Category: Greinar

Á fundi bæjarstjórnar Vestmannaeyja sem haldinn var þann 11. júní sl. var til umræðu endurskoðuð samþykkt um stjórn og fundarsköp Vestmannaeyjabæjar. Hljómar vafalaust ekki spennandi í eyrum allra en umræðan var engu að síður áhugavert og skemmtilegt!

Bæjarstjórn Vestmannaeyja hefur verið skipuð 7 fulltrúum allt frá kosningum 1994 þegar bæjarfulltrúum var fækkað úr 9 í 7 en fyrir þann tíma höfðu bæjarfulltrúar í bæjarstjórn Vestmannaeyja verið 9. Sveitarfélögum er í sjálfsvald sett hversu margir fulltrúar sitja í sveitarstjórn en það skal þó það vera innan ákveðinna marka. Séu íbúar í sveitarfélagi á bilinu 2.000 – 9.999 skulu vera 7–11 aðalmenn í sveitarstjórn. Íbúafjöldi í Vestmannaeyjum í lok fyrsta ársfjórðungs 2020 var 4.370 og fjölgar ár frá ári sem er mikið gleðiefni.

Til glöggvunar sýnir myndin hér að neðan fjölda íbúa við lok árs 2019 og fjölda sveitarstjórnarfulltrúa í þeim sveitarfélögum þar sem íbúafjöldi er á því bili sem nefnt var hér að ofan, þ.e. 2.000-9.999 íbúar. Sömuleiðis má sjá í súluritinu hversu margir íbúar eru bak við hvern bæjarfulltrúa.

Í Vestmannaeyjum eru í dag 622 íbúar pr. bæjarfulltrúa en að meðaltali eru í þessum sveitarfélögum 466 íbúar á hvern fulltrúa. Skipuðu 9 fulltrúar bæjarstjórn Vestmannaeyja væru 483 íbúar á hvern bæjarfulltrúa sem er eftir sem áður fyrir ofan meðaltal þessara sveitarfélaga.

Fjölmörg rök hafa verið færð fyrir fjölgun bæjarfulltrúa og á fundi gærkvöldsins voru nokkur þeirra rakin. Til að mynda hefur Dr. Gunnar Helgi Kristinsson hefur gert viðamiklar rannsóknir á sveitarstjórnarstiginu og telur að fjölgun sveitarstjórnarfulltrúa sé almennt talið styrkja lýðræði á sveitarstjórnarstiginu. Fyrir því eru nefndar ýmsar ástæður, meðal annars að með fleiri fulltrúum sé meiri möguleiki á að endurspegla félagslega skiptingu og hugmyndir kjósenda. Sömuleiðis hafa rök verið færð fyrir því að fleiri fulltrúar skapi skilyrði fyrir nánara sambandi milli íbúa og sveitarstjórnarfólks.

Bent hefur verið á að fleiri bæjarfulltrúar séu hvati að fjölgun framboða og komi þannig í veg fyrir kerfi fárra en stórra flokka en slíkt póli­tískt lands­lag hefur mynd­ast hér á landi þó það hafi verið á undanhaldi á undanförnum árum í takt við þróun lýðræðisins. Sömuleiðis er ljóst að færri atkvæði í kosningum „falli dauð niður“ eftir því sem bæjarfulltrúum fjölgar við það að færri atkvæði þarf á bakvið hvern fulltrúa í sveitarstjórn. Fjölgun bæjarfulltrúa hefur það einnig í för með sér að rétt­ari mynd er gefin af vilja kjós­enda sem styrkir betra og sterkara lýð­ræði.

Krafa nútímans er að kalla eftir sem breiðastri skírskotun á vettvangi stjórnmála, hvort sem um er að ræða samsetningu mismunandi aldurshópa, kynja, atvinnu, menntunar o.s.frv. Hugsanlega kæmu fram í sviðsljósið framboð sem markvisst eru stofnuð til að tryggja raddir ákveðinna hópa í bæjarstjórn, hópa sem í dag hafa ekki rödd.

Sveitarstjórnarstigið er lýðræðislegur vettvangur og er kjörnum fulltrúum í sveitarstjórnum ætlað að endurspegla vilja íbúa. Eftir sem íbúum í Vestmannaeyjum fjölgar og fjölbreytileikinn eykst í samfélaginu er mikilvægt að bæjarstjórn tryggi tækifæri allra til þess að láta rödd sína heyrast. Fjölgun bæjarfulltrúa styrkir lýðræðið í nærsamfélaginu. Tillagan er í samræmi við þá lýðræðislegu hugsun sem býr að baki sveitarstjórnarstiginu og þeim reglum um kosningar til sveitarstjórna að sveitarstjórnarfulltrúar séu fulltrúar íbúa sveitarfélagsins og geti þar með á virkan hátt endurspeglað vilja íbúanna.

