæra kerfisbreytingu á námslánakerfinu og með þeim hefur ræst draumur margra um bætt aðgengi að námi, óháð efnahag. Ég þakka öllum þeim sem lögðu hönd á plóginn, breyttu til hins betra og töluðu fyrir málinu.

Ferli þessarar kerfisbreytingar hefur verið langt, en með elju og dugnaði er Menntasjóður námsmanna orðinn að veruleika. Hann er bylting fyrir fjölbreyttan hóp háskólanema og fjölskyldur þeirra. Fjárhagsstaða námsmanna verður betri og skuldastaða að námi loknu mun ræðst síður af fjölskylduaðstæðum, enda lækkar höfuðstóll námslána við útskrift, námsmenn fá beinan stuðning vegna framfærslu barna, ábyrgðarmannakerfið verður aflagt og afborganir taka betur mið af aðstæðum hvers og eins. Þetta er merkisdagur,“ segir Lilja Dögg.

„Menntun er lykillinn að framtíðinni. Á okkur hvílir sú skylda að horfa fram á við, setja okkur metnaðarfull markmið og tryggja að námsstuðningur hins opinbera stuðli að jafnrétti til náms, sé sanngjarn og gagnsær. Ég trúi því að með frumvarpi um Menntasjóð námsmanna sé stigið mikið framfaraskref sem eigi eftir að nýtast námsmönnum vel og öllu samfélaginu okkar,“ sagði Lilja Dögg í framsöguræðu sinni á Alþingi s.l. haust.

„Tíu atriði ber hæst í lögunum:

Í fyrsta lagi fá lánþegar námsstyrk í formi 30% niðurfærslu á höfuðstóli námsláns, ásamt verðbótum, ljúki þeir prófgráðu innan tiltekins tíma.
Í öðru lagi geta námsmenn fengið beinan stuðning vegna framfærslu barna í stað lána og er það algjör nýbreytni sem tekur mið af þeirri lýðfræðilegu þróun sem hefur verið að eiga sér stað á Íslandi. Meðlagsgreiðendur eru ekki undanskildir og þar með verður Ísland fyrst Norðurlanda til að veita námsmönnum styrk vegna meðlagsgreiðslna.
Í þriðja lagi verður Menntasjóði heimilt að greiða námslán út mánaðarlega ólíkt því sem nú er og hefur það verið baráttumál stúdenta í mjög langan tíma.
Í fjórða lagi geta lánþegar valið við námslok hvort þeir endurgreiði námslán sín með verðtryggðu eða óverðtryggðu skuldabréfi. Er hér um að ræða algert nýmæli í takt við þann efnahagslega stöðugleika sem hefur verið á Íslandi og í takt við þróun þeirra kjara sem ríkissjóður Íslands hefur verið að fá á skuldabréfamarkaði sem eru þau bestu sem hafa verið í langan tíma.
Í fimmta lagi verður meginreglan sú að námslán verði að fullu greidd með mánaðarlegum afborgunum. Þau skulu að fullu endurgreidd þegar lánþegi nær 65 ára aldri.
Í sjötta lagi getur lánþegi valið að endurgreiða námslán sín með tekjutengdum afborgunum að því gefnu að námi ljúki í síðasta lagi á því ári sem hann verður 35 ára.
Í sjöunda lagi verður námsaðstoð ríkisins niðurfærsla á höfuðstól og stuðningur vegna barna undanþeginn lögum um staðgreiðslu opinberra gjalda.
Í áttunda lagi falla niður ábyrgðir ábyrgðarmanna á námslánum teknum í tíð eldri laga sé lánþegi í skilum við Lánasjóð íslenskra námsmanna og ekki á vanskilaskrá. Þetta er mikið framfaraskref fyrir núverandi lánþega sjóðsins og alger umbylting og eftir þessu hefur verið kallað í mörg ár.
Í níunda lagi verður Menntasjóði heimilt að veita tímabundnar ívilnanir vegna endurgreiðslu námslána hjá lánþegum búsettum og starfandi á sérstökum svæðum og vegna tiltekinna námsgreina.
Að lokum, í tíunda lagi, er gert ráð fyrir að afborganir námslána ásamt álagi standi að fullu undir lánveitingum sem Menntasjóðurinn veitir. Sjóðurinn verður sjálfbær.“

