Category: Greinar

Categories
Greinar

Bann við símanotkun í grunnskólum Akureyrarbæjar?

Deila grein

15/10/2023

Bann við símanotkun í grunnskólum Akureyrarbæjar?

Mikil umræða hefur verið undanfarið um símanotkun barna- og ungmenna í grunnskólum og skort á stafrænu læsi. Það er frábært þegar þjóðþekktur aðili eins og Þorgrímur Þráinsson leggur orð í belg því þá virðist þjóðin hlusta en þá þarf líka að bregðast við og grípa til aðgerða.

Barna- og menntamálaráðherra hefur sett af stað vinnu sem miðar að því að gefa út reglur um farsímanotkun í grunnskólum landsins, en hún er óvíða eins mikil og hér á landi. Við bæjarfulltrúar Framsóknar á Akureyri viljum bregðast strax við og munum leggja fram eftirfarandi tillögu á bæjarstjórnarfundi næstkomandi þriðjudag:

Fræðslu- og lýðheilsuráði er falið í samstarfi við ungmennaráð og fulltrúum skólasamfélagsins, skólastjórnendum, kennurum og nemendaráðum grunnskóla, að setja reglur um notkun síma í grunnskólum Akureyrarbæjar. Reglurnar eiga að taka gildi í síðasta lagi um næstu áramót og gilda þar til barna- og menntamálaráðherra hefur lokið vinnu við mótun reglna um notkun síma í grunnskólum landsins.

Skilja börn og ungmenni orðið bergmálshellir?

Einnig munum við leggja fram fyrirspurn um stöðu vinnu við að efla stafrænt læsi barna- og ungmenna en undirrituð skrifaði grein um eflingu stafræns læsis fyrir ári síðan, Smá veröld í risaheimi stafrænnar tækni, og lagði svo fram eftirfarandi tillögu í bæjarstjórn sem var samþykkt: Bæjarstjórn telur mikilvægt að leggja sérstaka áherslu á stafrænt læsi barna og ungmenna í nýrri lýðheilsustefnu Akureyrarbæjar og í framhaldinu í aðgerðaáætlun forvarnastarfs sem tæki þá ekki aðeins á notkun og samskiptum á miðlunum heldur einnig markaðsstarfi þeirra.

Sunna Hlín Jóhannesdóttir og Gunnar Már Gunnarsson eru bæjarfulltrúar Framsóknar á Akureyri.

Greinin birtist fyrst á akureyri.net 14. október 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Traust og ábyrgð

Deila grein

14/10/2023

Traust og ábyrgð

Framsóknarflokki, Sjálfstæðisflokki og Vinstrihreyfingunni – grænu framboði hefur undanfarin ár verið treyst til að takast á við stórar áskoranir með hagsmuni almennings að leiðarljósi og undir því trausti höfum við staðið. Í síðustu kosningum fékk ríkisstjórnin skýrt endurnýjað umboð og gerði með sér sáttmála um áframhaldandi samstarf. Við höfum verið einhuga um að rísa undir því trausti og þeirri ábyrgð að vinna fyrir fólkið í landinu.

Ríkisstjórnin hefur undanfarið unnið að fjölmörgum verkefnum á grundvelli stjórnarsáttmála og drjúgur meirihluti þeirra er kominn vel á veg eða þeim lokið. Á síðari hluta kjörtímabilsins ætlum við að halda ótrauð áfram. Það eru krefjandi aðstæður uppi um þessar mundir og brýn verkefni fram undan. Verðbólga hefur haft áhrif á allt samfélagið. Fólk og fyrirtæki hafa glímt við hækkandi vexti sem reynist mörgum þungt. 

Stærsta verkefni vetrarins er að ná tökum á verðbólgunni. Til að svo megi verða þarf áframhaldandi aðhald í ríkisfjármálum. Á sama tíma ætlum við áfram að veita viðkvæmum hópum skjól fyrir áhrifum hennar. Þrátt fyrir áskoranir er grunnurinn sem lagður hefur verið síðustu ár traustur. Atvinnuleysi er í lágmarki og nýjum tækifærum fjölgar í stöðugt fjölbreyttara atvinnulífi. Afkoma og skuldastaða ríkissjóðs eru langt umfram fyrri væntingar og fara hratt batnandi. Raunhæfar væntingar eru um að verðbólga lækki hratt næstu mánuði og að við náum efnahagslegum stöðugleika á nýju ári. Það er okkar að tryggja að sá ábati skili sér inn á heimilin í landinu.

Það eru hagsmunir allra að farsælir kjarasamningar náist á vinnumarkaði til að skapa forsendur fyrir lækkun verðbólgu og vaxta. Aðilar vinnumarkaðarins hafa kallað eftir áframhaldandi stuðningi við lífskjör launafólks, traustri umgjörð kjarasamninga, stöðugu framboði og öryggi á húsnæðismarkaði og bættri afkomu barnafjölskyldna. Við munum eiga samtal við forystufólk launafólks og atvinnurekenda og leggja okkar af mörkum til að greiða fyrir farsælum langtímasamningum. 