Þess vegna bar ég upp við bæjarstjórn eftirfarandi tillögu:

„Bæjarstjórn Vestmannaeyja samþykkir, til viðbótar við þau drög sem liggja fyrir fundinum, breytingu á 1. gr. samþykktar um stjórn og fundarsköp Vestmannaeyjabæjar, þannig að kjörnum fulltrúum í bæjarstjórn Vestmannaeyja fjölgi úr 7 í 9.“

Ég bauð bæjarstjórn að fresta tillögunni til næsta fundar til þess að geta rætt hana betur og mótað okkur skoðanir á henni en ekki var einhugur um það. Tillagan var samþykkt.

Þó svo að breytingin taki ekki gildi fyrr en um næstu bæjarstjórnarkosningar lít ég engu að síður svo á að 11. júní hafi verið stór dagur fyrir lýðræðið í Vestmannaeyjum!

Njáll Ragnarsson, formaður bæjarráðs Vestmannaeyjabær.

Í stjórn­arsátt­mála rík­is­stjórn­ar­inn­ar var lögð rík áhersla á að efla mennt­un í land­inu með hags­muni nem­enda og þjóðar­inn­ar allr­ar að leiðarljósi. Efla bæri ný­sköp­un og þróun enda er mennt­un kjarn­inn í ný­sköp­un til framtíðar.

Mik­il­vægt væri að stuðla að viður­kenn­ingu á störf­um kenn­ara, efla fag­legt sjálf­stæði þeirra og leggja áherslu á skólaþróun á öll­um skóla­stig­um. Bregðast þurfti við kenn­ara­skorti og tryggja þurfti fram­halds­skól­um meira frelsi og fjár­magn.

Sér­stök áhersla var lögð á list­nám og aukna tækniþekk­ingu sem gerði ís­lenskt sam­fé­lag sam­keppn­is­hæf­ara á alþjóðavísu. Iðnnám og verk- og starfs­nám yrði einnig eflt í þágu fjöl­breytni og öfl­ugra sam­fé­lags.

Meg­in­mark­mið rík­is­stjórn­ar­inn­ar voru jafnt aðgengi að námi óháð bú­setu og öðrum aðstæðum. Lögð var áhersla á fram­halds­fræðslu, að Ísland nái meðaltali OECD-ríkj­anna og Norður­landa varðandi fjár­mögn­un há­skóla­stigs­ins, efl­ing Vís­inda- og tækni­ráðs og ráðist í upp­bygg­ing­ar skóla­bygg­inga. Auk þess yrði ráðist í heild­ar­end­ur­skoðun náms­lána­kerf­is­ins.

Það má með sanni segja að þau fyr­ir­heit hafi raun­gerst á und­an­för­um árum.

Sum­ar tæki­fær­anna

Skrán­ing í sum­ar­nám fram­halds­skól­anna og há­skól­anna hef­ur slegið öll met. Rúm­lega 5.100 nem­end­ur hafa skráð sig í slíkt nám og 330 í sum­ar­nám fram­halds­skól­anna. Mark­hóp­ur sum­ar­náms á há­skóla­stigi er mjög fjöl­breytt­ur, í þeim hópi eru m.a. nem­end­ur sem ljúka námi úr fram­halds­skóla á vorönn og vilja und­ir­búa sig fyr­ir há­skóla­nám, aðrir framtíðar­há­skóla­nem­ar, nú­ver­andi há­skóla­nem­ar og ein­stak­ling­ar sem vilja styrkja stöðu sína á vinnu­markaði, brúa færni­bil eða skipta um starfs­vett­vang. Há­skól­arn­ir bjóða upp á yfir 200 náms­leiðir sem mæta þess­um mark­hóp­um með fjöl­breytt­um hætti. Alls var 800 millj­ón­um kr. varið til að efla sum­ar­námið.

Aðsókn­in er von­um fram­ar enda marg­ir spenn­andi náms­kost­ir í boði hjá fram­halds- og há­skól­um. Það gleður mig sér­stak­lega hversu mik­il aðsókn er í ís­lensku­nám­skeið hjá Há­skóla Íslands. Íslenska sem annað mál er orðið vin­sæl­asta ein­staka fagið þar, nú þegar eru yfir 400 nem­end­ur skráðir. Bú­ist er við allt að 70% aukn­ingu frá fyrri árum. Þetta er afar ánægju­leg þróun!