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður, sagði í atkvæðagreiðslu við þriðju umferð málsins á Alþingi í dag:

„Virðulegur forseti. Það er afar ánægjulegt að vera hér í dag og greiða atkvæði um þetta tímamótafrumvarp. Eftir því hefur lengi verið beðið. Við erum að gera stórkostlega kerfisbreytingu með hagsmuni námsmanna í huga. Nefndin sem haft hefur málið til umfjöllunar, hv. allsherjar- og menntamálanefnd, hefur unnið mjög vel saman. Ráðuneytin hafa verið liðleg og svarað öllum okkar spurningum og hafa margoft komið með minnisblöð og til fundar við nefndina. Ég tel því að málið sé afar vel búið, að öllum spurningum hafi verið svarað sem hægt er að svara í ljósi þeirrar óvissu sem nú ríkir almennt. Ég mun segja já. Ég þakka fyrir vel unnin störf.“

„Sjálfbærni er hugtak sem við notum mikið og er mikilvægt viðmið þegar við tökum ákvarðanir sem óhjákvæmilega hafa afleiðingar til mislangs tíma. Í grunninn má segja að við höfum þann grundvallarskilning að ákvarðanir okkar í dag valdi ekki þannig skaða að skerði nýtingarmöguleika komandi kynslóða.

Þetta á sannarlega við um nýtingu auðlinda en á einnig við um ríkisfjármálin, um þær ákvarðanir sem við höfum verið að taka undanfarnar vikur, hratt, fjárfrekar, við mikla óvissu, bæði til að bregðast við Covid-19 og til að veita viðspyrnu út úr því ástandi,“ sagði Willum Þór Þórsson, alþingismaður Framsóknar í Suðvesturkjördæmi Framsóknar, í vikunni, í störfum þingsins á Alþingi.

Willum Þór bendir á að OECD deili ekki á um nauðsyn aðgerða stjórnvalda en vill að gætt sé að gagnsæi og yfirsýn við gríðar mikla innspýtingu fjármuna til þess að verja velferð, afkomu heimila og fyrirtækja. Mikilvægt sé að ríkisfjármálin fari hratt til baka í sjálfbæran farveg þegar sér fyrir endan á ástandinu.

„Við búum, virðulegur forseti, að ábyrgri fjármálastjórn undanfarinna missera, skuldléttum ríkissjóði og traustri umgjörð ríkisfjármála með stefnumótandi grunngildamiðuð lög um opinber fjármál þar sem eitt af lykilgildunum er sjálfbærni,“ sagði Willum Þór.

Sagði Willum Þór að í „samhengi ríkisfjármála felst sjálfbærni í því að opinberar skuldbindingar séu viðráðanlegar til skemmri og lengri tíma og leggi ekki ósanngjarnar byrðar á komandi kynslóðir.

Það er enn fremur skrifað í lögin skilyrði um að heildarskuldir séu lægri en 30% af vergri landsframleiðslu og sá hluti sem þar er umfram skuli lækka að meðaltali á hverju þriggja ára tímabili um a.m.k. 5% á ári.“

„Við förum yfir skuldaviðmiðið, það er ljóst, líklega yfir 40% fyrir hið opinbera í heild, en sjálfbærnifarvegurinn verður vel fær og viðráðanlegur,“ sagði Willum Þór að lokum.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar, segir eitt það áhugaverðasta sem forstýra stofnunar Sameinuðu þjóðanna um landnýtingu hafi séð sé verkefnið „Bændur græða landið“. Þetta kemur fram í færslu hans á Facebook.

Því þyki Sigurði Inga skjóta skökku við að landgræðslustjóri velji að vera í stöðugu stríði við sína bestu liðsmenn, það sé ekki vænlegt til árangurs. „Nær væri að endurnýja kynnin við BGL-verkefnið og nýta sér jákvætt viðhorf bænda til landgræðslu – samvinnu og samstarf við þá í staðinn fyrir stríðsæsing,“ segir Sigurður Ingi.

