Categories
Fréttir

Pólitísk inngrip í kjaraviðræður geta verið farsæl með gegnsæjum hætti og í samvinnu

Deila grein

11/02/2025

Pólitísk inngrip í kjaraviðræður geta verið farsæl með gegnsæjum hætti og í samvinnu

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, beindi orðum til forsætisráðherra í óundirbúnum fyrirspurnartíma á Alþingi. Sagði hún stöðuna í kjaradeilu kennara alvarlega, deilu þar sem traust var það mikið fyrir kosningar að verkfalli var frestað í von um farsæla niðurstöðu, en er nú rofið.

„Við í Framsókn höfum sýnt að pólitísk inngrip í kjaraviðræður geta verið farsæl en slíkt verður að gerist með skýrum gegnsæjum hætti og í samvinnu allra aðila við borðið. Þess vegna vekur það mikla undrun að kennarar hafi talið samninga vera í höfn en svo slitnaði upp úr viðræðum á síðustu stundu og er talað um að þar hafi pólitíkin skemmt fyrir. Hvaða afskipti höfðu aðilar ríkisstjórnarinnar af viðræðum sem urðu til þess að þær fóru í uppnám? Við getum nefnilega ekki litið fram hjá því hvaða áhrif þessi verkföll hafa og mest bitna þau á börnunum okkar,“ sagði Ingibjörg.

„Starf kennara hefur breyst mikið á undanförnum árum. Verkefnin eru orðin fjölbreyttari og krefjandi og ekki aðeins vegna breytinga á námsefni og kennsluháttum og vegna fjölbreyttara samfélags heldur einnig vegna síaukinnar ábyrgðar í velferðarmálum nemenda. Það er mikilvægt að við stöndum með kennurum og styðjum þá í starfi og bætum starfsaðstæður þeirra. Að öðrum kosti heldur fagmenntuðum kennurum áfram að fækka í stéttinni og það er þróun sem við höfum ekki efni á. Menntakerfið er undirstaða samfélagsins og án öflugra kennara verður framtíðin okkar ekki eins björt. Því spyr ég hæstv. forsætisráðherra: Með hvaða hætti hyggst ríkisstjórnin rjúfa þessa stöðnun og koma á ásættanlegum samningum við kennara?“

Sjá nánar: Aðkoma stjórnvalda að kjaradeilu kennara.

Categories
Fréttir

„Það er almannavarnaástand“

Deila grein

11/02/2025

„Það er almannavarnaástand“

Sigurður Ingi Jóhannsson, alþingismaður og formaður Framsóknar, átti orðastað við forsætisráðherra á Alþingi um afstöðu stjórnvalda til Reykjavíkurflugvallar í óundirbúnum fyrirspurnartíma. „Í áratugi hefur Samfylkingin verið með andóf gegn Reykjavíkurflugvelli í borgarstjórn Reykjavíkur, talað ótal sinnum um að nauðsynlegt sé að flugvöllurinn fari og komið alls konar hugmyndum á framfæri sem hafa takmarkað rekstraröryggi og minnkað öryggi flugvallarins, eins og uppbyggingunni á Hlíðarenda, eins og að þráskallast við í meira en áratug,“ sagði Sigurður Ingi.

„Það er almannavarnaástand. Forsætisráðherra, hvað ætlar dómsmálaráðherra að gera í því? Hvað ætlar heilbrigðisráðherra að gera í því að sjúkraflugið er stopp og heilbrigðismál eru upp í loft? Hvað ætlar samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra að gera í stjórnsýslunni sem er með Samgöngustofu og Isavia? Þess vegna spyr ég forsætisráðherra, þetta heyrir undir fleiri ráðuneyti. Hver er stefna Samfylkingarinnar í raun? Það þurfti að sprengja meiri hlutann í Reykjavík til þess að oddviti Samfylkingarinnar í beinni útsendingu í gær fór að tala um að Reykjavíkurflugvöllur væri þar sem hann væri og væri sennilega mikilvægur og ekkert að fara. Það er alveg nýtt hljóð. Er það hin nýja stefna Samfylkingarinnar? Er það vegna þess að núverandi borgarstjóri, Einar Þorsteinsson, er byrjaður að saga niður þessi tré sem er löngu tímabært að saga? Hvort sem þau verða tugir í dag og 500 á næstu tveimur vikum sem borgarstjóri ætlar að hafa forgöngu um þá er það mikilvægt. En hver er stefna ríkisstjórnarinnar með Samfylkinguna í broddi fylkingar?“

Sjá nánar: Afstaða stjórnvalda til Reykjavíkurflugvallar.

Categories
Fréttir

Ræða Stefáns Vagns

Deila grein

11/02/2025

Ræða Stefáns Vagns

Stefán Vagn Stefánsson, alþingismaður, var seinni ræðumaður Framsóknar á Alþingi um stefnuræðu forsætisráðherra á mánudagskvöldið.

Ræða Stefáns Vagns í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegur forseti. Kæru Íslendingar. Ég vil í upphafi ræðu minnar byrja á að óska nýkjörnum þingmönnum til hamingju með kjörið og velfarnaðar í störfum þeirra hér á Alþingi. Sömuleiðis vil ég óska nýrri ríkisstjórn farsældar.