Nám á næstu mánuðum

Aðsókn­in í sum­ar­nám gaf okk­ur vís­bend­ing­ar um hvernig haust­námið myndi líta út. Há­skóla Íslands barst til að mynda met­fjöldi um­sókna í grunn­nám, eða um 6.720 um­sókn­ir sem er tæp­lega 21% aukn­ing frá síðasta ári. Um­sókn­ir í fram­halds­nám eru tæp­lega 5.000 og heild­ar­fjöldi um­sókna því vel á tólfta þúsund. Á sama tíma hafa aldrei fleiri sótt um nám við Há­skól­ann í Reykja­vík. Skól­an­um bár­ust 3.900 um­sókn­ir um skóla­vist fyr­ir næsta skóla­ár. Það er um 13% fjölg­un frá síðasta ári. Um­sókn­um um meist­ara­nám fjölg­ar í öll­um deild­um há­skól­ans, um þriðjung að jafnaði. Mest er fjölg­un í um­sókn­um um grunn­nám, annað árið í röð, í iðn- og tækni­fræðideild og sál­fræðideild, eða um 34%.

Nýir tím­ar í starfs- og tækni­námi: Mik­il aðsókn í iðnnám

Okk­ur hef­ur jafn­framt tek­ist að efla iðnnám ásamt verk- og starfs­námi. Aðsókn í iðn- og starfs­nám í Tækni­skól­an­um hef­ur auk­ist jafnt og þétt und­an­far­in ár, bæði úr grunn­skóla og frá eldri nem­end­um. Sér­stök aukn­ing er í bygg­ing­ar­grein­um og skera pípu­lagn­ir sig þar úr með 84% aukn­ingu á um­sókna­fjölda í dag­skóla milli ára. Aðgerðaáætl­un mennta- og menn­ing­ar­málaráðuneyt­is­ins, Sam­taka iðnaðar­ins og Sam­bands ís­lenskra sveit­ar­fé­laga var hrundið af stað með það að mark­miði að auka áhuga ung­menna á starfs- og tækni­mennt­un og þar með fjölga ein­stak­ling­um með slíka mennt­un á vinnu­markaði. Aðgerðaáætl­un­in legg­ur meðal ann­ars áherslu á að efla kennslu grunn­skóla­nema í verk-, tækni og list­grein­um; jafna stöðu iðnmenntaðra í fram­halds­námi; ein­falda skipu­lag starfs- og tækni­náms; bæta aðgengi á lands­byggðinni og styrkja náms- og starfs­ráðgjöf.

Það er mik­il­vægt að hver og einn nem­andi geti fundið nám við sitt hæfi. Slíkt eyk­ur ekki aðeins ánægju nem­enda held­ur styrk­ir sam­fé­lagið okk­ar til langs tíma.

Kenn­ar­ar í sókn

Til að mæta áskor­un­um framtíðar þurf­um við fjöl­hæfa og dríf­andi kenn­ara. Aðgerðir voru kynnt­ar til að fjölga kenn­ur­um, í þeim fólust meðal ann­ars launað starfs­nám leik- og grunn­skóla­kenn­ara­nema á loka­ári. Þess­ar aðgerðir skiluðu strax ár­angri en um­sókn­um fjölgaði um 30% milli ára.

Við sjá­um enn meiri fjölg­un í haust. Menntavís­inda­svið Há­skóla Íslands fékk 980 um­sókn­ir í grunn­nám eða hátt í 200 fleiri en í fyrra, eða um 26% fleiri. Um­sókn­ir um grunn­nám í leik­skóla­kenn­ara­fræði og diplóma­nám í leik­skóla­fræði nærri tvö­fald­ast á milli ára, fara úr tæp­lega 100 í rúm­lega 190. Um­sókn­um í grunn­skóla­kenn­ara­nám og kennslu­fræði eru um 340 í ár eða um fimmt­ungi fleiri en í fyrra. Íþrótta- og heilsu­fræði nýt­ur einnig mik­illa vin­sælda og þar hafa um 150 sóst eft­ir því að hefja nám eða um fimmt­ungi fleiri en í fyrra. Sömu­leiðis hef­ur Há­skól­inn á Ak­ur­eyri aldrei fengið eins marg­ar um­sókn­ir í leik- og grunn­skóla­kenn­ara­nám.

Þetta eru afar góðar frétt­ir, enda er öfl­ugt mennta­kerfi borið upp af öfl­ug­um kenn­ur­um.