Til að ná sátt og jafnvægi í íslensku samfélagi verður áhersla ríkisstjórnar Íslands næstu mánuði fyrst og fremst á efnahagsmálin og það brýna verkefni að ná niður verðbólgu og vöxtum. Við höfum áður mætt erfiðum aðstæðum. Þeim erfiðleikum höfum við mætt af yfirvegun og öryggi. Það mun ekki breytast. Því getur þjóðin treyst.

Katrín Jakobsdóttir, Bjarni Benediktsson og Sigurður Ingi Jóhannsson.

Categories
Fréttir Greinar

Framfarir í úrgangsmálum

Deila grein

13/10/2023

Framfarir í úrgangsmálum

Hvernig við komum frá okkur sorpi snertir hvert einasta heimili og er lögbundið verkefni sveitarfélaga. Það verða því flestir varir við það þegar verða breytingar í málaflokknum.

Á síðustu mánuðum hafa verið innleiddar mestu breytingar í úrgangsmálum sem orðið hafa um langa hríð á höfuðborgarsvæðinu. Aukin flokkun sorps frá heimilum er stórt verkefni sem hefur, þegar á heildina er litið, gengið mjög vel og er strax farið að skila miklum árangri.
Það má þó ekki gleyma því að íbúar á höfuðborgarsvæðinu eru vanir að flokka en 60% af þeim úrgangi sem kemur frá heimilum er skilað á endurvinnslustöðvar Sorpu og 40% er sótt í tunnur við heimili.

Áframhaldandi starfsemi í Álfsnesi – raunhæf markmið um lokun

En hvað verður svo um sorpið? Það er kannski viðfangsefni sem Mosfellingar hafa haft meiri áhyggjur af á síðustu árum og sú staðreynd að urðunarstaðurinn í Álfsnesi er kominn ansi nálægt byggðinni okkar. Síðasta áratuginn hefur verið í gildi samkomulag milli eigenda Sorpu, sem eru sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu, um að hætta urðun í Álfsnesi.
Á þessum tíma hefur ýmislegt verið gert. Það verður þó að viðurkennast að framfarirnar hafa ekki verið nægar til að raunhæft sé að loka urðunarstaðnum í lok þessa árs. Leit að nýjum urðunarstað fyrir höfuðborgarsvæðið er umfangsmikið verkefni á meðan við urðum ennþá eins mikið magn og raun ber vitni.

Annar viðauki hefur því verið gerður við þetta samkomulag og teljum við í bæjarstjórn Mosfellsbæjar raunhæft að við náum árangri í því að loka urðunarstaðnum innan næstu fimm ára eins og markmið samkomulagsins er.

Samkomulagið kveður þó ekki á um óbreytt ástand. Í fyrsta lagi tökum við stórt skref með aukinni flokkun. Sorpa hefur gert samninga við önnur sorpsamlög og fyrirtæki um móttöku á lífrænum úrgangi frá fyrirtækjum enda verður bannað að urða lífrænt í Álfsnesi frá og með næstu áramótum. Þar verður eingöngu leyfilegt að urða óvirkan úrgang sem gefur ekki frá sér lykt.

Annar stór áfangi er að hefja útflutning á blönduðum brennanlegum úrgangi. Útflutningur hefur verið boðinn út og hefst núna á allra næstu vikum. Bara þetta tvennt breytir starfseminni í Álfsnesi gríðarlega.

Gætum hagsmuna Mosfellinga

Samþykkt annars viðauka varðandi lokun urðunarstaðarins og enn frekari frestun á því er ekki eitthvað sem bæjarfulltrúar í Mosfellsbæ eru sátt við eða ánægð með. Við komumst hins vegar að þeirri sameiginlegu niðurstöðu að það væri óábyrgt að ganga ekki til samninga um framhaldið en að öðrum kosti hefði skapast ófremdarástand í úrgangsmálum á höfuðborgarsvæðinu.

Við gerðum okkar allra besta til að tryggja hagsmuni Mosfellinga í samkomulaginu og meðal annars með því að fá eigendur Sorpu og landeiganda Álfsness, sem er Reykjavíkurborg, til að samþykkja að ekki verði byggð sorpbrennsla í Álfsnesi. Auk þess sem farið verður í umfangsmiklar mótvægisaðgerðir til að ná tökum á lyktarmengun frá þeim úrgangi sem þegar hefur verið urðaður þarna. Lykilatriði er að fylgja þessum ákvæðum eftir og það munum við gera.

Aldís Stefánsdóttir, bæjarfulltrúi og stjórnarkona í Sorpu BS

Greinin birtist fyrst á mosfellingur.is 12. október 2023.

Categories
Greinar

Atvinnustefna Mosfellsbæjar

Deila grein

12/10/2023

Atvinnustefna Mosfellsbæjar

Nú á dögunum staðfesti bæjarstjórn Mosfellsbæjar atvinnustefnu fyrir sveitarfélagið, þótti starfandi meirihluta tímabært að mörkuð yrði skýr stefna í þeim málaflokki.