„Bændur græða landið“ hefur verið í gangi í 30 ár og taka um 600 bændur þátt. Sagði forstýra stofnunar Sameinuðu þjóðanna um landnýtingu að virkni bændanna væri lykilatriði – þeirra samvinna, áhugi og þekking.

Þórarinn Ingi Pétursson, varaþingmaður og bóndi á Grund í Grýtubakkahreppi, sagði m.a. í viðtali við RUV í vetur, að sauðfé sé ekki sleppt eitthvað út í buskan og að það sé ekki ofbeit vegna núverandi búskaparhátta.

• Sjá nánar:  Ekki sparka í þann sem hefur hingað til hugsað um landið

Sigurður Ingi lætur fylgja með færslu sinni ljósmyndir frá síðasta sumri af heiðum og afréttum.

„Á síðustu vikum hafa orðið umtalsverðar framfarir í þekkingu og hæfni fólks við notkun fjarfunda og í fjarvinnu hvers konar víðast hvar í samfélaginu, líka hér á þingi. Í framhaldinu þarf að taka meðvitaða ákvörðun um að viðhalda og auka enn frekar færni í notkun fjarvinnu og nota sveigjanlegt vinnufyrirkomulag þar sem það á við. Bæði þarf að viðhalda og auka tæknilega þekkingu og færni, en einnig þarf að þjálfa ýmsa hæfni sem nýtist í fjarvinnu,“ sagði Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, í störfum þingsins á Alþingi í gær.

En það er ekki nóg!
Líneik Anna minnti á að lög og reglur megi ekki vera hindra í þessari samfélagsþrónu, því þær fylgi ekki með. Reglur á vinnumarkaði og reglur hins opinbera verða að tryggja enn frekari fjarvinnu og fjarvinnslu fólks.

„Það þarf líka að tryggja að reglur á vinnumarkaði og opinber kerfi, lög og reglur, verði ekki hindrun í þróuninni. Það er að mörgu að hyggja þegar fjarlægðir hætta að vera hindrun og fólk býr t.d. í öðru landi en því sem það starfar í. Þá geta komið upp spurningar eins og: Hvar greiðir sá skatt sem vinnur þvert á landamæri? Hvernig og hvar öðlast hann rétt til opinberrar þjónustu? Hvernig verður vinnumarkaðsréttindum hans háttað, t.d. varðandi fæðingarorlof, atvinnuleysisbætur og aðgang að símenntun?

Fjórða iðnbyltingin, rafræn stjórnsýsla, fjarvinna og fjarnám, gefa okkur frábær verkfæri og tækifæri. Til að nýta þau tækifæri þurfum við að setja af stað formlega vinnu til að tryggja að búseta á Íslandi verði valkostur fyrir fólk sem vill eiga kost á störfum hvar sem er í heiminum, óháð búsetu,“ sagði Líneik Anna.

„Innan lands getum við líka oftar spurt okkur hvernig hægt sé að nýta tækifærin í fjarvinnunni til þess að styrkja starfsemi þar sem ekki er þörf á fjölda fólks í nærþjónustu. Nærþjónusta er samt mikilvæg en skapar t.d. ekki fullt starf. Þar mætti með meðvitaðri stýringu nota rafræna stjórnsýslu og fjarvinnslu til að dreifa störfum um landið, efla starfsstöðvar og heilu stofnanirnar, kerfin eða keðjurnar,“ sagði Líneik Anna að lokum.

Fréttablaðið greinir frá að þingsályktunartillaga sex þingmanna Framsóknar um „Alþingi sem fjölskylduvænan vinnustað,“ hafi verið tekin fyrir hjá stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis í gær. En með henni yrði þingforseta falið að skipa þverpólitískan starfshóp til að endurskoða þingsköp og skila tillögum um breytingar fyrir árslok.