Mennta­sjóður og ný­sköp­un

Það er frá­bært að sjá hve vel hef­ur tek­ist að styrkja rann­sókn­ar­innviði og efla allt vís­indastarf. Aukið fjár­magn í sam­keppn­is­sjóði í rann­sókn­um nær til mannauðs, með aukn­um styrkj­um og at­vinnu­tæki­fær­um. Ný­sköp­un­ar­sjóður náms­manna styrk­ir verk­efni þar sem ung­ir vís­inda­menn fá sín fyrstu kynni af þátt­töku í vís­inda­starfi sem kveikt hef­ur áhuga til framtíðar. Ný­sköp­un­ar­sjóður náms­manna hef­ur vaxið úr 55 millj­ón­um í 455 millj­ón­ir í ár. Þetta er gert til að búa til ný tæki­færi og virkja þekk­ing­ar­sköp­un. Mesta fram­fara­skref í þágu náms­manna sem hef­ur verið kallað eft­ir í mörg ár er Mennta­sjóður náms­manna! Sjóður­inn er bylt­ing fyr­ir fjöl­breytt­an hóp fólks sem stund­ar há­skóla­nám hér á landi og fjöl­skyld­ur þessa lands. Með nýju kerfi verður fjár­hags­staða náms­manna betri og skuld­astaða þeirra að námi loknu ræðst síður af fjöl­skylduaðstæðum. Auk þessa nýja kerf­is höf­um við unnið að því síðustu ár að bæta hag náms­manna með því að auka ráðstöf­un­ar­tekj­ur þeirra með hækk­un fram­færslu og tekju­viðmiða.

Það er því eng­um of­sögn­um sagt að stór­sókn sé haf­in í mennta­mál­um!

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menn­ing­ar­málaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 22. júní 2020.

Reynsl­an sýn­ir að mörg börn missa niður les­færni sína á sumr­in, og þurfa að verja vik­um í upp­hafi nýs skóla­árs til að ná upp fyrri getu. Það er slæm nýt­ing á tíma, hún dreg­ur úr sjálfs­ör­yggi skóla­barna og ár­angri þeirra í námi. Aft­ur­för­in get­ur numið ein­um til þrem­ur mánuðum í náms­fram­vindu, því get­ur upp­söfnuð aft­ur­för hjá barni í 6. bekk numið allt að einu og hálfu skóla­ári. Besta sum­ar­gjöf­in sem for­eldr­ar geta gefið börn­um sín­um er lesstuðning­ur og hvatn­ing, í hvaða formi sem er.

Börn í 1.-4. bekk eru sér­stak­lega viðkvæm fyr­ir lestr­ar­hlé­um á sumr­in. Góðu frétt­irn­ar eru hins veg­ar þær, að ekki þarf mikið til að börn viðhaldi les­færn­inni og taki fram­förum. Með því að lesa í 15 mín­út­ur tvisvar til þris­var í viku má koma í veg fyr­ir aft­ur­för, en með dag­leg­um lestri á hæfi­lega krefj­andi texta taka börn stór­stíg­um fram­förum. Skemmti­leg­ar bæk­ur og hæfi­lega flók­inn texti er besta hvatn­ing­in fyr­ir unga les­end­ur, hvort sem hann er í bók, á blaði eða skjá. Raun­ar má segja að sum­arið sé sér­stak­lega skemmti­leg­ur tími til að lesa, því þá má flétta lest­ur sam­an við frí og ferðalög, áhuga­mál og uppá­tæki. Það er til dæm­is gam­an að lesa um fugla og pödd­ur í miðnæt­ur­sól í Þórs­mörk, eða fót­bolta­sög­ur á leiðinni á íþrótta­mót. Hvort sem ferðinni er heitið á fjall eða í fjöru, er viðeig­andi að stinga bók í bak­pok­ann og næra sál­ina með lestri hvenær sem tæki­færi gefst til.

Hvorki for­eldr­ar né börn þurfa að finna upp hjólið í þessu sam­hengi, held­ur geta þau nýtt leiðir sem öll­um eru aðgengi­leg­ar. Mennta­mála­stofn­un býður til dæm­is upp á skemmti­leg­an sum­ar­leik fyr­ir börn, Lestr­ar­landa­kortið, sem miðar að því að kynna börn­um ólík­ar teg­und­ir bóka og hvetja þau til lestr­ar. Um er að ræða Íslands­kort fyr­ir tvo ald­urs­hópa, þar sem veg­ir tákna ákveðna teg­und bóka sem börn eru hvött til að lesa. Á bak­hliðinni geta þau skrifa niður titla bók­anna sem þau lesa og smám sam­an fyllt út í kortið, eft­ir því sem líður á sum­arið. Sjálf­ar bæk­urn­ar má nálg­ast víða, bæði í bóka­búðum og -söfn­um, sem eru yf­ir­full af spenn­andi og áhuga­verðum fjár­sjóðum fyr­ir alla ald­urs­hópa.

Börn­in læra það sem fyr­ir þeim er haft. Ver­um þeim góð fyr­ir­mynd í sum­ar­frí­inu, gef­um okk­ur tíma til að lesa og njóta, með bók í hönd eða hljóðbók við eyrað. Les­um blöð og bæk­ur, í bíl­um og bát­um. Höld­um æv­in­týra­heimi bók­anna að börn­um, sem styrkja með lestri orðaforða sinn og auka þannig skiln­ing sinn á heim­in­um og eig­in hugs­un­um. Ég hvet ykk­ur til að aðstoða börn­in við að finna lestr­ar­efni sem hent­ar þeim og knýr rann­sókn­ar­vilj­ann áfram. Betra vega­nesti inn í framtíðina er vand­fundið.