Ný þingmálaskrá hefur verið lögð fram af nýrri ríkisstjórn og verð ég að segja að sú skrá kemur á óvart að mörgu leyti. Hér í þessum þingsal á síðasta kjörtímabili var mikið fjallað um störf og málefni þáverandi ríkisstjórnar, eðlilega, og þeir flokkar sem nú sitja í ríkisstjórn gagnrýndu stefnuleysi og stjórnarmál af miklum þunga. Því kemur á óvart að sjá að um helmingur þeirra mála sem eru í nýrri þingmálaskrá eru annaðhvort endurflutt eða voru í undirbúningi í ráðuneytum undir forystu fyrrverandi ríkisstjórnar. Þannig að, virðulegur forseti, staðan var mögulega ekki eins slæm og látið var í veðri vaka hér á Alþingi eða a.m.k. ber ný þingmálaskrá þess ekki merki. Eins er ljóst við yfirlestur þingmálaskrár að eitthvað vantar nú upp á að þau loforð sem gefin voru fyrir kosningar, sum ófrávíkjanleg, séu sýnileg. Mögulega eiga þau eftir að líta dagsins ljós eða voru látin niður falla þar sem enginn flokkur fékk yfir 50% í kosningunum. En þá er það víst þannig að þá gilda loforðin ekki lengur og breytast í markmið eða stefnur sem ekki þarf að standa við. Ónefndur ráðherra sagði eitt sinn fyrir mörgum árum þegar hann var inntur eftir óuppfylltu loforði vestur á fjörðum: Ég meinti það þegar ég sagði það. Það á kannski við hér.

Mikilvæg verkefni bíða í samgöngumálum en lítið sést á spil nýrrar ríkisstjórnar í þeim efnum. Í mínu kjördæmi, Norðvesturkjördæmi, náðist að setja inn framkvæmdir á Dynjandisheiði og í Gufudalssveit í fjárlög fyrir árið 2025 og mjög mikilvægt að þau verkefni haldi áfram og klárist eins og lagt var upp með. Loforð um tvenn jarðgöng á hverjum tíma eins og hæstv. innviðaráðherra lofaði fyrir kosningar sjást hins vegar ekki og ný samgönguáætlun mun ekki líta dagsins ljós fyrr en mögulega í haust. Það verður áhugavert að sjá nýja forgangsröðun hæstv. ráðherra sem hefur farið mikinn um samgöngubætur, m.a. í Norðvesturkjördæmi, og við sem þar búum væntum þess að sjálfsögðu að það raungerist í nýrri áætlun. Má þar nefna loforð um Álftafjarðargöng, göng um Mikladal og Hálfdán, eða Suðurfjarðagöng, tvöföldun Hvalfjarðarganga og göng undir Klettháls. Öllu var lofað.

Miðað við málflutning hæstv. innviðaráðherra á síðasta löggjafarþingi þá var hann duglegur að ítreka að nóg væri til og ekkert að vanbúnaði. En í upphafi stjórnarmyndunarviðræðna komu oddvitar ríkisstjórnarinnar fram og sögðu að nýjar upplýsingar um stöðu ríkissjóðs til hins verra gerðu það að verkum að ekki væri hægt að fara í þau mál sem lofað hafði verið fyrir kosningar, því miður. Breyttar forsendur. Umræddar upplýsingar lágu hins vegar fyrir við gerð fjárlaga ársins 2025 og fulltrúar allra flokka í fjárlaganefnd voru fullmeðvitaðir um breytta stöðu og því hefði þetta ekki átt að koma fulltrúum ríkisstjórnarinnar neitt á óvart. Upplýsingarnar komu fram fyrir 2. umræðu fjárlaga í nóvember, fyrir kosningar, og þetta er því ódýr eftiráskýring sem stenst enga skoðun.

Af nægu er að taka, virðulegur forseti, og ekki er hægt að fara yfir allt hér á þessum stutta tíma en það er ekki hægt að láta hjá líða að ræða það stórundarlega mál sem er að hæstv. ráðherra, sem hefur opinberlega lýst yfir þeirri skoðun að bókun 35 standist ekki stjórnarskrá Íslands, ætlar nú ekki aðeins að styðja málið heldur er ráðherra í ríkisstjórn sem ætlar að leggja umrætt mál fram, mál sem hæstv. ráðherra hefur fullyrt að standist ekki stjórnarskrá Íslands. Fyrsta mál á dagskrá nýrrar ríkisstjórnar. Hvernig þetta getur gerst er hulin ráðgáta og verður fróðlegt að fylgjast með umræðunni hér í þingsal þegar málið mun koma fram. En hér sannast það að vika er svo sannarlega langur tími í pólitík. Og sýslumannsembættin, virðulegur forseti, að sameina sýslumannsembættin í eitt, að taka burtu eina og æðsta embættismann ríkisins í hverjum landshluta,við í Framsókn styðjum ekki þá vegferð. Við styðjum hins vegar að auka samstarf, verkaskiptingu og samvinnu allra embætta.

Virðulegur forseti. Mig langar hér í lokin að enda á jákvæðum nótum og hvetja nýja ríkisstjórn til dáða. Ég efast ekki um og veit að við öll hér inni erum að vinna af heilindum með það að markmiði að gera Ísland betra í dag en það var í gær. Þó að áherslur og stefnur séu ólíkar er markmiðið það sama. Ég hlakka til samstarfsins á komandi mánuðum og óska þinginu velfarnaðar í sínum störfum fyrir land og þjóð.“

Categories
Fréttir

Birkir Jón nýr aðstoðarmaður formanns

Deila grein

11/02/2025

Birkir Jón nýr aðstoðarmaður formanns

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, hefur ákveðið að ráða Birki Jón Jónsson sem nýjan aðstoðarmann formanns. Birki Jón þarf vart kynna, hann var alþingismaður á árunum 2003-2013 og varaformaður Framsóknar 2009-2013. Sat hann í bæjarstjórn Fjallabyggðar 2006-2010 og eins var hann bæjarfulltrúi í Kópavogi 2014-2022, þar af formaður bæjarráðs 2018-2022.

