Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, alþingismaður, minnti á í störfum þingsins að ekki megi auglýsa áfengi á Íslandi, né megi selja áfengi á netinu í smásölu. „En þetta er samt gert og viðbrögðin við því hafa verið mjög takmörkuð. Við sjáum þetta á auglýsingaskiltum, við sjáum þetta á samfélagsmiðlum, í sjónvarpinu og útvarpinu. Þetta er um allt.“
Sagði Lilja Rannveig þessa stöðu vera mjög áhugaverða, það taki um fimm mínútur að panta áfengi á netinu og varan verið afhennt samdægurs. „Þó það sé ekki enn og verður mögulega aldrei löglegt þá er þetta samt sem áður möguleiki og umræður um þetta hafa skapast síðastliðnar vikur.“
„Maður verður að vissu leyti hugsi yfir viðbrögðum stjórnmálamanna en líka almennings.“
„Við fórum í mjög gott átak fyrir mörgum árum um skaðsemi reykinga. Ástæðan fyrir því að ég nefni það er vegna þess að ég hef verið að spyrja í kringum mig upp á síðkastið hvort fólk viti hver áhrif áfengis eru á líkamann. Það er náttúrlega þannig að sumt fólk drekkur ekki og aðrir drekka mjög mikið en einhverra hluta vegna virðist vera mjög takmörkuð þekking á því hver áhrifin eru af áfengi,“ sagði Lilja Rannveig.
„Þegar við spyrjum fólk um skaðsemi reykinga þá segir það: Þú getur fengið krabbamein og þetta getur skaðað lungun. En það eru mun loðnari svör þegar þú spyrð um áhrif áfengis. Það var rætt hér áðan í störfum þingsins, hv. þm. Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir fór yfir það áðan, að það hefur orðið bakslag í unglingadrykkju. Það má því spyrja sig: Er þetta vegna þess að þau átta sig ekki á því hver áhrifin eru? Er það þannig að við þurfum að fara í sérstakt fræðsluátak um skaðsemi áfengis,“ sagði Lilja Rannveig að lokum.
Ræða Lilju Rannveigar í heild sinni á Alþingi:
„Hæstv. forseti. Á þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar er frumvarp dómsmálaráðherra um vefsölu áfengis. Þetta er um margt mjög áhugavert því að við hér inni vitum að það getur tekið okkur u.þ.b. fimm mínútur að panta áfengi á netinu og það getur verið komið heim til okkar samdægurs. Þó það sé ekki enn og verður mögulega aldrei löglegt þá er þetta samt sem áður möguleiki og umræður um þetta hafa skapast síðastliðnar vikur. Það má ekki auglýsa áfengi á Íslandi. Það má ekki selja áfengi á netinu í smásölu. En þetta er samt gert og viðbrögðin við því hafa verið mjög takmörkuð. Við sjáum þetta á auglýsingaskiltum, við sjáum þetta á samfélagsmiðlum, í sjónvarpinu og útvarpinu. Þetta er um allt. Maður verður að vissu leyti hugsi yfir viðbrögðum stjórnmálamanna en líka almennings. Við fórum í mjög gott átak fyrir mörgum árum um skaðsemi reykinga. Ástæðan fyrir því að ég nefni það er vegna þess að ég hef verið að spyrja í kringum mig upp á síðkastið hvort fólk viti hver áhrif áfengis eru á líkamann. Það er náttúrlega þannig að sumt fólk drekkur ekki og aðrir drekka mjög mikið en einhverra hluta vegna virðist vera mjög takmörkuð þekking á því hver áhrifin eru af áfengi. Þegar við spyrjum fólk um skaðsemi reykinga þá segir það: Þú getur fengið krabbamein og þetta getur skaðað lungun. En það eru mun loðnari svör þegar þú spyrð um áhrif áfengis. Það var rætt hér áðan í störfum þingsins, hv. þm. Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir fór yfir það áðan, að það hefur orðið bakslag í unglingadrykkju. Það má því spyrja sig: Er þetta vegna þess að þau átta sig ekki á því hver áhrifin eru? Er það þannig að við þurfum að fara í sérstakt fræðsluátak um skaðsemi áfengis?“
Deila
Prenta grein
„Þannig virkar lífið því miður ekki“
13/12/2023
„Þannig virkar lífið því miður ekki“Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir, alþingismaður, sagði í störfunum á Alþingi að stjórnmálin væru oft skemmtileg en á tímum væru þau einnig krefjandi og það sérstaklega í dag. Auðvelt væri að hlaupa á eftir popúlísku áliti, „en að standa í lappirnar, hafa trú á eigin sannfæringu og nálgast umræðuna út frá staðreyndum sem er aflað með því að kynna sér málin og það sem liggur til grundvallar hverju sinni.“
„Hér ætla ég ekki að tiltaka neitt eitt umfram annað en oft hættir okkur til að láta undan í ákvarðanatökum vegna sjónarmiða sem ekki verður annað séð en að byggist á pólitískum rétttrúnaði eða til að styggja ekki neinn,“ sagði Hafdís Hrönn.