Lilja Dögg Al­freðsdótt­ir, mennta- og menn­ing­ar­málaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 19. júní 2020.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, segir í færslu á Facebook að samgönguáætlun verði til síðari umræðu á Alþingi í dag ásamt frumvörpum um samvinnuverkefni(PPP) og hlutafélag um framkvæmd samgöngusáttmála.

Líneik Anna segir að öllum flýtiverkefnunum í fjárfestingarátaki 2020 verði fylgt eftir með fjárveitingum í fjármálaáætlun sem lögð verður fram í haust svo að þeim ljúki á árunum 2021-2023. Þar megi nefna framkvæmdir eins og:

• á flugvellinum á Egilsstöðum (flughlað) og Akureyri (flugstöð og flughlað)
• lýsing á Norðfjarðarflugvelli
• ýmis hafnarverkefni m.a. á Djúpavogi
• Borgafjarðarvegurinn, áframhaldandi viðbót í tengivegi og viðhald, o.fl.
• Einbreiðum brúm fækki

Við afgreiðslu áætlunarinnar fá mörg mikilvæg verkefni staðfestingu eins og:

• Öll verkefni áætlunarinnar eins og hún var lögð fyrir þingið
• Flýtiverkefni í fjárfestingarátaki 2020 (COVID)
• Ný flugstefna
• Ný stefna í almenningssamgöngum (ferjur, flug og strætó tengt saman)
• Samgöngusáttmáli fyrir höfuðborgarsvæðið (skipulagsvinna, framkvæmdi, stofnbrautir, forgangsakgreinar)
• Samvinnuverkefni í vegaframkvæmdum (Hornafjarðfljót, Öxi, o.fl.)

• https://www.facebook.com/plugins/post.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Flineikanna%2Fposts%2F10223159014346678&show_text=true&width=552&height=508&appId

Það var mjög ánægju­legt að fá ný­verið frétt­ir þess efn­is að rétt­indi barna séu hvergi bet­ur tryggð í heim­in­um en á Íslandi. Það er niðurstaða KidsRights index, sem er mæli­kv­arði á það hvernig aðild­ar­ríki Barna­sátt­mála Sam­einuðu þjóðanna virða rétt­indi barna. Þetta er annað árið í röð sem Ísland verm­ir topp­sæti list­ans. Við verðum hins veg­ar að passa okk­ur á því að sofna ekki á verðinum held­ur halda áfram að hlúa að börn­um og um­hverfi þeirra. Til þess að halda áfram að vera efst á list­um af þess­um toga þurf­um við að vinna að því mark­visst.Við höf­um nú sett drög að stefnu um Barn­vænt Ísland, mark­vissa inn­leiðingu Barna­sátt­mála Sam­einuðu þjóðanna, í sam­ráðsgátt stjórn­valda þar sem al­menn­ing­ur get­ur komið á fram­færi ábend­ing­um og til­lög­um. Það er fagnaðarefni að geta kynnt þessi frum­varps­drög op­in­ber­lega. Ein ástæða þess að ég vildi verða barna­málaráðherra var að ég vildi gera stór­tæk­ar breyt­ing­ar í mál­efn­um barna og fjöl­skyldna og er stefn­an hluti af þeirri vinnu sem hef­ur farið fram und­an­far­in ár við að end­ur­skoða og efla þjón­ustu og stuðning við börn og fjöl­skyld­ur.

Við mót­un stefn­unn­ar var áhersla lögð á að hags­mun­ir barna yrðu ávallt hafðir í fyr­ir­rúmi og að við stefnu­mót­un í mála­flokkn­um væri mótuð heild­ar­sýn, sem tæki mið af sjón­ar­horni allra aðila sem koma að mál­efn­um barna og fjöl­skyldna, ekki síst barn­anna sjálfra.

Mark­mið stefn­unn­ar er að inn­leiða verklag og ferla sem tryggja jafn­ræði og mark­vissa þátt­töku barna og ung­menna inn­an stjórn­sýsl­unn­ar, aukið sam­starf milli op­in­berra aðila með vel­ferð barna að leiðarljósi, tryggja mark­visst verklag við hags­muna­mat út frá rétt­ind­um og vel­ferð barna, auk heild­stæðrar fram­kvæmd­ar rétt­inda barna. Smíðuð verður aðgerðaáætl­un þar sem til­lög­urn­ar verða út­færðar nán­ar, skýr rammi sett­ur utan um fram­kvæmd aðgerða, með tíma­sett­um, kostnaðarmetn­um og af­mörkuðum mark­miðum. Stefnt er að birt­ingu aðgerðaáætl­un­ar­inn­ar und­ir árs­lok 2020.