Birkir Jón lauk stúdentsprófi frá FNV á Sauðárkróki 1999, nám í stjórnmálafræði frá HÍ 2000-2004 og MBA í viðskiptafræði frá HÍ 2009.

Á Alþingi sat Birkir Jón m.a. í fjárlaganefnd, atvinnuveganefnd, efnahags- og viðskiptanefnd og velferðarnefnd. Eins hefur Birkir Jón reynslu af alþjóðastarfi á Alþingi, sat hann í Íslandsdeild þingmannanefndar EFTA og Íslandsdeild Evrópuráðsþingsins.

Birkir Jón er boðinn velkominn til starfa.

Categories
Fréttir

Ræða Sigurðar Inga

Deila grein

11/02/2025

Ræða Sigurðar Inga

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, var fyrri ræðumaður Framsóknar á Alþingi um stefnuræðu forsætisráðherra á mánudagskvöldið.

Ræða Sigurðar Inga í heild sinni á Alþingi:

„Hæstv. forseti. Góðir landsmenn. Við upphaf kjörtímabils er ástæða til að óska nýrri ríkisstjórn, nýjum alþingismönnum, velfarnaðar í störfum og um leið ber ég þá ósk í brjósti að stjórnmálin muni sameina en ekki sundra þjóðinni á tímum þar sem samstaða og samvinna eru lykilatriði.

Við fögnuðum öll í síðustu viku þegar Seðlabankinn lækkaði stýrivexti um hálft prósent, í þriðja skiptið í röð sem vextir lækka. Þetta er í takt við áætlanir síðustu ríkisstjórnar og byggir á efnahagsstefnu síðustu ára. Allar forsendur eru fyrir áframhaldandi lækkun stýrivaxta en þá þarf ríkisstjórnin að sýna trúverðugleika við stjórn efnahagsmála. Nú reynir á.

Illviðri síðustu daga vikunnar urðu til þess að ríkisstjórnarflokkarnir blésu af stefnuræðu fimmtudagsins hér á Alþingi. Þrátt fyrir talsvert tjón á mannvirkjum víða um land slapp mannfólkið og það er vel. Það er hins vegar grafalvarlegt þegar allra veðra er von að þá skuli vera búið að loka einni af flugbrautum Reykjavíkurflugvallar, miðstöð innanlandsflugs og mikilvægasta hlekksins í sjúkraflugi. Við þessa stöðu getur enginn sætt sig. Við í Framsókn munum berjast fyrir að rekstraröryggi vallarins verði tryggt.

Nú í upphafi þings leggjum við í Framsókn áherslu á áframhaldandi uppbyggingu íbúðarhúsnæðis, neytendamál með áherslu á íbúðalán og húsnæðisöryggi en einnig orkuöryggi heimila og minni fyrirtækja. Við höfum lagt fram þingmál um að hægt verði að taka 25 ára óverðtryggð íbúðalán á föstum vöxtum. Auk þess leggjum við mikla áherslu á að halda áfram uppbyggingu leiguhúsnæðis í samvinnu við óhagnaðardrifin leigufélög en nú þegar hefur verið veittur stuðningur við byggingu rúmlega 4.000 íbúða. Auk þess er mikilvægt að efla hlutdeildarlánin sem er lausn sem hefur nýst yfir eitt 1.000 fjölskyldum að eignast sitt eigið húsnæði. Í þessum málum erum við í Framsókn ánægð að sjá að ný ríkisstjórn ætlar að halda áfram þeirri uppbyggingu sem við settum svo myndarlega af stað.

Atvinna er undirstaða alls. Verðmætasköpun er grundvöllur að góðum lífskjörum. Atvinnuleysi á Íslandi er hverfandi miðað við það sem gerist hjá mörgum Evrópuþjóðum, ESB-þjóðum sérstaklega, þar sem atvinnuleysi ungs fólks er víða talið í tugum prósenta. Það er valkosturinn fyrir Ísland.

Mér fannst og finnst við lestur þingmálaskrár og stefnuræðu forsætisráðherra nýrrar ríkisstjórnar að þar skorti verulega skilning á mikilvægi atvinnulífsins, ekki síst úti um land. Við í Framsókn munum standa vörð um atvinnumál um allt land, um auðlindirnar, um fullveldið. Andlandsbyggðarstefna ríkisstjórnarinnar birtist t.d. í hugmyndum um að stórhækka skattlagningu á sjávarútveginn sem mun ekki síst bitna á minni og meðalstórum fjölskyldufyrirtækjum í sjávarútvegi og hvetja til enn frekari samþjöppunar. Og hver er eiginlega stefna ríkisstjórnarinnar varðandi íslenskan landbúnað? Samkvæmt þingmálaskrá á að taka af sjálfsagðan rétt bænda til samstarfs í eigin fyrirtækjum, rétt sem allir bændur í allri Evrópu hafa, taka fram fyrir hendur æðsta dómstól landsins sem hefur málið til umfjöllunar. Og eru það almannahagsmunir að ganga erinda heildverslunar í að breyta réttri skilgreiningu á því hvað er ostur og lækka toll á innfluttar iðnaðarafurðir sem eru í samkeppni við innlenda hreina matvælaframleiðslu? Nei, það er sérhagsmunagæsla.

Virðulegi forseti. Í viðsjárverðum heimi er ekki eitt orð um fæðuöryggi í stefnuræðu forseta eða þingmálaskrá. Og hver er stefna ríkisstjórnarinnar í málefnum ferðaþjónustunnar? Hringl í skattheimtuhugmyndum. Það hjálpar ekki samkeppnishæfni eða aukinni verðmætasköpun eða uppbyggingu ferðaþjónustunnar um allt land allt árið.