„Við verðum að passa að láta prinsippin ekki flækjast fyrir í okkar vinnu að framfaramálum í þágu þjóðarinnar og orð sem hér eru látin falla eða annars staðar úti í samfélaginu af okkar hálfu bera svo sannarlega ábyrgð því fólk hlustar á okkur.“
„Þetta ferðalag sem lífið er býður ekkert oft upp á mikla fyrirhyggju frá degi til dags en við vinnum af sannfæringu og höfum trú á því að það sem við erum að gera sé það rétta í stöðunni. En að því sögðu þá vil ég hvetja okkur til að nálgast næstu daga og vikur með samvinnuhugsjón og nálgast hlutina út frá skynsemi og með röksemdum og staðreyndum. Fólkið okkar treystir á það og við í Framsókn munum gera akkúrat það, nú sem áður, að hafa samvinnu að leiðarljósi svo hægt sé að vinna áfram að framfaramálum þjóðinni til heilla,“ sagði Hafdís Hrönn að lokum.
Ræða Hafdísar Hrannar í heild sinni á Alþingi:
„Virðulegi forseti. Á þeim tímum sem við búum á er auðvelt að hlaupa á eftir popúlísku áliti annarra og jafnvel er það bara auðveldara til skemmri tíma en að standa í lappirnar, hafa trú á eigin sannfæringu og nálgast umræðuna út frá staðreyndum sem er aflað með því að kynna sér málin og það sem liggur til grundvallar hverju sinni. Við höfum öll fengið ýmiss konar áskoranir um að ráðast í ýmsar aðgerðir undanfarnar vikur, úr ýmsum áttum. Þeir póstar varða ýmis mál. Hafa allar staðreyndir verið hafðar til grundvallar í þeirri umræðu? Hér ætla ég ekki að tiltaka neitt eitt umfram annað en oft hættir okkur til að láta undan í ákvarðanatökum vegna sjónarmiða sem ekki verður annað séð en að byggist á pólitískum rétttrúnaði eða til að styggja ekki neinn. En þannig virkar lífið því miður ekki. Við verðum að passa að láta prinsippin ekki flækjast fyrir í okkar vinnu að framfaramálum í þágu þjóðarinnar og orð sem hér eru látin falla eða annars staðar úti í samfélaginu af okkar hálfu bera svo sannarlega ábyrgð því fólk hlustar á okkur. Það treystir því og býst við því að við nálgumst umræðuna með röksemdum, skynsemi og staðreyndum. Stjórnmálin eru oft skemmtileg en þau eru líka krefjandi og sérstaklega á tímum sem þessum. Í gegnum allt lífið færum við ákveðnar fórnir fyrir þær ákvarðanir sem hafa verið teknar. Þetta ferðalag sem lífið er býður ekkert oft upp á mikla fyrirhyggju frá degi til dags en við vinnum af sannfæringu og höfum trú á því að það sem við erum að gera sé það rétta í stöðunni. En að því sögðu þá vil ég hvetja okkur til að nálgast næstu daga og vikur með samvinnuhugsjón og nálgast hlutina út frá skynsemi og með röksemdum og staðreyndum. Fólkið okkar treystir á það og við í Framsókn munum gera akkúrat það, nú sem áður, að hafa samvinnu að leiðarljósi svo hægt sé að vinna áfram að framfaramálum þjóðinni til heilla.“
Deila
Prenta grein
12/12/2023
„Mikil sóknarfæri við að auka gæði menntunar“Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, segist fagna nýsamþykktum lögum Alþingis um nýja stofnun í skólakerfinu, Miðstöð menntunar og skólaþjónustu. Henni er ætlað að vera ný þjónustu- og þekkingarstofnun sem starfi í þágu barna og ungmenna á sviði menntamála. Miðstöð menntunar og skólaþjónustu mun þjónusta leik-, grunn- og framhaldsskóla um land allt með áherslu á gæði menntunar og skólaþjónustu.
„Ný Miðstöð menntunar og skólaþjónustu er fagleg þekkingarmiðstöð og leiðtogi þegar kemur að gæðum menntunar og farsældar barna í skólum. Hún veitir stuðning við verkefni skóla sem krefjast sérhæfðrar þekkingar í stað þess að þau séu leyst í hverjum skóla fyrir sig. Í henni felast mikil sóknarfæri við að auka gæði menntunar, samræma og deila þekkingunni,“ segir Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra.
Miðstöð menntunar og skólaþjónustu markar stórt skref við eflingu menntunar og innleiðingu menntastefnu stjórnvalda til ársins 2030. Í víðtæku samráði um framtíðarskipan skólaþjónustu gegnir hún lykilhlutverki í stuðningi við skóla og framkvæmd fyrirhugaðrar heildarlöggjafar um skólaþjónustu.
Miðstöðin hefur störf 1. apríl 2024 og kemur í stað Menntamálastofnunar sem verður lögð niður. Frumvarp til laga um Miðstöðina var lagt fyrir Alþingi á haustþingi og samþykkt á föstudag. Ný störf hjá nýrri stofnun verða auglýst á næstunni.