Til­lög­urn­ar sem kynnt­ar eru í stefn­unni varða alla aðila er fara með stefnu­mót­un, fram­kvæmdaaðila þjón­ustu og aðra aðila sem taka ákv­arðanir er varða börn, hvort sem er inn­an ráðuneyta, stofn­ana eða sveit­ar­fé­laga.

Það er mikið fagnaðarefni að stefn­an um Barn­vænt Ísland sé nú kom­in í sam­ráðsgátt­ina. Stefn­an er mik­il­væg­ur áfangi í þeirri góðu vinnu sem nú er unn­in í mál­efn­um barna en við erum að gera mikl­ar breyt­ing­ar í mál­efn­um barna og fjöl­skyldna, þar sem mark­miðið er að gera Ísland að enn betri stað fyr­ir börn.

Stefn­an verður í sam­ráðsgátt stjórn­valda til og með 26. júní nk. og ég hvet alla til að kynna sér stefn­una, koma á fram­færi ábend­ing­um og til­lög­um og taka áfram þátt í að móta framtíðina fyr­ir börn­in okk­ar!

Ásmund­ur Ein­ar Daðason, fé­lags- og barna­málaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 10. júní 2020.

Fjar­vinna, eða starf án staðsetn­ing­ar, snýst ekki um að vinna heima á nátt­föt­un­um eða hafa ekki sam­skipti við ann­an en kött­inn á heim­il­inu. Með auk­inni sam­skipta­tækni og há­hraðafjar­skipta­teng­ing­um um allt land skap­ast tæki­færi til að starfa við marg­vís­leg störf víðar en inn­an fyr­ir­fram ákveðinna veggja. Covid-19-veir­an kipp­ir okk­ur hraðar inn í fjórðu iðnbylt­ing­una. Stór tæknifyr­ir­tæki eins og Google sjá fyr­ir sér að starfs­mannaaðstaða verði sí­fellt minni kostnaður af upp­bygg­ingu fyr­ir­tæk­is­ins, þrátt fyr­ir að starfs­mönn­um fjölgi. Yfir 95% starfs­manna Face­book vinna nú heima hjá sér í Covid-fár­inu en nærri 50 þúsund starfs­menn vinna hjá fyr­ir­tæk­inu.Kost­ir fjar­vinnu eru marg­ir. Bú­seta er ekki leng­ur skil­yrði fyr­ir því að velja sér störf við hæfi og því er hægt að velja sér bú­setu út frá fleiri þátt­um en at­vinnu. Fjar­vinna get­ur líka veitt fólki með fötl­un aðgang að fleiri val­kost­um til at­vinnu. Með auk­inni fjar­vinnu er líka dregið úr lofts­lags­meng­un þegar ferðum fækk­ar til og frá vinnustað. Vissu­lega geta líka verið ókost­ir við fjar­vinnu, þá kannski einna helst að hætta er á að fólk ein­angrist fé­lags­lega og liðsandi meðal starfs­manna verði minni.

Varn­ir, vernd og viðspyrna er yf­ir­skrift á aðgerðaáætl­un stjórn­valda við þeirri stöðu sem við stönd­um frammi fyr­ir nú. Það er mik­il­vægt hverju sam­fé­lagi að halda uppi þrótt­miklu og fjöl­breyttu at­vinnu­lífi. Nýt­um reynslu síðastliðinna mánaða til góðs. Við för­um aldrei tvisvar yfir sama læk­inn. Það er svo sann­ar­lega tími til að virkja mannauðinn á öllu land­inu. Við höf­um allt til staðar; vilj­ann, mannauðinn og tækn­ina. Sam­göng­ur fara batn­andi og með allt þetta að vopni mun­um við ná viðspyrnu á ný.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Fram­sókn­ar­ í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 9. júní 2020.

Þau áföll sem við höfum orðið fyrir vegna kórónuveirufaraldursins knýja okkur til að svara mikilvægum spurningum varðandi atvinnuuppbyggingu á Íslandi. Ekki er langt síðan íslenskt efnahagslíf var borið uppi af fábreyttu atvinnulífi þar sem sjávarútvegurinn var langmikilvægastur og aflaði mikilvægs gjaldeyris fyrir þjóðina. Til að styrkja undirstöður samfélagsins var því á sínum tíma mikilvægt skref stigið þegar álverið í Straumsvík var reist og í kjölfarið fylgdu aðrar álverksmiðjur sem allar studdu við lífsgæði á Íslandi með því að skapa útf lutningsverðmæti og síðast en ekki síst: skapa atvinnu.