„Það sem vakti fyrir okkur var að vekja athygli á stöðu einstaklingsins inni á þinginu og vinnulaginu,“ segir Ásgerður K. Gylfadóttir, varaþingmaður og hjúkrunarfræðingur, sem er fyrsti flutningsmaður tillögunnar. „Alþingi er mjög óútreiknanlegur vinnustaður. Það er mun meira skipulag á þingstörfum víða erlendis og einstaklingar sem þar starfa geta skipulagt sig fram í tímann.“

Þingfundir hefjast gjarnan síðdegis og geta staðið fram á kvöld, fram á nætur í sumum tilvikum. Þingstörf geta farið alveg úr skorðum þegar langar umræður fara fram um einstaka mál. Þá hefur verið mikil umræða um hið svokallaða málþóf, sem notað er til að tefja framgöngu mála.

„Þegar til dæmis orkupakkamálið var til umræðu þá talaði fólk endalaust. Auðvitað þarf fólk að hafa tíma til að koma sínum skoðunum á framfæri, en það er hægt að hafa skipulag í kringum þetta þannig að ekki sé hægt að taka þingið í herkví,“ segir Ásgerður.

Tillagan á rætur sínar í samþykkt Landssambands Framsóknarkvenna. Telja þær að bæði vinnutíminn og ófyrirsjáanleikinn henti konum sérstaklega illa. Aðstæður til þingstarfa séu því letjandi fyrir konur. Ásgerður segir að þetta geti líka átt við unga karlmenn, sem vilji eiga sitt fjölskyldulíf, sem og fólk af landsbyggðinni.

Áratugum saman voru karlar í miklum meirihluta á Alþingi og samfélagið þannig uppbyggt að konurnar voru heima með börnin. Með samfélagslegum breytingum hefur skapast þrýstingur á að færa vinnustaði í fjölskylduvænna horf, líka Alþingi.

Þreifingar í þá átt, áttu sér stað eftir bankahrunið 2008, og árið 2011 var reglum um lengd þingfunda breytt. Ásgerður segir tillöguna áframhald af þessari vinnu.

„Mínar hugmyndir eru þær að horfa til nágrannalandanna og sjá hvernig aðstæður eru á þeirra þingum. Síðan nota það besta sem við sjáum, til þess að byggja okkar eigið kerfi upp. Ég er ekki með fyrir fram mótaðar hugmyndir um hvernig þetta ætti að líta út,“ segir hún.

Ásgerður segir að viðbrögðin við tillögunni hafi verið á ýmsan hátt. „Sumir halda að tillagan snúist um að þingmenn geti fengið frí til að sinna gæluverkefnum. Aðrir taka undir að það þurfi að gera breytingar og við þurfum að stíga í takt til að skapa aðstæður fyrir næstu kynslóðir sem hafa nýja nálgun.“

• Alþingi sem fjölskylduvænn vinnustaður
• Samþykkt Landssambands Framsóknarkvenna

Hér að neðan eru umsagnir er hafa borist stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis vegna þingsályktunarinnar:

• Jafnréttisstofa
• Kvenréttindafélag Íslands
• Umboðsmaður barna

Heimild: frettabladid.is

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar, segir í færslu á Facebook að ánægjlegt sé að segja frá því að ríkisstjórnin hafi samþykkt endurgreiðslur vegna kvikmyndagerðar á Íslandi, alls 2.120 m.kr. Þetta er niðurstaðan nú er þriðja fjáraukalagafrumvarp er lagt fram á þessu ári, til að bregðast við aðstæðum sem skapast hafa vegna COVID-19.

„Endurgreiðslurnar eru tilkomnar vegna vinnu sem hefur orðið til vegna kvikmyndagerðar á Íslandi og eru nauðsynlegar til að snúa hjólunum í gang og örva kvikmyndageirann til að koma aftur. Með endurgreiðslunum skapast því svigrúm til að taka inn ný verkefni en í ljósi góðs árangurs Íslands í baráttu við Covid hefur áhugi á kvikmyndaframleiðslu á Íslandi sem tökustað aukist,“ segir Sigurður Ingi.