Verkefni nýrrar stofnunar eru m.a. að:
- styðja, efla og samhæfa menntun, skólaþjónustu og annað skólastarf um land allt,
- sjá nemendum fyrir vönduðum og fjölbreyttum námsgögnum,
- byggja upp og halda utan um aðferðir og úrræði fyrir skóla sem styðja við skólastarf, þar á meðal gæðaviðmið, verkferla, verkfæri og matstæki til greiningar námsárangurs,
- styðja við innleiðingu stefnumótunar stjórnvalda á sviði menntunar og farsældar barna og ungmenna, þ.m.t. menntastefnu og aðalnámskráa.
Samhliða nýrri þjónustustofnun styrkist geta mennta- og barnamálaráðuneytisins til að afla, greina og birta upplýsingar um menntamál. Lagasetningin er liður í að efla greiningarhæfni stjórnvalda á sviði farsældar barna í heild sinni. Þá verður eftirlit og ytra mat sameinað í mennta- og barnamálaráðuneytinu, í það minnsta fyrst um sinn.
Fagna nýsamþykktum lögum um nýja stofnun í skólakerfinu, Miðstöð menntunar og skólaþjónustu, samþykkt á Alþingi. …
Posted by Ásmundur Einar Daðason on Þriðjudagur, 12. desember 2023
Deila
Prenta grein
12/12/2023
Hvernig vilt þú hafa þjónustu við 0-6 ára börn í Reykjavík?Ákall er um lausnir frá sveitarfélögum í dagvistunarmálum. Það er nauðsynlegt svo foreldrar geti lagt samfélaginu til vinnuframlag sitt og séð sér og sínum fyrir framfærslu um leið og þau ala upp yngstu kynslóðina. Sömuleiðis eru sjónarmið um að ríki og sveitarfélög auðveldi foreldrum að vera meira með börnum sínum á fyrstu æviárum þeirra.
Ég lít svo á að eitt megin markmið Reykjavíkurborgar sé að auðvelda foreldrum að búa börnum sínum góð vaxtarskilyrði með það að markmiði að auðvelda líf barnafjölskyldna sem oft getur verið flókið og krefjandi. En stóra spurningin er þessi: Hvaða ákvarðanir þarf að taka til þess að líf þessa hóps verði í raun og veru auðveldað og börnum búin betri skilyrði?
Ekki ein lausn sem hentar öllum
Ólík sjónarmið eru uppi í samfélaginu um hvaða leið teljist ,,rétt” til að þjónusta börn á aldrinum 0-6 ára og ólíklegt er að ein lausn henti öllum. Einnig eru ólík sjónarmið um hvort að sveitarfélög eigi að reka samfélagsleg úrræði fyrir þennan aldurshóp eða hvort sveitarfélög eigi fyrst og fremst að undirbúa jarðveginn fyrir slík úrræði til að spretta upp. Spurt er hvort úrræðin eigi að vera leikskólar sem eru sjálfstætt starfandi eða reknir af hinu opinbera? Hvort sjálfstætt starfandi skólar skuli reknir af foreldrum eða atvinnulífinu? Hvort við viljum leggja áherslu á dagforeldra eða umönunargreiðslur til foreldra? Svo fátt eitt sé nefnt. Aukinheldur eru uppi ólíkar hugmyndir um hvernig skipulag þjónustunnar eigi að vera háttað, til dæmis er varðar lengd á viðveru barna. Bent er á jafnréttissjónarmið og starfsumhverfi fagfólks sem sinnir börnunum, á meðan spurt er hvað sé börnum í raun fyrir bestu?
Ef við snúum okkur aftur að spurningunni um það hvernig við ætlum að auðvelda líf fjölskyldufólks þurfum við að svara því hvernig þjónustu við ættum að veita fyrir aldurshópinn. Við þurfum að spyrja hvernig er að vera barn í Reykjavík og hvernig samfélag og þjónustu við viljum byggja upp í kringum börnin okkar á fyrstu æviárum þeirra?
Opið samráð um þjónustu við börn og barnafjölskyldur
Í gildandi samstarfssáttmála meirihluta borgarstjórnar segir að skipuleggja eigi borgina út frá hagsmunum barna og barnafjölskyldna. Til að mæta því verkefni hefur verið skipaður stýrihópur um mótun heildstæðrar stefnu um umhverfi og aðstæður barna á aldrinum 0-6 ára. Í þeirri vinnu er víðtækt samráð við forsjáraðila og aðra hagsmunaaðila þýðingarmikið, til að varpa ljósi á núverandi stöðu og áskoranir, ásamt því að fá fram fjölbreytt sjónarmið um lausnir og tækifæri fram á veginn.
Hvernig vilt þú bæta þjónustu við ung börn í Reykjavík?
Mikilvægt er að kalla fram ólík sjónarmið um hvernig best sé að þjónusta aldurshópinn, ásamt því að hafa í huga að ein lausn hentar ekki öllum. Það er því afar ánægjulegt að geta farið í opið samráð um þjónustu við börn á aldrinum 0-6 ára enda skiptir máli að raddir sem flestra heyrist í slíkri vinnu. Ég hvet þig til þess að taka þátt í samráðinu í gegnum samráðsvef borgarinnar og með því hafa áhrif á stefnumótun um umhverfi og aðstæður 0-6 ára barna í Reykjavík.
Það er von mín að þessi stefnumótun muni leiða til fjölbreyttra lausna til framfara. Við þurfum að hafa sterka og ígrundaða framtíðarsýn og setja málefni barna í forgang.