Mér fannst ekki mikið til koma stefnuræðu forsætisráðherra, ég skal viðurkenna það. Það er mun eftirtektarverðara hvað kemur ekki fram í ræðu hæstv. forsætisráðherra. Ekki stafkrókur um þá vegferð um þjóðaratkvæðagreiðslu að ríkisstjórnin nýja ætli að sækja um aðild að Evrópusambandinu, sundra þjóðinni, eins og Samfylkingu og Viðreisn dreymir um og hafa fengið stuðning úr óvæntri átt frá Flokki fólksins sem hefur kúvent stefnu sinni í þessu eins og mörgu. Reyndar er ekkert fjallað um stefnu stjórnarinnar í utanríkismálum á þessum viðsjárverðu óvissutímum í stefnuræðu forsætisráðherra. Í umfjöllun um menntamál var ekki orði vikið í útsendri stefnuræðu að stöðu kennara eða þeirri grafalvarlegu stöðu að þúsundir barna hafi setið heima og að óbreyttu stefni í allsherjarverkfall. Hvar eru skilaboð ríkisstjórnarinnar til fólksins sem var hérna úti, kennaranna sem voru hérna úti áðan? Það rifjast upp fyrir mér kjörtímabilið 2009–2013 þegar fólk hópaðist hér saman á Austurvelli og kallað inn en forsætisráðherra Samfylkingarinnar á þeim tíma vildi nýja stjórnarskrá. Það er kominn tími til að ríkisstjórnarflokkarnir átti sig á þeirri staðreynd að þetta er að gerast á þeirra vakt. Ríkisstjórnin ber ábyrgð á að leysa málin.

Kæru landsmenn. Eins og allir vita og viðurkenna nú þá er fjölmargt jákvætt í íslensku samfélagi og mörg eru tækifærin. En við þurfum ríkisstjórn sem sameinar, ekki sundrar. Grípum tækifærin, því þau eru svo sannarlega til staðar. Við í Framsókn erum til í áframhaldandi uppbyggingu íslensks samfélags. Við erum til í samstarf og samvinnu um öll slík mál en við munum svo sannarlega veita ríkisstjórninni aðhald þegar það á við. — Góðar stundir.“

Categories
Fréttir Greinar

Fimm Grammy-verðlaun á fimm árum

Deila grein

06/02/2025

Fimm Grammy-verðlaun á fimm árum

Íslensku menn­ing­ar­lífi hlotnaðist enn einn heiður­inn á alþjóðavísu í vik­unni þegar Vík­ing­ur Heiðar Ólafs­son pí­anó­leik­ari vann hin virtu Grammy-tón­list­ar­verðlaun í flokki klass­ískra ein­leiks­hljóðfæra­leik­ara fyr­ir flutn­ing sinn á Gold­berg-til­brigðum Johanns Sebastians Bachs.

Það fylg­ir því mik­il upp­hefð að vera til­nefnd­ur til Grammy-tón­list­ar­verðlaun­anna en verðlaun­in eru af mörg­um tal­in þau eft­ir­sótt­ustu í tón­list­ar­heim­in­um. Árang­ur Íslend­inga á und­an­förn­um fimm árum er stór­kost­leg­ur, en með verðlaun­um Vík­ings Heiðars hafa ís­lensk­ir lista­menn hlotið yfir 11 Grammy-til­nefn­ing­ar, og unnið fimm sinn­um; Hild­ur Guðna­dótt­ir fyr­ir tónlist í þátt­un­um Cherno­byl og kvik­mynd­inni Jókern­um, Dísella Lár­us­dótt­ir fyr­ir bestu óperu­upp­tök­una í verk­inu Ak­hna­ten, Lauf­ey Lín Jóns­dótt­ir fyr­ir plötu sína Bewitched í flokki hefðbund­inn­ar popp­tón­list­ar og nú síðast Vík­ing­ur Heiðar. Í heild hafa átta Íslend­ing­ar unnið til níu verðlauna en þeir Stein­ar Hösk­ulds­son, Gunn­ar Guðbjörns­son, Sig­ur­björn Bern­h­arðsson og Krist­inn Sig­munds­son hafa einnig unnið til verðlaun­anna.

Allt eru þetta lista­menn sem hafa skarað fram úr á sínu sviði svo að um­heim­ur­inn hef­ur tekið eft­ir. Á und­an­förn­um árum var ég reglu­lega spurð að því af er­lendu fólki hvaða krafta­verk væru unn­in hjá okk­ar tæp­legu 400.000 manna þjóð í þess­um efn­um. Að mín­um dómi er þetta hins veg­ar eng­in til­vilj­un. Að baki þess­um glæsi­lega ár­angri ligg­ur þrot­laus vinna og metnaður tón­list­ar­mann­anna sjálfra ásamt því að hér á landi hef­ur ríkt ein­dreg­inn vilji til þess að styðja við menn­ingu og list­ir, til dæm­is með framúrsk­ar­andi tón­list­ar­kenn­ur­um sem leggja sig alla fram við að miðla þekk­ingu sinni og reynslu í kennslu­stof­um lands­ins, ásamt því að tryggja aðgang fólks að tón­list­ar­námi.