Mikil samstaða var um að farið yrði af stað í stefnumótunarvinnu í kjölfar síðustu kosninga og greinilegt að þörf var á skerpingu í atvinnumálum. Atvinnu- og nýsköpunarnefnd Mosfellsbæjar leiddi stefnumótunarvinnuna sem hófst í byrjun árs og lauk nú á sumarmánuðum, fékk nefndin utanaðkomandi ráðgjafa til að halda utan um verkefnið frá byrjun.
Það var mikið lagt upp úr því að stefnan yrði hnitmiðuð og auðlesin, markmiðin raunhæf og hægt að ýta sem flestum aðgerðum úr vör á næstu 1-3 árum. Ásamt því að árangur aðgerða yrði mælanlegur til að gera alla eftirfylgni skilvirkari og markvissari.

Vel heppnaður íbúafundur

Það komu fjölmargir að stefnumótunarvinnunni en mikilvægur partur af ferlinu var að opna umræðuna með íbúum og var vel heppnaður íbúafundur haldinn í Fmos á vormánuðum. Mætingin var mjög góð og umræður gagnlegar í meira lagi. Það bar þess greinilega merki að íbúum og öðrum hagsmunaaðilum þótti þörf á því að bærinn kæmi markvisst að því að efla enn frekar atvinnulíf í sveitarfélaginu.

Öflugu atvinnulífi fylgir aukin þjónusta fyrir íbúa og frekari tækifæri, íbúafjöldinn í Mosfellsbæ er farinn að nálgast 14 þúsund og það væri kærkomið að sjá jafn kröftugan vöxt í atvinnuuppbyggingu samhliða hröðum íbúavexti. Þrátt fyrir að höfuðborgarsvæðið sé skilgreint sem eitt atvinnusvæði þá skapar sérstaða Mosfellsbæjar fjöldamörg sóknarfæri sem í enn frekara mæli ber að nýta. Hér eru vissulega fjöldi öflugra fyrirtækja starfandi sem má ekki gleyma í þessu samhengi, en að sama skapi á sveitarfélagið mikið inni í atvinnumálum.

Öflug upplýsingamiðlun og markaðssetning

Megininntak atvinnustefnunnar er annars vegar hvernig sveitarfélagið geti stutt sem best við atvinnuuppbyggingu og hins vegar helstu áherslu atvinnugreinar. Það kemur fram að mikilvægt sé að huga vel að upplýsingamiðlun og þá helst varðandi framboð atvinnulóða og móttöku fyrirspurna, nauðsynlegt að ferlið sé sem einfaldast og að allar helstu upplýsingar séu aðgengilegar á vef Mosfellsbæjar.

Hin hliðin á peningnum er öflug markaðssetning, í stefnunni er fjallað um frumkvæði sveitarfélagsins, t.d. með gerð markaðsáætlunar og skilgreiningu á ábyrgðaraðilum vegna þeirra verkefna sem bíða við innleiðingu á stefnunni.

Næstu skref

Nú tekur við innleiðingarferli á atvinnustefnunni þar sem hægt verður að hrinda fyrstu aðgerðum í framkvæmd og undirbúa jarðveginn fyrir frekari uppbyggingu. Stefnan hefur ekki verið birt, en það má búast við að hún verði birt á vef Mosfellsbæjar á næstunni. Eru áhugasamir hvattir til að kynna sér innihaldið þegar að því kemur.

Að lokum vill undirritaður þakka öllum þeim sem komu að vinnunni við stefnumótunina fyrir hönd Atvinnu- og nýsköpunarnefndar, þar er okkar trú að þetta verði farsælt skref fyrir Mosfellsbæ sem blæs frekara lífi í atvinnuuppbyggingu í sveitarfélaginu.

Sævar Birgisson, bæjarfulltrúi Framsóknar og formaður atvinnu- og nýsköpunarnefndar Mosfellsbæjar.

Greinin birtist fyrst á mosfellingur.is 12. október 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Betri tíð í samgöngumálum

Deila grein

12/10/2023

Betri tíð í samgöngumálum

Þau sem fylgst hafa með um­ræðum um sam­göngu­mál á höfuð­borgar­svæðinu síðustu árin og ára­tugina hafa orðið vitni af stöðugum á­greiningi milli ríkis og sveitar­fé­laga og þá sér­stak­lega á milli ríkis og Reykja­víkur­borgar. Ég ætla hér í þessum greinarstúf að beina athygli að samgöngumálum á höfuðborgarsvæðinu og þá sérstaklega að samgöngusáttmálanum sem undirritaður var af öllum sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu árið 2019. Fyrir undirritun samgöngusáttmálans hafði ríkt al­gjör stöðnun í sam­göngum hér á þessu fjöl­mennasta svæði landsins og af­leiðingarnar voru aug­ljósar; sí­fellt þyngri um­ferð, meiri tafir og meiri mengun.