Hlekkur á samráðsvef: https://www.samradsvefur.is/
Magnea Gná Jóhannsdóttir, borgarfulltrúi Framsóknar og formaður stýrihóps um mótun heildstæðrar stefnu og aðgerðaráætlunar um umhverfi og aðstæður barna á aldrinum 0-6 ára í Reykjavík.
Greinin birtist fyrst á visir.is 12. desember 2023.
Deila
Prenta grein
11/12/2023
Málstefna fyrir íslenskt táknmálÍ vikunni mælti menningar- og viðskiptaráðherra, Lilja Dögg Alfreðsdóttir, fyrir þingsályktunartillögu um málstefnu íslensks táknmáls og aðgerðaráætlun. Þar er gengið út frá að íslenskt táknmál sé hefðbundið minnihlutamál og fyrsta mál þeirra sem þurfa að reiða sig á það til tjáningar og samskipta og barna þeirra, sbr. lög um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls. Stjórnvöld stuðli að þróun, rannsóknum, kennslu og útbreiðslu íslensks táknmáls og styðji að öðru leyti við menningu og menntun táknmálsfólks og táknmálsbarna eins og segir í tillögunni.
Með málstefnu íslensks táknmáls er gert ráð fyrir að hún taki til fimm meginstoða, þ.e. máltöku táknmálsbarna, jákvæðs viðhorfs, fjölgunar umdæma íslensks táknmáls, lagaumhverfis og máltækni. Tillögu um málstefnu fylgir aðgerðaáætlun til þriggja ára. Að þeim árum liðnum verða bæði málstefnan og aðgerðaráætlun endurskoðuð.
Táknmál er ekki einkamál
Táknmál er ekki einkamál heyrnalausra, heldur er það tungumál stórs hóps og opinbert mál hér á landi og því tímabært að táknmáli sé gert hærra undir höfði. Þrátt fyrir að táknmál sé opinbert mál hér á landi er lítil sem engin fræðsla eða kennsla í skólum landsins. Lítið sem ekkert er gert til að kynna og kenna íslenskt táknmál sem og menningu og sögu heyrnarlausra fyrir nemendum, en það er með þetta eins og svo margt annað, því með því að auka fræðslu í samfélaginu myndu fordómar minnka og aukinn skilningur yrði á þörfum náungans.
Táknmál er minnihlutamál og því vegur viðhorf til tungumálsins meira heldur en til meirihlutamáls. Táknmál er ekki einka-mál þeirra sem ekki heyra. Það er heyrnarlausum gagnlaust ef hann getur ekki haft samskipti við aðra á sínu tungumáli. Táknmálið er því mikilvægt inni á heimilum, skóla, vinnustað og í samfélaginu öllu.
Á Íslandi eru tvö opinber tungumál, íslenska og íslenskt táknmál. Það er samt staðreynd að þeir sem tala táknmáli hafa ekki sama aðgengi að þjóðfélaginu og aðrir. Viðhorf til tungumálsins hefur áhrif á stöðu einstaklings í þjóðfélaginu og til að breyta því þarf að breyta viðhorfi þjóðfélagsins til táknmálsins. Jákvæð áhrif stjórnvalda hafa líka áhrif og áðurnefnd þingsályktunartillaga er til þess fallin að bæta viðhorf og gera íslenska táknmálinu hærra undir höfði. Eins og segir í greinagerð með þingsályktunartillögunni, þá er jákvætt viðhorf til íslensks táknmáls grundvöllur þess að táknmálstalandi fólk hafi tækifæri á við aðra og skiptir sköpum fyrir aðgengi aðstandenda og fagfólks að upplýsingum um tungumálið
Talaðu við mig
Þegar barn fæðist heyrnalaust eða einstaklingur missir heyrn er mikilvægt að bæði barnið/einstaklingurinn fái stuðning og ekki bara hann því fjölskyldan og nánasta umhverfi hennar þarfnast líka stuðnings. Í aðgerðaráætlun er talað um að ef barn reynist vera með skerta heyrn verði snemmtækri íhlutun beitt til að tryggja viðkomandi barni og fjölskyldu þess öll úrræði sem koma barninu að gagni. Sé ástæða til, verði foreldrum heyrnarlausra og heyrnarskertra barna bent á þjónustu Samskiptamiðstöðvar heyrnarlausra og heyrnarskertra. Þetta er atriði sem getur skipt sköpum fyrir framtíð barns sem fæðist heyrnarlaust. Þá er mikilvægt að þessi úrræði grípi fjölskyldur um allt land. Samskiptamiðstöð hefur verið með slík verkefni á sinni könnu og gefist vel. Bæði við að styðja fjölskyldur og skóla sem viðkomandi þarf að sækja.
Það er ósk mín að þessi málstefna íslensks táknmáls og aðgerðaráætlun verði virkjuð sem fyrst okkur öllum til bóta.
Halla Signý Kritjánsdóttir, þingmaður Framsóknar.
Greinin birtist fyrst á visir.is 11. desember 2023.