Mikilvægt er að nýta svigrúm til að taka inn ný verkefni og möguleg tækifæri í ljósi góðs árangurs Íslands í baráttu við COVID-19.

„Það er einnig gaman að segja frá því að Framsóknarflokkurinn stóð fyrir því að endurgreiðslukerfið var tekið upp á sínum tíma sem hefur haft í för með sér jákvæða landkynningu,“ segir Sigurður Ingi.

Endurgreiðsla vegna kvikmyndagerðar

• Framleiðendur kvikmynda eða sjónvarpsefnis á Íslandi eiga kost á endurgreiðslum á allt að 25% af framleiðslukostnaði sem fellur til hér á landi.
• Skilyrði er að viðkomandi framleiðsla sé til þess fallin að koma íslenskri menningu á framfæri, kynna sögu lands eða náttúru eða að viðkomandi framleiðsla sé til þess fallin að stuðla að aukinni reynslu, þekkingu á listrænum metnaði þeirra sem að framleiðslunni standa.
• Endurgreiðslur standa bæði innlendum og erlendum aðilum til boða, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Hafi meira en 80% af framleiðslukostnaði fallið til hérlendis eru jafnframt endurgreidd 25% af þeim framleiðslukostnaði sem fellur til á hinu evrópska efnahagssvæði, Grænlandi og Færeyjum. Þetta á við um framleiðslu á kvikmyndum, heimildamyndum og sjónvarpsþátta.
• Endurgreiðslukerfið eru á grundvelli laga nr. 43/1999 með síðari breytingum og reglugerð nr. 450/2017. Það heyrir undir Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið sem hefur falið Kvikmyndamiðstöð Íslands umsjón þess en Íslandsstofu að kynna Ísland sem tökustað gagnvart erlendum aðilum.

Þáverandi, viðskiptaráðherra, Finnur Ingólfsson, sagði m.a. í framsögu sinni að frumvarpinu, er varð að lögum 43/1999, að á undanförnum árum hafi verið hvatt til sértækra aðgerða stjórnvalda í því skyni að laða hingað erlenda framleiðendur kvikmynda, enda vel þekkt í nágrannaríkjum okkar og reynst vel.

Um væri að ræða „sérstakt hvatakerfi“ til eflingar kvikmyndaiðnaði í landinu, þannig að fyrir fram ákveðið hlutfall framleiðslukostnaðar sem til felli á Íslandi við gerð kvikmyndar verði greitt til baka þegar verkinu lýkur.

„Skýrt verði kveðið á um skilyrði vegna þessa, aðgerðin verði tímabundin og falli úr gildi í árslok 2005. Starfshópurinn telur að kerfi sem þetta hafi þá kosti að vera einfalt og gagnsætt, það þjóni jafnt innlendum sem erlendum kvikmyndaframleiðendum, það hvetji til uppbyggingar atvinnugreinarinnar á allra næstu árum og sé til þess fallið að efla innlenda kvikmyndagerð samfara því að erlend fyrirtæki sjái sér hag í starfsemi hér á landi. Lagt er til að komið verði á fót sérstöku endurgreiðslukerfi sem þykir einfalt í stað ýmiss konar skattaívilnana sem erfitt er að fylgja eftir í framkvæmd og eru til þess fallnar að mismuna atvinnugreinum í skattalegu tilliti.“

„Færa má fyrir því haldbær rök að á endanum renni umtalsverður hluti þeirra fjármuna sem varið er til kvikmyndagerðar á Íslandi í ríkissjóð. Má t.d. nefna beina skatta launafólks og launatengd gjöld, tekjuskatt fyrirtækja, auknar tekjur af sölu á vöru og þjónustu o.fl. Með því að greiða ekki út styrk fyrr en viðkomandi verkefni er lokið er tryggt að ríkissjóður verður ekki fyrir útgjöldum nema með auknum tekjum. Raunar má fyllilega gera ráð fyrir að ef sett verða lög um slíkt hvatakerfi verði það til þess að auka umsvif kvikmyndagerðar á Íslandi og þá mun ríkissjóður njóta þess í auknum tekjum.“