Sú alþjóðlega braut heims­frægðar sem Björk ruddi hef­ur breikkað mjög með vax­andi efniviði og ár­angri ís­lenskra tón­list­ar­manna. Þannig hafa til að mynda hljóm­sveit­ir eins og Of Mon­sters and Men, KAL­EO og all­ir Grammy-verðlauna­haf­arn­ir okk­ar tekið þátt í að auka þenn­an hróður lands­ins með sköp­un sinni og af­rek­um. Þessi ár­ang­ur er einnig áminn­ing um að halda áfram á þeirri braut sem mörkuð hef­ur verið af hálfu hins op­in­bera við að fjár­festa í menn­ingu og list­um á und­an­förn­um árum á grund­velli vandaðrar stefnu­mót­un­ar sem birt­ist okk­ur meðal ann­ars í tón­list­ar­stefnu til árs­ins 2030. Með henni hafa verið stig­in stór skref í að styrkja um­gjörð tón­list­ar­lífs­ins í land­inu, til að mynda með fyrstu heild­ar­lög­un­um um tónlist, nýrri tón­list­armiðstöð og nýj­um og stærri tón­list­ar­sjóði. Ég er mjög stolt af þess­um skref­um sem munu skila sér í enn meiri stuðningi við tón­listar­fólkið okk­ar.

Ég vil óska Vík­ingi Heiðari og fjöl­skyldu hans inni­lega til ham­ingju með verðlaun­in. Þau eru hvatn­ing til yngri kyn­slóða og enn ein rós­in í hnappagat ís­lenskr­ar menn­ing­ar á alþjóðavísu. Fyr­ir það ber að þakka.

Lilja Alfreðsdóttir, vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 6. febrúar 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Baráttan gegn sjálfsvígum og óhappaeitrunum

Deila grein

05/02/2025

Baráttan gegn sjálfsvígum og óhappaeitrunum

Sam­kvæmt Alþjóðaheil­brigðismála­stofn­un­inni verða að meðaltali um sex þúsund manns á Íslandi fyr­ir áhrif­um af sjálfs­víg­um á hverju ári. Þetta eru staðreynd­ir sem kalla á aðgerðir. Sjálfs­víg og and­lát vegna óhappa­eitr­ana eru viðkvæm­ir og sárs­auka­full­ir at­b­urðir sem hafa djúp­stæð áhrif á fjöl­skyld­ur, vini og sam­fé­lagið í heild.

Á síðasta ári lagði ég fram öðru sinni til­lögu til þings­álykt­un­ar um rann­sókn á or­saka­ferli í aðdrag­anda sjálfs­víga og dauðsfalla vegna óhappa­eitr­ana. Þing­heim­ur sam­einaðist þá all­ur á bak við til­lög­una, þvert á flokka, sem sýn­ir mik­il­vægi henn­ar sem og sam­stöðu okk­ar allra í því að vilja gera bet­ur. Ég bind von­ir við að slík samstaða verði einnig á nýju þingi þegar ég legg til­lög­una fram að nýju.

Mark­mið þings­álykt­un­ar­til­lög­unn­ar er skýrt og bygg­ist á metnaðarfullri vinnu starfs­hóps Lífs­brú­ar, miðstöðvar sjálfs­vígs­for­varna á veg­um Embætt­is land­lækn­is: að greina ástæður og aðdrag­anda þess­ara hörmu­legu at­b­urða, tryggja að nauðsyn­leg gögn séu rann­sökuð og nýtt á mark­viss­an hátt og, um­fram allt, stuðla að því að bjarga manns­líf­um. Í dag er mik­ill skort­ur á áreiðan­leg­um gögn­um um þessi mál sem hægt er að byggja á í for­vörn­um og aðgerðaáætl­un­um en það er á ábyrgð okk­ar, sem sam­fé­lags, að breyta því.

Starfs­hóp­ur Lífs­brú­ar – mik­il­vægt fram­lag

Starfs­hóp­ur Lífs­brú­ar hef­ur þegar hafið vinnu við að safna gögn­um sem spanna allt að 10 ára heilsu­fars­sögu lát­inna ein­stak­linga, með það að mark­miði að greina helstu áhættuþætti. Meðal ann­ars er skoðað hvernig fé­lags­leg­ir þætt­ir, lífsat­b­urðir eins og sam­bands­slit, at­vinnum­iss­ir eða áföll, og jafn­vel lyfja­á­vís­an­ir og sjúk­dóms­grein­ing­ar, hafa áhrif á and­lega heilsu ein­stak­lings.

Slík yf­ir­grips­mik­il gagna­öfl­un er for­senda þess að við get­um greint áhættu­hópa, komið í veg fyr­ir sjálfs­víg og dauðsföll vegna óhappa­eitr­ana og veitt þeim sem eru í hættu viðeig­andi stuðning. Niður­stöður hóps­ins munu skapa grunn að öfl­ug­um for­vörn­um og mót­un stefnu­mót­andi aðgerða til framtíðar. Við verðum að horfa á málið með opn­um hug og viður­kenna að sjálfs­víg og and­lát vegna óhappa­eitr­ana eru oft niðurstaða margra flók­inna þátta sem þarf að greina og skilja til hlít­ar. Með betri skiln­ingi á or­saka­ferl­um og helstu áhrifaþátt­um er hægt að styðja bet­ur við þá sem eiga við and­lega erfiðleika að stríða, og gera viðeig­andi ráðstaf­an­ir áður en hætt­an á sjálfsskaða eykst. Þetta er ein af þeim leiðum sem hægt er að fara til að tryggja að ein­stak­ling­ar í áhættu­hóp­um fái þá aðstoð sem þeir þurfa til að ná jafn­vægi í lífi sínu og kom­ast í gegn­um erfiðleika­tíma­bil.

Því var ánægju­legt að sjá starfs­hóp sem skipaður var af fyrr­ver­andi heil­brigðisráðherra, Will­um Þór Þórs­syni, skila til­lögu sinni í janú­ar að nýrri aðgerðaáætl­un sem snýr að fækk­un sjálfs­víga á Íslandi.

Það er mín trú að með mark­viss­um aðgerðum og gagn­reyndu starfi get­um við dregið úr sjálfs­víg­um og dauðsföll­um vegna óhappa­eitr­ana.