Deila
Prenta grein
10/12/2023
Raunsæispólitík er nauðsynlegSaga íslensks þjóðfélags er saga framfara. Á fyrri hluta 20. aldarinnar var Ísland meðal fátækustu ríkja Evrópu en á undanförnum áratugum hafa lífskjör batnað mikið og skipar landið sér nú í hóp fremstu ríkja heims þegar ýmsir mælikvarðar eru skoðaðir. Umskipti sem þessi gerast ekki af sjálfu sér, að baki þeim liggur þrotlaus vinna kynslóðanna og sú raunsæja afstaða að nýting auðlinda landsins sé drifkrafturinn og aflvakinn á bak við efnahagslega velsæld.
Innlend orka gulls ígildi
Virði innlendrar orku kom bersýnilega í ljós í kjölfar ólöglegrar innrásar Rússa í Úkraínu. Orkuskortur fór að gera vart við sig á meginlandi Evrópu og miklar hækkanir á orkuverði í álfunni urðu til þess að verðbólga hækkaði enn frekar. Þannig kynntu stjórnvöld í ýmsum löndum aðgerðapakka til þess að dempa áhrif þessara hækkana á raforku, til dæmis með lánalínum, beingreiðslum til heimila og hvalrekasköttum á orkufyrirtæki til þess að fjármagna mótvægisaðgerðir. Ísland býr aftur á móti við mikið sjálfstæði í orkumálum miðað við ýmsar aðrar þjóðir og framleiðir mikla endurnýjanlega orku fyrir heimili og fyrirtæki. Íslensk heimili greiða lágt verð fyrir orku en verðlagning hennar lýtur ekki sömu lögmálum og verðlagning á orku á meginlandi Evrópu, þar sem íslenska flutningsnetið er ótengt því evrópska. Orkuöflun hefur verið burðarás í íslenskri lífskjarasókn og til að viðhalda þeirri sókn þarf að afla frekari orku. Verðmæti verða ekki til af sjálfu sér, það þarf að hafa fyrir því að búa þau til, í sátt við náttúru og samfélagið. Okkur hefur vegnað vel í sjálfbærri nýtingu náttúruauðlinda og af því getum við verið stolt. Það er með öllu óraunsætt fyrir hagkerfið að sækja fram af viðlíka krafti og undafarna áratugi án frekari orkuöflunar.
Keppikefli efnahagsstjórnarinnar
Staða ríkissjóðs hefur styrkst verulega á umliðnum áratug. Þar skiptir miklu máli hvernig stjórnvöldum tókst á sínum tíma að tryggja farsælar málalyktir í þágu íslenskra hagsmuna gagnvart slitabúum föllum bankanna. Þær ráðstafanir hafa skilað ríkinu mörg hundruð milljörðum sem meðal annars hafa nýst til að greiða niður opinberar skuldir og treysta þannig stöðu opinberra fjármála. Þá hefur ferðaþjónustan einnig fært mikla björg í bú fyrir hagkferið. Það hefur sýnt sig á undanförnum árum að ríkissjóður hefur verið vel undir það búinn að takast á við risastór verkefni, líkt og heimsfaraldurinn á sama tíma og fjárfest hefur verið af miklum myndarskap í ýmsum málaflokkum á vegum hins opinbera. Keppikefli efnahagsstjórnarinnar núna er að ná verðbólgunni niður í þágu samfélagsins alls. Slíkt verkefni verður ekki leyst nema í samvinnu ríkis og sveitarfélaga, Seðlabanka Íslands og aðila vinnumarkaðarins. Ríkisstjórnin hefur kynnt aðhaldssamt fjárlagafrumvarp þar sem Stjórnarráðið tekur á sig hvað mest aðhald. Það sama má segja um launahækkun æðstu embættismanna ríkisins sem var lækkuð niður í 2,5%, sem kallast á við verðbólgumarkmið Seðlabankans, og gjaldskrárhækkanir takmarkaðar við 3,5%. Með þessu vilja stjórnvöld leiða með góðu fordæmi enda mikið í húfi fyrir fólk og fyrirtæki að ná verðbólgunni niður. Allir verða að líta raunsætt í eigin rann til að leggja sitt af mörkum. Þar munu komandi kjarasamningar skipta lykilmáli um framhaldið. Verkefnið er stórt og flókið en vel gerlegt að leysa. Ég bind miklar vonir við samtakamátt okkar allra, við þurfum öll að stunda raunsæja pólitík til að ná settu marki; að sigrast á verðbólgunni og halda áfram að bæta lífskjörin í landinu.
Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra og varaformaður Framsóknar.
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 9. desember 2023.
Deila
Prenta grein
08/12/2023
Fjárfesting í íslenskunni skilar mestum árangriHraðar og umfangsmiklar þjóðfélagsbreytingar undanfarinna ára hafa framkallað áskoranir af áður óþekktum stærðargráðum fyrir tungumálið okkar, íslenskuna. Þannig hafa örar tækni-breytingar til að mynda gjörbylt því málumhverfi sem börn alast upp í og enskan er nú alltumlykjandi hvert sem litið er.