Almennt séð þá tel ég að það séu ekki ýkja margir sem gera sér grein fyrir því af­reki sem Sigurður Ingi Jóhanns­son, innviðaráðherra, vann með því að ná þessum samningi í gegn á sínum tíma. Þar er mikilvægast að sveitarfélögin er nú sameinuð í sinni framtíðarsýn þegar kemur að samgöngumálum. Því miður er umræðan um samgöngusáttmálann ekki á þeim stað sem hún þarf að vera. Umræðan snýst eingöngu um fjármagn en ekki stóru myndina og þá miklu framtíðarsýn sem hann samgöngusáttmálinn staðfestir. Það er nú þannig að ekkert gert án fjármuna um leið og tæknin þróast á ógnarhraða. Að því sögðu er að sjálfsögðu eðlilegt og nauðsynlegt að allar áætlanir, hvort sem um er að ræða kostnaðar- eða framkvæmdaáætlanir, séu stöðugt til skoðunar með það að markmiði að fjármunir séu vel nýttir og að við séum að styðjast við bestu tækni. Viðræðuhópur hefur verið skipaður fulltrúum ríkis og sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu vinnur nú að því að rýna í áætlanir sáttmálans með það fyrir augum að uppfæra forsendur hans og undir­bún­ing á viðauka við hann.

Samvinna skilar betri árangri

Sam­göngu­sátt­málinn sem skrifað var undir árið 2019 markaði tíma­mót að mörgu leyti. Með sáttmálanum sameinuðust ríki og sveitarfélögin á höfuð­borgarsvæðinu um framtíðarsýn og markmið fyrir samgöngur á svæðinu. Sú leið var ekki ein­föld, eða niðurstaðan auðsótt, enda ólík sjónar­mið uppi milli sveitarfélaga. En með þessu sam­tali ráð­herrans við sveitar­fé­lögin og Vega­gerðina var ísinn brotinn og við í­búar á höfuð­borgar­svæðinu öllu erum farin að sjá fram á betri tíð í sam­göngum. Mikilvægar framkvæmdir hafa nú þegar klárast, svo sem á Reykjanesbraut í Hafnarfirði, Suður­landsvegi milli Vesturlandsvegar og Hádegismóa og á Vesturlandsvegi í Mosfellsbæ. Þá hafa einnig verið lagðir rúmlega 13 km af hjólastígum.

Á höfuðborgarsvæðinu er nú unnið að stórfelldri uppbyggingu innviða fyrir alla ferðamáta. Tímabærar framkvæmdir á stofnvegum þar sem umsvifa­mest er lagning stórra umferðaræða í stokka, munu greiða fyrir umferð, draga úr umhverfis­áhrifum og skapa mannvænni byggð í grennd við umferðaræðar. Þróun hágæðaalmenn­ings­samgangna ásamt nýju stofnleiðakerfi hjólreiða er svo lykilþáttur í þróun svæð­isins í átt að sjálfbærara borgarsamfélagi. Aukin hlutdeild almenningssamgangna í ferðamáta­vali á svæðinu mun greiða fyrir umferð og halda aftur af aukningu umferðartafa á svæð­inu. Sjálfbærara samfélag er mikilvægur þáttur í að auka lífsgæði og efla samkeppnis­hæfni svæðisins, en höfuðborgarsvæðið er í samkeppni um mannauð við stórborgir í nágranna­lönd­um. Niður­staðan er fjöl­breyttar sam­göngur þar sem stofn­brautir verða byggðar upp, göngu- og hjóla­stígar lagðir og inn­viðir al­vöru al­mennings­sam­gangna verða að veru­leika. Allt styður þetta við heil­brigðara sam­fé­lag, styttir ferða­tíma á svæðinu, minnkar mengun og eykur allt umferðaröryggi.

Ágúst Bjarni Garðarsson, þingmaður Framsóknar í Suðvesturkjördæmi og 1. varaformaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis.

Greinin birtist fyrst á visir.is 12. október 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Ófriðartímar í heiminum

Deila grein

12/10/2023

Ófriðartímar í heiminum

Tíðar frétt­ir af ófriði og átök­um um heim all­an hafa birst okk­ur á und­an­förn­um miss­er­um. Auk­inn ófriður í heim­in­um er óheillaþróun með til­heyr­andi slæm­um áhrif­um fyr­ir íbúa heims­ins. Bentu Sam­einuðu þjóðirn­ar meðal ann­ars á fyrr á ár­inu að fjöldi átaka hef­ur ekki verið meiri síðan á tím­um seinni heims­styrj­ald­ar­inn­ar en um 2 millj­arðar manna, fjórðung­ur mann­kyns­ins, búa á svæðum sem hafa orðið fyr­ir áhrif­um af átök­um. Það má segja að sjald­an hafi reynt jafn­mikið á þau helstu grund­vall­ar­gildi sem Sam­einuðu þjóðirn­ar voru reist­ar á; að viðhalda alþjóðleg­um friði og ör­yggi.

Far­ald­ur vald­arána í Afr­íku, þar sem vald­arán hafa verið fram­in í átta ríkj­um á þrem­ur árum og bæt­ist við ófrið sem þar var fyr­ir, deil­ur Aser­baís­j­an og Armen­íu, ólög­legt inn­rás­ar­stríð Rússa í Úkraínu og nú síðast; stríð Ísra­ela og Ham­as-liða í kjöl­far grimmi­legra árása Ham­as-liða í Ísra­el um liðna helgi.