Í kjölfar bankahrunsins byrjaði ferðaþjónustan að gera sig gildandi á Íslandi. Eldgosið í Eyjafjallajökli vakti heimsathygli sem ferðaþjónustan náði að nýta sér með markvissum herferðum og hingað byrjuðu að streyma ferðamenn til að njóta landsins okkar. Margir hafa á síðustu vikum dottið í hefðiáttgírinn og gagnrýnt að ekki hefði verið meiri stýring á þeirri hröðu uppbyggingu sem orðið hefur í ferðaþjónustu. Það þykir mér sérkennilegt sjónarhorn því mikilvægi ferðaþjónustunnar fyrir Ísland og þá ekki síst landsbyggðirnar hefur verið gífurlegt og bæði skapað miklar útflutningstekjur og síðast en ekki síst: skapað atvinnu.

Undanfarin ár hefur verið mikil uppbygging í fiskeldi á Íslandi. Bæði hefur verið um að ræða eldi á landi en mestur hefur vöxturinn verið í sjókvíaeldi. Stjórnvöld hafa sýnt ábyrgð þegar kemur að uppbyggingu sjókvíaeldis svo ekki verði gengið á hinn villta íslenska laxastofn. Strax árið 2004 var ákveðið að sjókvíaeldi yrði aðeins leyft á afmörkuðum svæðum landsins sem afmarkast fyrst og fremst við Vestfirði og Austfirði. Var það gert til að gæta fyllstu varúðar. Vöxtur greinarinnar hefur verið mikill og hefur hún aukið útflutningstekjur Íslands töluvert og síðast en ekki síst: skapað atvinnu.

Framþróun í fiskeldi er hröð. Þær þjóðir sem líklega eru fremstar í fiskeldi eru Norðmenn og Færeyingar. Fiskeldið hefur skilað Færeyingum miklum ágóða sem sýnir sig best í því að lífsgæði í Færeyjum eru með því sem best gerist í heiminum. Norðmenn bera höfuð og herðar yfir aðrar þjóðir þegar kemur að fiskeldi. Sú staða hefur ekki náðst án vandkvæða en framfarir í greininni, til dæmis hvað varðar umgengni við lífríki sjávar, hafa náðst með þrotlausum rannsóknum og sífellt betri vinnubrögðum í greininni. Hér á landi þurfum við að læra af reynslu Norðmanna og nýta okkur þekkingu þeirra og reynslu til að efla byggðir á Vestfjörðum og Austfjörðum og enn fremur: skapa atvinnu.

Viðspyrna Íslands er meðal annars fólgin í því að styðja við uppbyggingu fiskeldis í sátt við náttúruna. Það er Íslendingum í blóð borið að nýta sjóinn og ná jafnvægi milli náttúru og manns. Það er heldur ekki úr vegi að benda á það stóraukna fjármagn sem sett hefur verið í nýsköpun með aðgerðum ríkisstjórnarinnar og getur hjálpað til við að auka virði fiskeldisins við strendur Íslands og síðast en ekki síst: skapað atvinnu.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 3. júní 2020.

Nú hill­ir und­ir að ný lög um mennta­sjóð náms­manna verði samþykkt á Alþingi. Óhætt er að segja að um stærsta hags­muna­mál stúd­enta síðustu ára­tugi sé að ræða. Í umræðum um málið á Alþingi í vik­unni mátti heyra að þing­menn allra flokka töldu nýja frum­varpið mikið fram­fara­skref í meg­in­at­riðum, þó svo að sum­ir hverj­ir vildu breyta ein­staka liðum þess. Það var ánægju­legt að heyra þá þver­póli­tísku sam­stöðu sem hef­ur skap­ast um málið.

Löng fæðing

Nú­gild­andi lög um LÍN eru frá ár­inu 1992. Frum­varp um mennta­sjóð hef­ur verið lengi í fæðingu en nú­gild­andi lög um Lána­sjóð ís­lenskra náms­manna eru frá ár­inu 1992. Á und­an­förn­um árum hafa verið lögð fram tvö frum­vörp til heild­ar­laga um Lána­sjóð ís­lenskra náms­manna, vorið 2013, og 2016. Við gerð þessa frum­varps voru at­huga­semd­ir sem bár­ust við bæði frum­vörp­in hafðar til hliðsjón­ar. Leit­ast var við að koma til móts við þau sjón­ar­mið.

Rétt­lát­ara kerfi

Nýr mennta­sjóður náms­manna fel­ur í sér aukið jafn­rétti og gagn­sæi í námsaðstoð rík­is­ins, fjár­hags­staða náms­manna verður betri og skuld­astaða að námi loknu ræðst síður af fjöl­skylduaðstæðum. Náms­lán verða greidd út mánaðarlega, ekki tvisvar á ári eins og nú er og hætt verður að velja um verðtryggð eða óverðtryggð lán. End­ur­greiðsla hefst ári eft­ir að námi lýk­ur sem mun minnka greiðslu­byrði lánþega. Rúm­lega 90 pró­sent lánþega munu koma bet­ur eða jafn vel út úr nýja kerf­inu.