Birtingarmyndir þess að tungumálið okkar eigi undir högg að sækja geta verið með ýmsum hætti, nú síðast í þessari viku þegar niðurstöður úr alþjóðlegu PISA 2022-könnuninni voru kynntar en hún mælir hæfni 15 ára nemenda í lesskilningi, læsi á náttúruvísindi og læsi á stærðfræði. Niðurstöðurnar sýna verri árangur nemenda í þátttökulöndum miðað við fyrri kannanir, m.a. alls staðar á Norðurlöndum og er lækkunin meiri á Íslandi.
Námsframvinda ræðst af ýmsum þáttum. Góður námsorðaforði og hugtakaskilningur, ályktunarhæfni, færni í rökhugsun, ánægja af lestri og fjölbreytni lesefnis vegur mjög þungt í því að nemendur nái tökum á námsefninu. Til að skilja vel og tileinka sér innihald námsefnis án aðstoðar þarf nemandi að þekkja 98% orða í texta. Ef hlutfallið lækkar í 95% þurfa flestir nemendur aðstoð, t.d. hjálp frá kennara, samnemendum eða úr orðabókum.
Margt gott hefur áunnist í menntamálum og málefnum tungumálsins á undanförnum árum; ný lög um menntun og hæfi kennara og skólastjórnenda urðu að veruleika, ráðist var í umfangsmiklar aðgerðir til að fjölga kennurum með góðum árangri og stutt var við útgáfu bóka á íslensku með mjög góðum árangri, þar sem aukningin hefur verið mest í flokki barna- og ungmennabóka. Á síðasta kjörtímabili samþykkti Alþingi einnig þingsályktun um eflingu íslenskunnar, sem fól í sér ýmsar aðgerðir sem snúa að umbótum í menntakerfinu sem flestum er búið að hrinda í framkvæmd. Þá lagði ég sem menntamálaráðherra til breytingu á viðmiðunarstundaskrá grunnskóla sem fól í sér að meiri tíma yrði varið í íslensku á yngri stigum grunnskóla og vægi náttúrugreina á unglingastigi yrði einnig aukið í anda þess sem tíðkast annars staðar á Norðurlöndum. Því miður náðist ekki samstaða um þær breytingar, sem ég tel þó annarrar messu virði að ræða.
Það er hins vegar ljóst að áhrif jákvæðra breytinga líkt og þeirra sem nefndar eru að ofan skila sér ekki á einni nóttu. Við verðum að taka nýjustu niðurstöðum úr PISA alvarlega og gera enn betur. Tungumálið okkar verður að fá aukið vægi í víðu samhengi í þjóðfélaginu. Í því ljósi kynnti ráðherranefnd um íslensku nýja aðgerðaáætlun í liðinni viku til þess að styðja enn frekar við tungumálið okkar. Það er samfélagslegt verkefni sem allir þurfa að taka þátt í til að tryggja viðspyrnu tungumálsins okkar til framtíðar. Vitund og skilningur á þessu hefur stóraukist sem er jákvætt, þó að enn sé mikið verk að vinna.
Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra og varaformaður Framsóknar.
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 7. desember 2023.
Deila
Prenta grein
Ísland er meira en bara höfuðborgarsvæðið
07/12/2023
Ísland er meira en bara höfuðborgarsvæðiðNýlega birti Byggðastofnun nýjar tölur um íbúafjölda sveitarfélaga og byggðarkjarna og kom þar fram að íbúar á Íslandi eru 387.758 og þar af búa 369.048 (95%) í byggðarkjörnum og 18.710 (5%) í dreifbýli.
Á höfuðborgarsvæðinu eru 240.882 íbúar (64% landsmanna) en 135.366 (36%) búa utan höfuðborgarsvæðisins. Íbúum landsins fjölgaði um 11.510 (3,1%) á árinu 2022 en mest fjölgun varð á Suðurnesjum (6,7%) og á Suðurlandi (4,2%). Þegar rýnt er í þessar tölur má sjá að íbúum landsbyggðar fer fækkandi og straumurinn liggur allur á suðvesturhornið. Ég tel að það sé mikilvægt að við höldum öllu landinu í byggð og gerum fólki kleift að velja sér búsetu í landinu þar sem það vill búa og stuðla þannig að blómlegri byggð um allt Ísland. Nútímaþjóðmálaumræða snýst að öllu leyti um höfuðborgarsvæðið en landið er svo miklu meira en bara borg.
Mikið hefur verið talað um að lóðaframboð sé af skornum skammti á höfuðborgarsvæðinu og einnig um að samgöngur á því svæði séu komnar að þolmörkum, ásamt því er óbærileg bið fyrir fjölskyldufólk að koma börnum sínum að í dagvistunarúrræði, t.d. leikskóla.Aukin lífsgæði fólgin í því að búa á landsbyggðinni
Er það í raun þannig að við þurfum að hrúga öllu fólki, fyrirtækjum og stofnunum á sama blettinn á landinu? Ég tel svo ekki vera, við erum fámenn þjóð í stóru landi.