Það sem þessi átök eiga sam­eig­in­legt er að ekki sér fyr­ir end­ann á þeim. Deil­an fyr­ir botni Miðjarðar­hafs er ára­tuga löng en full­yrða má að at­b­urðir síðustu helg­ar séu mesta stig­mögn­un henn­ar í ára­tugi. Hætta er á enn frek­ari stig­mögn­un átak­anna, en viðvör­un­ar­ljós í þá veru eru þegar far­in að blikka með skær­um á landa­mær­um Ísra­els og Líb­anon milli Ísra­els­hers og Hez­bollah-sam­tak­anna. Svæðinu öllu svip­ar til púðurtunnu. Það þarf fyr­ir alla muni að kom­ast hjá frek­ari stig­mögn­un á svæðinu, með til­heyr­andi óstöðug­leika fyr­ir alþjóðasam­fé­lagið.

Að sama skapi sér ekki enn fyr­ir end­ann á árás­ar­stríði Rússa í Úkraínu, sem haft hef­ur skelfi­leg áhrif á millj­ón­ir í Úkraínu og Rússlandi. Mikið mann­fall hef­ur verið hjá báðum lönd­um, á sama tíma og Rúss­ar eru langt frá því að ná upp­haf­leg­um hernaðarmark­miðum sín­um. Efna­hag­ur beggja landa hef­ur gjör­breyst og skaðast mikið með til­finn­an­leg­um áhrif­um á alþjóðahag­kerfið. Hækk­an­ir á orku- og mat­væla­verði í kjöl­far stríðsins smituðust í alþjóðleg­ar virðiskeðjur og urðu helsti or­saka­vald­ur­inn í hærri verðbólgu margra ríkja og eins og gjarn­an ger­ist eru það þeir sem minnst mega sín sem helst finna fyr­ir þessu. Það er mik­il­vægt að Vest­ur­lönd standi áfram af full­um þunga með Úkraínu og tryggi land­inu nauðsyn­lega aðstoð til þess að vernda frelsi og sjálf­stæði sitt.

Við erum lán­söm á Íslandi. Það að búa við frið og ör­yggi er því miður ekki sjálfsagt í heim­in­um eins og við þekkj­um hann líkt og millj­arðar jarðarbúa finna á eig­in skinni. Bless­un­ar­lega hafa heilla­drjúg­ar ákv­arðanir verið tekn­ar í varn­ar- og ör­ygg­is­mál­um Íslands í gegn­um tíðina sem við búum að í dag. Þá stefnu þarf að rækta áfram af alúð.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 12. október 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Gervigreind á þingi

Deila grein

12/10/2023

Gervigreind á þingi

Hvernig geta þing­menn notað gervi­greind til dag­legra starfa? Þetta var ein af spurn­ing­un­um sem spurt var á ný­af­stöðnu heimsþingi framtíðar­nefnda þjóðþinga. Á fund­inn mættu þing­menn alls staðar að úr heim­in­um til þess að ræða tæki­færi og hætt­ur gervi­greind­ar og hvernig við gæt­um nýtt hana okk­ur í hag. Gervi­greind­in get­ur nefni­lega gert ótrú­lega hluti. Hún get­ur aðstoðað okk­ur við ræðuskrif, frum­varpa­gerð og reiknað út svör við ýms­um fyr­ir­spurn­um. Ég tók þátt í pall­borði á heimsþing­inu um mögu­leika gervi­greind­ar­inn­ar á þjóðþing­um. Ég talaði um þær hætt­ur sem fæl­ust í því ef þing­menn færu að nota gervi­greind­ina í þessa vinnu án þess að gjalda var­hug við henni. Gervi­greind­in er byggð á gögn­um sem eru nú þegar til á net­inu, mörg ár aft­ur í tím­ann. Stór hluti þess­ara gagna er þó mjög nei­kvæður í garð sumra hópa, t.d. kvenna og hinseg­in fólks. Því meira af nei­kvæðum gögn­um sem gervi­greind­in finn­ur, því lík­legra er það til þess að end­ur­spegl­ast í svör­un­um sem gervi­greind­in gef­ur okk­ur. Ef við leggj­um fullt traust á gervi­greind­ina til að aðstoða okk­ur þá gæti það leitt til auk­inn­ar upp­lýs­inga­óreiðu því gervi­greind­in met­ur ekki mann­lega þátt­inn og sann­leik­ann í þeim gögn­um sem hún vinn­ur úr.