Fyr­ir­byggj­andi aðgerðir – brýn nauðsyn

Töl­ur um and­lát vegna óhappa­eitr­ana eru áhyggju­efni. Fjöldi þeirra hef­ur auk­ist veru­lega á und­an­förn­um ára­tug­um, sér­stak­lega vegna lyfja á borð við ópíóíða og of­skynj­un­ar­lyf. Aðgengi að þess­um efn­um þarf að end­ur­skoða, og mik­il­vægt er að styrkja for­varn­ir sem geta bjargað manns­líf­um.

Við vit­um að sjálfs­víg og dauðsföll vegna óhappa­eitr­ana eiga sér flók­inn aðdrag­anda. Meðal ann­ars get­ur verið um að ræða sam­spil fé­lags­legra, and­legra og lík­am­legra þátta. Með betri grein­ingu á þess­um þátt­um og gagn­reyndri vinnu get­um við styrkt stuðning­inn við þá sem þurfa mest á hon­um að halda.

Ver­um vak­andi fyr­ir nýj­um leiðum

Við stönd­um á tíma­mót­um þar sem við höf­um tæki­færi til að skapa raun­veru­leg­ar breyt­ing­ar. Það er ljóst að við höf­um öfl­uga aðila í sam­fé­lag­inu okk­ar sem vinna dag hvern að því að bæta líðan fólks og grípa inn í þar sem þörf­in er mest. Við höf­um marga sem starfa af heil­um hug að geðheil­brigðismál­um, sjálfs­vígs­for­vörn­um og stuðningi við aðstand­end­ur. Það er nauðsyn­legt að þessi vinna verði áfram efld og að við höld­um áfram að vera vak­andi fyr­ir leiðum til að bæta geðheil­brigði og lýðheilsu í sam­fé­lag­inu. Það er á okk­ar ábyrgð, sem þjóðar, að bregðast við.

Ég vona að sú vinna sem starfs­hóp­ur Lífs­brú­ar vinn­ur skili þeim ár­angri sem við vilj­um öll sjá – að draga úr sjálfs­víg­um og dauðsföll­um vegna óhappa­eitr­ana með grein­argóðri rann­sókn og nýt­ingu afurðar henn­ar við að mynda ár­ang­urs­rík­ar aðgerðir. Með áfram­hald­andi stuðningi get­um við stigið mik­il­vægt skref í átt að betra sam­fé­lagi, þar sem and­leg vellíðan er ekki aðeins rétt­ur held­ur raun­veru­leg­ur mögu­leiki fyr­ir alla.

Ég hvet alla sem glíma við and­lega van­líðan til að leita sér hjálp­ar. Við eig­um að vera til staðar hvert fyr­ir annað, veita stuðning og hlúa að þeim sem þurfa mest á okk­ur að halda. And­leg líðan á aldrei að vera feimn­is­mál – hún er grund­völl­ur ham­ingju og lífs­gæða okk­ar allra.

Ég vil einnig nýta tæki­færið og þakka Guðrúnu Jónu hjá embætti land­lækn­is og Högna Óskars­syni geðlækni fyr­ir aðstoðina við þetta mik­il­væga mál.

Við skul­um vinna sam­an að því að búa til betra og ör­ugg­ara sam­fé­lag fyr­ir alla.

Ingibjörg Isaksen, þingmaður og þing­flokks­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. febrúar 2025.

Categories
Greinar

Án öflugs atvinnulífs megum við okkur lítils

Deila grein

04/02/2025

Án öflugs atvinnulífs megum við okkur lítils

Akureyri er blómlegur bær með fjölbreytt atvinnulíf. Til að tryggja áframhaldandi vöxt og framfarir er nauðsynlegt að sveitarfélagið og atvinnulífið eigi virkt samtal. Það hefur verið okkur bæjarfulltrúum Framsóknar á Akureyri keppikefli að finna þessu samtali fastmótaðan farveg. Nýboðað fyrirtækjaþing, sem verður haldið í Hofi 13. febrúar næstkomandi, er góð byrjun á þeirri vegferð. Skráningu lýkur núna 6. febrúar og ég vil hvetja alla stjórnendur fyrirtækja, af öllum stærðargráðum, til að taka þátt og skrá sig.

Mætum öflug til leiks

Fyrirtækjaþing veitir atvinnurekendum tækifæri til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri og móta stefnu með sveitarfélaginu. Auk þess er þetta kjörinn vettvangur til að efla tengslanet, deila reynslu og þróa nýjar samstarfsleiðir sem geta skilað jákvæðum áhrifum fyrir samfélagið í heild. Það er ekki síst mikilvægt að við mætum til leiks með því hugarfari að samtal sem þetta sé upphafið að einhverju meira. Að við séum ekki eingöngu að framkvæma stöðutékk á nokkurra ára fresti, heldur séum samhent að vinna að aukinni markaðssókn svæðisins.

Sveitarfélagið sem brúarsmiður

Hlutverk sveitarfélaga er að skapa hagstæð skilyrði fyrir atvinnulífið og sveitarfélög geta gert það með öflugum innviðum, en líka með stuðningi t.a.m. við menntun og nýsköpun. Þetta er hlutverk einstakra sveitarfélaga en ætti líka að vera sameiginlegt verkefni sveitarfélaganna allra á svæðinu. Það er því gleðilegt að atvinnumál skuli nú fá enn stærra hlutverk í nýsamþykktri Sóknaráætlun SSNE. Sú staða að heil 82% þjóðarinnar býr á svæðinu sem nær frá Hvítá til Hvítár, á að ýta við okkur öllum og vera öllum hrepparíg yfirsterkari. Hvort sem við erum kjörnir fulltrúar eða atvinnurekendur, þá eigum við að snúa bökum saman og styrkja þetta svæði í heild sinni. Sameiginlegt þing sveitarfélagana um atvinnumál gæti því verið rökrétt framhald af fyrirtækjaþinginu hér á Akureyri

Sunna Hlín Jóhannesdóttir, oddviti Framsóknar á Akureyri.