Landsbyggðin býður upp á aukin lífsgæði, aukin tækifæri sérstaklega fyrir ungt fólk sem hefur sótt sér þekkingu og menntun, landsbyggðin þarf á því fólki að halda. Það eru mikil lífsgæði að þurfa ekki að sitja fastur í bíl á milli staða, koma barninu sínu með skjótum hætti í leikskóla og eiga möguleika á að eignast húsnæði á viðráðanlegu verði.Við þurfum breytta byggðastefnu
Það er hægt að efla landsbyggðina með ýmsum hætti, með framtaki einstaklinga, fyrirtækja og opinberra stofnana. Það er samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja að halda núverandi starfsemi sinni á landsbyggðinni og einnig sækja fram. Kerecis á Ísafirði er gott dæmi um það. Einnig má hið opinbera gera mun betur í þessum efnum með því að færa í auknum mæli stofnanir út á land, það er vel hægt með nútímatækni.
Með samvinnuhugsjónir að leiðarljósi bæði eflum við og styrkjum landsbyggðina með því að hafa trú á lífi í öllum byggðarkjörnum á Íslandi.
Anton Guðmundsson, oddviti Framsóknar og formaður bæjarráðs í Suðurnesjabæ
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 7. desember 2023
Deila
Prenta grein
01/12/2023
Opinská samtöl í átt að betri landbúnaðiMatarkista okkar Íslendinga er fjölbreytt og margþætt. Hér á landi eru framleiddar heilnæmar afurðir sem unnar eru af alúð. Íslensk matvælaframleiðsla göfgar okkar samfélag og menningu.
Við erum rík af náttúrutengingu okkar, en einn af hornsteinum landbúnaðarins er að tryggð sé rétt nýting lands og verndun þess. Með öflugum landbúnaði, sem hingað til hefur verið eitt einkenna okkar Íslendinga, er stuðlað að bæði fæðuöryggi landsmanna og afli til að viðhalda blómlegri byggð um landið. Framleiðslan hefst hjá bændum, sem hafa unnið hörðum höndum við að tryggja að íslensk matvæli eru heilnæm, örugg og í hæsta gæðaflokki. Þrátt fyrir þrotlausa vinnu á stéttin undir þungt högg að sækja.
Við í Framsókn höfum alltaf unnið við að styðja þessa mikilvægu stétt og þeirri vinnu mun aldrei ljúka. Við höfum talað fyrir þeim sjónarmiðum að áfram þurfi að leita leiða til að styrkja landbúnað sem atvinnugrein, stuðla að aukinni sjálfbærni og gæta að búsetuöryggi á landsbyggðinni.
Ein elsta starfsgrein landsins sinnir mjög mikilvægu hlutverki til framtíðar og við verðum að tryggja henni tækifærin til þess.
Grafalvarleg staða
Þó svo að bændur séu því vanir að staða starfsgreinarinnar sé sveiflukennd þá hefur útlitið sjaldan verið eins slæmt né óvissan jafnmikil og núna. Það hefur varla farið fram hjá landsmönnum að aðstæður bænda og rekstrargrundvöllur fara versnandi með hverjum mánuði.
Margar ástæður eru fyrir þessari stöðu, en hana má aðallega rekja til utanaðkomandi atburða og aðstæðna. Við í Framsókn horfum á núverandi stöðu innan stéttarinnar alvarlegum augum, en hún er í raunverulegri hættu sem við verðum að gera út af við.
Á undanförnum vikum buðum við bændum á opna fundi á Norður- og Austurlandi, enda er það allra mikilvægasta að heyra áhyggjur þeirra beint. Andrúmsloftið á fundunum var skiljanlega þungt á köflum, en þeir voru góðir, gagnlegir og vel sóttir þar sem farið var yfir stöðuna og ekki síður horfur innan greinarinnar á opinskáan máta.
Af umfjöllun síðustu mánaða og framangreindum fundum með bændum er ljóst að fjöldi verkefna hefur beðið úrlausnar í of langan tíma þegar kemur að málefni landbúnaðarins og styrkingu á öflugri byggð á dreifðari svæðum. Allir eru sammála um að einfalda þurfi regluverkið í kringum atvinnugreinina, bæta aðgengi og efla rekstrarumhverfi innan landbúnaðarins.
Langur verkefnalisti
Bændur hafa lengi bent á að bú sé langtímastarfsemi, en bændur hafa farið í nauðsynlegar fjárfestingar sem hafa leitt til talsverðrar skuldsetningar.
Takmarkaðir fjármögnunarmöguleikar hafa, í samspili við hátt vaxtaumhverfi, leitt til þess að þungbærar horfur blasa nú við.
Á fundum okkar með bændum kom m.a. fram að rík þörf er fyrir endurfjármögnunarmöguleikum þar sem horft er til lengri tíma lánveitingu. Við viljum skoða möguleika á opinberu fyrirkomulagi sem getur styrkt greinina í heild og miðar að eðli starfseminnar.
Á sama tíma er mikilvægt að einfalda rekstrarumhverfi svo að unnt sé að skapa aukin tækifæri í landbúnaði með sjálfbærni að leiðarljósi. Þau sjónarmið eru í samræmi við það sem ungir bændur og nýliðar í greininni hafa lagt mikla áherslu á. Þau úrræði sem komið hafa fram að undanförnu, svo sem hlutdeildarlán, hafa ekki nýst ungum fjölskyldum í búrekstri sem skyldi. Þessar leiðir eru áhugaverðar og jákvæðar en þarfnast frekari útfærslu svo þær gefi góða raun, enda teljum við brýnt að nýliðun í landbúnaði verði útfærð þannig að hún hjálpi til við að lækka þröskuldinn fyrir þá aðila sem hyggjast hefja búrekstur.