Ég ræddi einnig um stöðu barna gagn­vart gervi­greind­inni í pall­borðinu. Fyrr á heimsþing­inu höfðu starfs­menn stærstu tæknifyr­ir­tækja heims mætt í pall­borð til að segja af­stöðu sinna fyr­ir­tækja gagn­vart gervi­greind­inni og töluðu um hana nær al­farið á já­kvæðu nót­un­um. Sú staðreynd að þessi fyr­ir­tæki hafa safnað gögn­um um hvert ein­asta manns­barn sem not­ar sam­fé­lags­miðla þeirra í mörg ár var lítið rædd í pall­borði tæknifyr­ir­tækj­anna. Áhugi þeirra á laga­setn­ingu í kring­um gervi­greind var líka mjög tak­markaður. En það er líka mjög erfitt að setja lög í kring­um gervi­greind. Ég nefndi að við gæt­um þó ein­blínt á þá hluta sem við gæt­um sett lög um; eins og per­sónu­vernd og gagna­söfn­un stór­fyr­ir­tækja. Á Íslandi nota 98% barna, eldri en 9 ára, síma. Sem þýðir að gagna­söfn­un um þau hefst mjög snemma og það er mjög lítið um alþjóðleg lög til að tak­ast á við það. Það er mik­il­vægt að all­ar þjóðir fari að huga að því að setja tækn­inni höml­ur – án þess þó að stöðva ný­sköp­un og tækni­fram­far­ir. Miðlalæsi, laga­setn­ing og alþjóðlegt sam­starf skipta sköp­um þegar kem­ur að gervi­greind­inni. Gervi­greind­in get­ur verið eitt af okk­ar helstu verk­fær­um til framþró­un­ar en ef við ger­um ekk­ert þá get­ur þetta orðið vopn sem snýst í hönd­un­um á okk­ur.

Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, þingmaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 12. október 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Byggðir í sókn í 10 ár

Deila grein

10/10/2023

Byggðir í sókn í 10 ár

Í síðustu viku fór fram kjördæmavika og þingmenn voru á ferð og flugi að heimsækja fyrirtæki, fólk og stofnanir. Margt stendur upp úr en sérstaklega ánægjulegt var að taka þátt í afmælismálþingi um byggðaþróunarverkefnið Brothættar byggðir sem var haldið á Raufarhöfn. Verkefnið stendur á þeim tímamótum að fagna tíu ára starfsafmæli. 

Jákvæðni og samheldni

Allt frá fyrstu skrefum vakti verkefnið athygli stjórnvalda og hefur öðlast fastan sess í stefnu ríkisins í byggðamálum. Verkefnið er fjármagnað sem ein af 44 aðgerðum byggðaáætlunar sem ætlað er að styðja við blómleg byggðarlög um land allt. Það má með sanni segja að margt hafi breyst á áratug og mikilvægt er að nýta þessi tímamót til að meta árangurinn og halda áfram að finna leiðir til að efla smærri þorp og sveitir landsins. Hugmyndafræðin og vinnulagið sem unnið er eftir hefur hins vegar unnið sér verðskuldaðan sess. Sú hugmyndafræði gengur út á að efla þátttöku og frumkvæði íbúa. Á Norðausturlandi höfum við séð hvernig verkefni Brothættra byggða getur ýtt undir jákvæðni og samheldni íbúa. Byggðarlögin eru ólík að stærð og gerð, atvinnuvegirnir geta verið ólíkir en alltaf eru það íbúarnir sjálfir sem vita best á hverju skal byggja. 

Næg verkefni fram undan

Landsbyggðirnar eiga mikið inni og víða eru fræ í jörðu sem geta sprottið með næringu og alúð. Fjórtán byggðarlög hafa tekið þátt í Brothættum byggðum frá upphafi og í gegnum þetta átak hafa um 650 frumkvæðisverkefni íbúa fengið stuðning við að verða að veruleika. Þessir styrkir hafa hvatt fólk til dáða og leitt af sér alls kyns framtak sem hefur ekki bara auðgað nærsamfélögin, heldur auðgað íslenska menninguog sannarlega átt þátt í því að gera hvern landshluta enn skemmtilegri heim að sækja. 

Það eru næg verkefni eftir þegar horft er fram á við, verkefni sem stjórnvöld þurfa að koma að með einum eða öðrum hætti. Sameiginlegt viðfangsefni í öllum byggðum, svo eitthvað sé nefnt, eru húsnæðismálin. Þar er þörf á átaki svo húsnæðisskortur standi ekki uppbyggingu fyrir þrifum, hvorki í þessum landshluta né annars staðar. Samgöngur og aðrir innviðir eru grunnstoð samfélaga og forsenda uppbyggingar atvinnulífs. Núverandi ríkisstjórn hefur staðið fyrir mikilli uppbyggingu í þessum málaflokki en margt óunnið enn. Eins þurfum við að skipuleggja fiskveiðar við landið þannig að þær styðji við atvinnulíf og uppbyggingu sem víðast. Þessi og mörg önnur verkefni eru fram undan, og gott að hafa í huga nú þegar við fögnum þessum tímamótum. Brothættar byggðir eru frábært verkfæri og nú þurfum við bara að bæta í verkfærakistuna.

Til hamingju – byggðir í sókn í 10 ár!

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar og fyrsti þingmaður NA.

Greinin birtist fyrst á vikubladid.is 10. október 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Alþjóðastjórnmál í ólgusjó

Deila grein

10/10/2023

Alþjóðastjórnmál í ólgusjó

Árás Ham­as-liða á Ísra­el sl. laug­ar­dag á Tóra-helgi­degi Gyðinga hef­ur hrundið af stað at­b­urðarás sem ekki sér fyr­ir end­ann á. Ísra­elsku þjóðinni er afar brugðið og hef­ur Ya­akov Nagal, fyrr­ver­andi yf­ir­maður þjóðarör­ygg­is­ráðs Ísra­els, líkt árás­inni við árás Jap­ana á Pe­arl Har­bor og svo 11. sept­em­ber. Tvennt er líkt við þá at­b­urðarrás; ann­ars veg­ar að árás­in kom Ísra­els­her al­gjör­lega á óvart og hins veg­ar að mann­fallið var mjög um­fangs­mikið en þúsund­ir hafa látið lífið eða særst yfir helg­ina. Ut­an­rík­is­ráðherr­ann okk­ar brást hratt við og lét tryggja að ís­lensk­ir rík­is­borg­ar­ar næðu að kom­ast heim. Er það vel.