Categories
Fréttir Greinar

Um jarð­göng, ráð­herra og blaða­menn

Deila grein

04/02/2025

Um jarð­göng, ráð­herra og blaða­menn

Þegar ný ríkisstjórn kemur til starfa er mjög freistandi að halda að það skapist forsendur til að umbreyta öll því sem áður hefur verið gert. Svo má í það minnsta lesa í fréttaflutning Kristjáns Más Unnarssonar blaðamanns í frétt á Stöð 2 og Vísi þann 30. janúar síðastliðinn í frétt sem ber yfirheitið „Segir nýja forgangsröðun jarðganga uppi á borðinu“ þar sem blaðamaður leyfir sér að túlka frjálslega orð nýs ráðherra um næstu jarðgögn. En hafa skal það sem rétt reynist og blaðamenn ættu að gæta að hlutleysi í fréttaflutningi.

Ráðherra samgöngumála Eyjólfur Ármansson hefur sagt að jarðgagnaáætlun, sem er hluti af samgönguáætlun, yrði á þingmálaskrá í haust. Um röðun jarðgangna ætlar ráðherra ekkert að gefa út fyrr en áætlunin verði kynnt.

Burtséð frá því hvað ráðherra vill gefa mikið út um samgönguáætlun á sínum fyrstu dögum þá skal því haldið til haga að í 3 kafla stefnuyfirlýsingar nýrrar ríkisstjórnar kemur fram að ríkisstjórnin muni rjúfa kyrrstöðu í jarðgangagerð. Ljóst er að leggja þarf fram fjármálaáætlun á næstu vikum og í henni kemur í ljós hvort fjármagn verði sett í jarðgangnagerð á Íslandi á kjörtímabilinu. Verði svo, er ljóst að Fjarðarheiðargöng eru einu gögnin sem eru tilbúin, fullhönnuð og bíða útboðs og hefur Vegagerðin nú sett um 600 milljónir í hönnun þeirra. Önnur göng verða hreinlega ekki tilbúin til útboðs á þessu kjörtímabili.

Förum yfir tímalínu jarðgagnagerðar. Umhverfismat og jarðfræðirannsóknir taka almennt 2 ár, hönnun er unnin samhliða rannsóknum og tekur um 3-4 ár og er skipulagsvinna unnin samhliða. Þá tekur við útboðsferill sem getur tekið um ár. Glöggir lesendur sjá, jú 4-5 ár fram að fyrstu skóflustungu en þá bætist við verktími, sem yfirleitt er nokkur ár, Gerð Fjarðarheiðarganga tekur til að mynda um 7 ár. Sjá má að ansi langur tími líður frá hugmynd á blaði í samgönguáætlun og fram að því að spenntur ráðherra getur klippt á borða og hleypt umferð um göngin.

Gildandi samgönguáætlun 2020-2034 segir til um að í framhaldi af Fjarðaheiðargöngum eigi að fara í göng frá Seyðisfirði til Mjóafjarðar (Seyðisfjarðargöng) og þaðan yfir á Norðfjörð (Mjóafjarðargöng). Svokölluð hringtenging Austurlands. Því skal haldið hér til haga að vilji meirihluta samgöngunefndar við samþykkt samgönguáætlunar árið 2020 var skýr, hefja ætti rannsóknir og hönnun á Seyðisfjarðar- og Mjóafjarðargöngum um leið og vinna við Fjarðarheiðargöng myndi hefjast. Það var svikið í þeirri tillögu að samgönguáætlun sem lögð var fram á vorþingi 2024.

Þegar slá á ryki í augu okkar vongóðra sveitarstjórnarmanna um uppbyggingu nauðsynlegra samgönguinnviða er vísað til ósamstöðu innan landshlutans. Því er ekki fyrir að fara heldur hefur fólk hér einfaldlega ekki trú á því að við munum fá öll þau jarðgöng sem okkur hefur verið lofað og veldur það togstreitu sem nærir einhverja blaðamenn.

Sveitarstjórnir á öllu Austurlandi samþykktu í byrjun þessa kjörtímabils svæðisskipulag það sem fram kemur að áhersla verði lögð á að byggja Fjarðarheiðargöng, Seyðisfjarðargöng og Mjóafjarðargöng með það að markmiði að hringtengja miðsvæði Austurlands. Vert er að bæta við að samkvæmt efnahagsgreiningu sem Samband sveitarfélaga á Austurlandi lét vinna kemur fram að Austfirðingar, sem eru 2,9% af heildarmannfjölda Íslands, skapa nær fjórðung útflutningstekna (af vöruútflutningi). Þannig má segja að hver Austfirðingur framleiði tífalt á við aðra í landinu. Til að halda áfram og auka verðmætasköpun landshlutans þurfum við á hringtengingunni að halda.

Við ráðherra vil ég segja, kæri ráðherra samgöngumála, ég hvet þig að hafa hringtengingu Austurlands áfram í forgangi í jarðgangnamálum líkt og er í gildandi samgönguáætlun og að hefja útboð á Fjarðaheiðargöngum sem fyrst.

Jónína Brynjólfsdóttir, forseti sveitarstjórnar Múlaþings og varaþingmaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst á visir.is 4. febrúar 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Óður til opin­berra starfs­manna

Deila grein

02/02/2025

Óður til opin­berra starfs­manna

Við mæðgur sitjum lúnar á biðstofunni. Það varð trampólínslys og fóturinn er mögulega brotinn. Svo taka á móti okkur röntgentæknir, sjúkraliði, hjúkrunarfræðingur og læknir sem leysa verkefnið af alúð.