Við í Framsókn tökum undir með bændum um að endurskoða þurfi fyrirkomulag tolla hér á landi og innflutning á afurðum erlendis frá. Tollavernd er innlendri matvælaframleiðslu afar mikilvæg og á að stuðla að því að hún geti stundað eðlilega samkeppni við sívaxandi innflutning á réttum og sanngjörnum forsendum. Á fundum okkar með bændum voru ræddar þær kröfur sem við eigum að gera til innfluttra matvæla. Þær verða að vera í samræmi við þær kröfur sem við gerum hér heima. Þá eiga að vera gerðar kröfur m.t.t. sýklalyfjanotkunar, aðbúnað dýra og túlkun á gildandi löggjöf.
Tekjur og málefni afurðastöðva voru einnig rædd. Ekki síst í tengslum við verðmið við innflutning, sem er krónutölubundinn að hluta en fylgir ekki verðlagi. Það eru fjölmörg skýr dæmi um hversu brýnt er að huga sérstaklega að tekjum afurðastöðva innan landbúnaðarins.
Augljóst er að verkefnin eru fjölmörg og geta ekki beðið úrlausnar í langan tíma. Sjaldan hefur verið jafn nauðsynlegt að bretta upp ermar í þessum málaflokki. Bændur eiga það skilið að ríkið vinni með þeim á erfiðum tímum og aðstoði þá við að bæta stöðu þeirra og rekstrargrundvöll áður en að stór hluti greinarinnar heyri sögunni til í stað þess að spila sitt hlutverk til framtíðar.
Ingibjörg Isaksen og Þórarinn Ingi Pétursson, þingmenn Framsóknar í Norðausturkjördæmi.
Greinin birtist fyrst í Bændablaðinu 30. nóvember 2023.
Deila
Prenta grein
01/12/2023
Fullveldissagan og framtíð hennar á íslenskuSérhverjum fullveldisdegi þjóðarinnar ber að fagna. Í dag eru liðin 105 ár frá því að sambandslögin milli Íslands og Danmerkur tóku gildi og þannig viðurkennt að Ísland væri frjálst og fullvalda ríki. Sá áfangi markaði upphafið að framfarasögu fullvalda þjóðar sem í dag skipar sér í röð meðal fremstu ríkja veraldar á fjölmörgum sviðum. Í amstri hversdagsins vill það stundum gleymast að við getum ekki tekið grundvallarhlutum í samfélagsgerð okkar sem sjálfsögðum. Frelsi og fullveldi, lýðræði og mannréttindi eru því miður fjarlægir og jafnvel framandi hlutir fyrir mörgum jarðarbúum. Í okkar eigin heimsálfu geisar til dæmis enn ólöglegt innrásarstríð þar sem sótt er að þessum gildum.
Íslenskan, þjóðtunga Íslendinga og opinbert mál á Íslandi, er eitt af einkennum þjóðar okkar. Íslenskuna telja sennilega margir vera hið eðlilegasta og sjálfsagðasta mál sem fylgt hefur íbúum þessa lands í meira en 1.100 ár. Þannig var tungumálið til dæmis samofið baráttu þjóðarinnar fyrir fullveldi sínu þar sem hún þjónaði sem okkar helsta vopn, en hún var í senn álitin sameiningartákn og réttlæting íslensku þjóðarinnar fyrir sérstöðu sinni; sérstök þjóðtunga, sérstök menning.
Það er engum blöðum um það að fletta í mínum huga að íslenskan stendur á ákveðnum krossgötum. Hraðar og umfangsmiklar þjóðfélagsbreytingar undanfarinna ára hafa framkallað áskoranir af áður óþekktum stærðargráðum fyrir tungumálið okkar. Örar tæknibreytingar hafa gjörbylt því málumhverfi sem börn alast upp í og enskan er nú alltumlykjandi hvert sem litið er.
Við sem þjóðfélag getum ekki horft á tungumálið okkar þynnast út og drabbast niður. Í vikunni kynntu stjórnvöld 19 aðgerðir í þágu íslenskunnar. Aðgerðirnar snerta flest svið samfélagsins en í þeim er meðal annars lögð áhersla á málefni íslenskukennslu fyrir fullorðna innflytjendur, aukið samstarf við atvinnulífið og þriðja geirann. Sumar aðgerðanna fela í sér umfangsmiklar kerfisbreytingar til hins betra en íslenskan er úti um allt í samfélagi okkar og því tekur það sinn tíma að stilla saman strengi í jafn fjölbreyttu verkefni og raun ber vitni.
Við getum öll gert okkar til þess að efla og þróa tungumálið okkar til framtíðar. Og það þurfa allir að gera – það er verkefni samfélagsins að tryggja framtíð íslenskunnar og þar er ekki í boði að skila auðu. Ég finn skilning á þessu mikilvæga viðfangsefni vaxa með viku hverri og við ætlum að tryggja að fullveldissaga þjóðarinnar verði áfram skrifuð á íslensku um ókomna framtíð.
Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra og varaformaður Framsóknar.
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 1. desember 2023.
Deila
Prenta grein