Langvar­andi átök og óvænt árás

Átök­in fyr­ir botni Miðjarðar­hafs hafa verið mjög um­fangs­mik­il og ástand­inu oft líkt við púðurtunnu. Stríð hafa oft verið háð á svæðinu og mik­il spenna ríkt þar. Á ár­un­um 2005-2006 yf­ir­gáfu Ísra­els­menn Gasa­svæðið og hafa að miklu leyti haldið sig frá dag­leg­um mál­um á Gasa. Árás Ham­as-liða um liðna helgi er sú mann­skæðasta sem gerð hef­ur verið á Ísra­el frá stofn­un rík­is­ins árið 1948. Þetta er því stór­kost­legt áfall fyr­ir alla þjóðina. Ísra­el­ar hafa lengi lagt mik­inn metnað í leyniþjón­ustu­stofn­an­ir sín­ar sem ísra­elsk­ur al­menn­ing­ur hef­ur borið traust til. Samt sem áður ná Ham­as-sam­tök­in að skipu­leggja og fram­kvæma flókna og margþætta árás og ráðast yfir landa­mæri sem Ísra­el­ar töldu ör­ugg. Þau spor hræða óneit­an­lega í ljósi þess sem gerðist nán­ast slétt­um 50 árum fyrr, þegar Yom Kipp­ur-stríðið braust út með inn­rás ná­grannaþjóða í Ísra­el, sem kom Ísra­el­um al­gjör­lega í opna skjöldu. Sig­ur Ísra­els í því stríði leiddi til þess á end­an­um að Ar­ab­a­ríki beittu olíu­vopn­inu í fyrsta sinn, drógu úr fram­leiðslu og hindruðu auk þess út­flutn­ing á olíu til Vest­ur­landa. Þessi at­b­urðarás magnaði verðbólg­una sem þegar var kom­in á kreik á átt­unda ára­tugn­um og ein­kenndi þann ára­tug. Und­an­farið hafa stjórn­völd í Ísra­el verið að ein­blína á ógn­an­ir frá Íran og mál­efn­um Sýr­lands. Á sama tíma hafa ísra­elsk stjórn­völd verið að semja við Sam­einuðu ar­ab­ísku fursta­dæm­in og Sádi-Ar­ab­íu um aukna sam­vinnu. Það virðist vera að Ísra­el­ar hafi talið ástandið í Palestínu vera stöðugra en raun­in var. Ótt­inn fram und­an er að sá ár­ang­ur sem náðst hef­ur á síðustu árum í átt að friðsam­ari Mið-Aust­ur­lönd­um sé fyr­ir bí. Við blas­ir að stig­mögn­un á þess­um átök­um get­ur orðið mik­il sem hef­ur í för með sér mjög slæm­ar af­leiðing­ar fyr­ir alþjóðasam­fé­lagið. Það er mik­il­vægt að stríðið breiðist ekki út og að ná­granna­ríki eða her­ská­ir hóp­ar þaðan drag­ist ekki inn í átök­in.

Mikl­ar áskor­an­ir í alþjóðamál­um

Inn­rás­ar­stríð Rússa í Úkraínu hef­ur reynst mik­il áraun og við erum ekki far­in að sjá fyr­ir end­ann á því. Mann­fallið held­ur áfram að vera mjög mikið og skaðleg áhrif þess á hag­kerfi beggja ríkja er gríðarleg. Ljóst er að mikið upp­bygg­ing­ar­starf er fram und­an í Úkraínu að loknu stríði. Að sama skapi hef­ur stríðið reynst Rússlandi mik­il áskor­un og hef­ur hag­kerfi lands­ins gjör­breyst. Refsiaðgerðir Vest­ur­landa hafa reynst þeim þung­ur baggi. Olíu- og gasút­flutn­ing­ur held­ur hins veg­ar áfram að vera mik­il­væg­ur og hef­ur hækk­un á þess­um afurðum aukið gjald­eyris­tekj­ur Rúss­lands. Á móti kem­ur að einka- og sam­neysla þjóða breyt­ist, sem ein­kenn­ir lönd í stríðsátök­um og veik­ir hag­kerfið stór­kost­lega. Kína hef­ur einnig verið að sýna veik­leika­merki og ekki leng­ur mögu­legt að stóla á kröft­ug­an hag­vöxt sem hef­ur meðal ann­ars knúið vöxt heimbú­skap­ar­ins und­an­farna ára­tugi. Hinn geysi­stóri gjald­eyr­is­forði lands­ins er far­inn að drag­ast sam­an og eft­ir því er tekið á fjár­mála­mörkuðum. Spenna held­ur áfram að ein­kenna vinnu­markaðinn í Banda­ríkj­un­um og því telja markaðsaðilar að banda­ríski seðlabank­inn hafi ekki lokið stýri­vaxta­hækk­un­um sín­um og ljóst er að vext­ir þurfa áfram að vera háir. Hækk­andi vaxtaum­hverfi hef­ur breytt fjár­mögn­un­ar­leiðum fyr­ir­tækja og mun það hafa áhrif á fjár­fest­ingu þegar fram líða stund­ir. Banda­ríska fjár­mála­kerfið hef­ur ekki farið var­hluta af þess­um vaxta­hækk­un­um. Ákveðinn doði virðist ein­kenna lyk­il­hag­kerfi í Evr­ópu. Skulda­bréfa­álag á Ítal­íu hef­ur hækkað, þar sem hall­inn á fjár­lög­um er mik­ill ofan á mikl­ar skuld­ir. Markaðsaðilar hafa áhyggj­ur af því að skuld­astaða Ítal­íu sé ósjálf­bær og gæti það smit­ast inn á evru­svæðið. Að sama skapi er hag­vöxt­ur í Þýskalandi lít­ill og hef­ur þessi staða áhrif á markaðsvænt­ing­ar. Hins veg­ar er já­kvætt að verðbólg­an þar er á hraðri niður­leið.