Styrk­ur með börn­um

Meðal ný­mæla í frum­varp­inu er að sér­stak­ur stuðning­ur fæst nú með börn­um, skatt­frjáls styrk­ur – ekki lán! Í frá­far­andi kerfi voru sér­stök lán veitt vegna fram­færslu barna og voru for­eldr­ar í námi því skuldugri en barn­laus­ir við náms­lok. Fjöl­skylduaðstæður mega aldrei koma í veg fyr­ir mögu­leika til mennt­un­ar. Sam­bæri­leg­ur stuðning­ur verður fyr­ir meðlags­greiðend­ur. Um gríðarlegt jafn­rétt­is­mál er að ræða. Við gildis­töku verður Ísland fyrsta landið í heim­in­um til þess að viður­kenna for­eldra­jafn­rétti með þess­um hætti og horfa hin nor­rænu lönd­in nú til þess­ara breyt­inga hjá okk­ur.

Eng­ir ábyrgðar­menn

Náms­menn eygja nú langþráða grund­vall­ar­breyt­ingu á stuðnings­kerfi sínu. Ef fólk lýk­ur próf­gráðu á til­greind­um tíma, þá get­ur það fengið styrk í formi 30% niður­færslu höfuðstóls náms­láns við náms­lok. Með þeim kerf­is­breyt­ing­um má gera ráð fyr­ir bættri náms­fram­vindu náms­manna sem mun stuðla að betri nýt­ingu fjár­muna í mennta­kerf­inu og auk­inni skil­virkni í framtíðinni. Við gildis­töku lag­anna falla niður ábyrgðir ábyrgðarmanna á náms­lán­um niður ef lánþegi er í skil­um við LÍN og ekki á van­skila­skrá.

Frum­varp um mennta­sjóð er í sam­ræmi við það sem geng­ur og ger­ist ann­ars staðar á Norður­lönd­um með gegn­sæj­um bein­um styrkj­um og sjálf­bæru lána­kerfi.

Silja Dögg Gunn­ars­dótt­ir, alþingismaður Fram­sókn­ar­ í Suðurkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 30. maí 2020.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menn­ing­ar­málaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Will­um Þór Þórssson, alþingismaður og formaður fjár­laga­nefnd­ar Alþingis.

Varnir, vernd og viðspyrna er yfirskrift á aðgerðaáætlun stjórnvalda við þeirri stöðu sem við stöndum frammi fyrir. Það er mikilvægt hverju samfélagi að halda uppi þéttu og fjölbreyttu atvinnulífi. Það er svo sannlega tími til að virkja þann mikla mannauð sem býr í landsmönnum. Við höfum allt til staðar, viljann, mannauðinn og tæknina. Samgöngur fara batnandi og með allt þetta að vopni náum við viðspyrnu um allt land.

Við erum að stefna inn í þyngra efnahagsástand með tilheyrandi uppsögnum og samdrætti á mörgum sviðum vegna COVID-19. Þá hefst slagurinn um að verja störfin. Verja og halda þeim opinberu störfum sem nú þegar eru á landsbyggðinni. Þar þurfa allir að leggjast á eitt. Það hefur því miður verið raunin að fyrir eitt starf sem glatast tekur það 10 ár að fá annað til baka. Það getur líka verið hluti af hagræðingu að verja þau störf sem fyrir eru og hluti af viðspyrnunni að leggja enn meiri áherslu á að skilgreina störf án staðsetningar og dreifa þeim sem best.

Störf án staðsetningar

Opinber störf á vegum ríkisins eru rúm 20.000. Þá eru ekki meðtalin þau störf sem eru á vegum sveitarfélaga. Hér á landi er skipting opinberra útgjalda milli ríkis og sveitarfélaga 70/30. Það er því ljóst að staðsetning ríkisstarfa skiptir miklu máli og ætti það að vera forgangsmál stjórnvalda að dreifa þeim sem mest um landið. Í stjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar er að finna áherslu hennar um að skilgreina störf og auglýsa þau án staðsetningar eins og kostur er. Auk þess styður samþykkt byggðaáætlun við þetta markmið. Með aukinni samskiptatækni, háhraðafjarskiptatengingum um allt land ásamt greiðum samgöngum er nú hægt að dreifa opinberum störfum sem aldrei fyrr. Þeir tímar sem við höfum gengið í gegnum á undanförnum vikum hafa sýnt að fjarvinna er ekki bara draumsýn, heldur raunverulegur möguleiki. Störf án staðsetningar geta verið jafn vel unnin í Ármúla í Reykjavík og á Hólmavík.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst á bb.is 18. maí 2020.