Það er þröngt á þingi. Stofur og gangar yfirfullar af sjúklingum. Áreitið mikið og fólk í misjöfnu ástandi. Á leiðinni út sjáum við lögregluna koma inn með sjúkraflutningamönnum eftir slys. Hér tekur starfsfólk höggin og fer svo heim, ekki bara þreytt eftir daginn heldur með krefjandi minningar í farteskinu.

Orðræða um opinber störf

Að undanförnu hafa ýmis hagsmunamtök og stjórnmálamenn farið mikinn í neikvæðri umræðu um hið opinbera og um leið rýrt störf þeirra sem þar vinna – mögulega óaðvitandi. Líkt og hjá ríkinu starfi eintómir letihaugar réttindanna vegna, sem stari á klukkuna til þess eins að komast sem fyrst heim. Reynsla mín frá bráðamótttökunni og sem starfsmaður hjá hinu opinbera er hins vegar allt önnur.

Þegar ég vann fyrir utanríkisráðuneytið í Brussel fylgist ég með starfsfólki vinna langa daga drifið áfram af því að verja hagsmuni Íslands. Oft voru krefjandi mál sem reyndu á úthald í samningaviðræðum við aðrar þjóðir og þar var ekki slegið slöku við sama hvað klukkan sló.

Þegar ég starfaði hjá Orkustofnun lagði starfsfólk svo hart að sér í auðlindamálum að þeim tókst að afgreiða fleiri stærri leyfi en tíu árin á undan. Svo komu óveður og eldgos sem ógnuðu orkuinnviðum. Það hljóp enginn heim þó dagur væri á enda; tryggðin við verkefnin var öllu ofar.

Þegar ég var stuðningsfulltrúi í grunnskóla sá ég kennara gefa allt í að nemendur lærðu bæði námsefnið en líka góð samskipti og hlýju. Þar komu líka upp erfið mál í lífi barna sem kennarar lögðu sig alla fram við að leysa, án þess þó að þurfa kannski að gera það.

Almennt er reynslan mín semsagt sú að fólk sem starfar hjá hinu opinbera er drifið áfram af ástríðu þess að starfa í þágu þeirra verkefna sem það sinnir. Það telur ekki mínúturnar því það er helgað málstaðnum og veit að störf þess skipta máli. Það mætir í vinnuna af hugsjón en ekki vegna fríðinda eða starfsöryggis.

Er hið opinbera þá fullkomið?

Hið opinbera er þó langt í frá fullkomið. Í stjórnsýslunni væri hægt sjálfvirknivæða ferla svo nýta mætti tíma starfsfólks betur og draga úr kostnaði við yfirbyggingu. Í mörgum tilfellum er hægt að gera starfsemi árangursmiðaðri og skilvirkari. Opinbera kerfið má sannarlega ekki blása út að óþörfu enda um takmarkaða sameiginlega sjóði sem reka það að ræða.

En í stað þess að etja opinberum stéttum og einkageirann saman í einhvers konar keppni um hvor er mikilvægari hlýtur að vera farsælla að beina sjónum því að hvaða gagn ólíkar stéttir gera fyrir samfélagið og sameinast um að bæta kerfin þar sem við á. Munum að stjórnmálamenn bera ábyrgð á því að breyta og bæta flest kerfin; það er ekki við starfsfólk sem gerir sitt besta innan þeirra að sakast.

Hvernig vinnur hið opinbera og einkageirinn saman?

Á Íslandi gefur nýting fjölbreyttra náttúruauðlinda af sér afar mikilvægar tekjur. Sömuleiðis skapar öflugt atvinnulíf gríðarleg verðmæti sem eykst sífellt ef nýsköpun er í hávegum höfð. Hér þarf fjölbreytta hæfni og duglega einstaklinga því hér verða til grunnstoðir tekna og atvinnu samfélagsins til sem við nýtum í rekstur hins opinbera.

Verðmætin sem hið opinbera býr til á móti er að mennta fólk, bæta heilsu og efla fjölbreytta innviði svo einstaklingar geti látið til sín taka á marga vegu í samfélaginu, ekki síst í atvinnulífi, svo að kakan stækki fyrir alla. Þannig eigum við að hugsa kerfin og samspil þeirra og hér þarf stöðugt bæta og uppfæra svo okkur farnist sem best.

Lausnamiðuð umræða með virðingu og þakklæti í huga

Við vitum að sagan af manninum sem réð sig í vinnu til að fá sem flesta veikindadaga á alltaf að vera undantekning bæði í kerfi ríkisins og í einkageiranum. Slíkt er sannarlega ekki saga fólksins sem tók á móti okkur mæðgum á bráðamóttökunni. Það heldur ekki saga lögreglumannsins sem lagði líf sitt í hættu eða fólksins sem stóð vaktina í eldgosunum.

Verum óhrædd og lausnarmiðuð í að gagnrýna kerfi hins opinbera en gætum þess að rífa ekki störf þeirra sem þeim sinna fyrir okkur öll niður um leið. Þau standa vaktina fyrir okkur öll – í sjúkrahúsum, skólum, stjórnsýslu, menningarstarfi, löggæslu, vegagerð og á ótal öðrum sviðum sem skipta sköpum fyrir samfélagið okkar. Þau eiga enga tortryggni skilið – heldur þakkaróð og virðingu fyrir þau mikilvægu verkefni sem þau sinna fyrir land og þjóð.

Halla Hrund Logadóttir, þingmaður Framsóknarflokksins

Greinin birtist fyrst á visir.is 2. febrúar 2025.