Staða Íslands er sterk

Ísland er stofnaðild­ar­ríki Atlants­hafs­banda­lags­ins og hef­ur tví­hliða varn­ar­samn­ing við Banda­rík­in ásamt því að vera virkt aðild­ar­ríki hjá Sam­einuðu þjóðunum. Land­fræðileg staða Íslands hef­ur orðið þess vald­andi að banda­lagsþjóðir hafa lagt mikið upp úr því að vera í virku ör­ygg­is- og varn­ar­sam­starfi. Fyr­ir inn­rás Rúss­lands í Úkraínu má segja að ör­ygg­is- og varn­ar­mál hafi ekki verði í brenni­dep­il. Það má segja að á einni nóttu hafi veru­leiki Evr­ópuþjóða breyst með óverj­an­legri inn­rás Rússa í Úkraínu. Stríðið sem þar geis­ar er grimm áminn­ing um að sú sam­fé­lags­gerð við búum við hér á vest­ur­hveli jarðar er ekki sjálf­sögð.

Átök­in í Úkraínu og stríðið í Ísra­el hafa afar nei­kvæð áhrif á alþjóðasam­fé­lagið. Áhrif­in eru margskon­ar. Alþjóðamarkaðir bregðast illa við óstöðug­leika og olíu­verð hækkaði strax eft­ir helg­ina. Hærra olíu­verð skil­ar sér í hærri verðbólgu en von­andi eru þetta skamm­vinn áhrif. Verð á út­flutn­ingsaf­urðum Úkraínu hef­ur verið sveiflu­kennt, sem hef­ur aukið á óvissu og óstöðug­leika í alþjóðahag­kerf­inu. Þess vegna er afar brýnt að hag­stjórn­in sé styrk á Íslandi, þegar alþjóðastjórn­mál­in eru stödd í ólgu­sjó sem þess­um.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 10. október 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Sjó­kvíeldi, með eða á móti

Deila grein

09/10/2023

Sjó­kvíeldi, með eða á móti

Það má segja að stormur ríki um þessar mundir í umræðu um sjókvíeldi. Stór orð látin falla og þá skal skunda á Austurvöll og hafa hátt.

Það er líkt og þegar mikil hávaði ríkir á samkomu í stórum sal þá komast aðalatriðin illa til skila. Gífuryrði og misskilningur situr eftir, engum til framdráttar. Ennþá er talað um örfá störf í sjókvíeldi sem unnin eru að erlendum farandverkamönnum sem engu skipta máli og eldið allt eitt umhverfisslys.

Slysaslepping

Kveikjan að þessum stormi núna er slysaslepping sem varð í Patreksfirði í síðasta mánuði sem hafði alvarlegar afleiðingar þar sem fiskurinn var nær kynþroska og leitaði upp í veiðiár á vestanverðu landinu og norðan. Slysasleppingu á alltaf að taka alvarlega, sérstaklega þegar áhrifin verða slík sem hafa verið og það þarf að rannsaka ofan í kjölinn. Fiskeldisfyrirtækin þurfa að bæta sína ferla og opinbert eftirlit þarf að bæta verulega.

Öruggt viðbragð

Við höfum byggt upp öruggt viðbragð við alls kyns atburðum, hvort sem um ræðir mengunarslys, smitsjúkdómar eða náttúruvá. Allt byggir það á að lágmarka mögulegan skaða og áhrif til framtíðar. Því þarf að vera til staðar öruggt viðbragð og eftirlit sem virkjað er strax og slepping verður. Til þess að það megi verða þarf eftirlit að færast nær sjókvíeldinu, bæði til að flýta viðbragði og ekki síst til að byggja upp þekkingu á svæðinu. Þegar upp kemur riða í sauðfé eru allir ferlar þekktir og gengið í verkið. En við erum því miður ansi svifasein í þegar kemur að viðbrögðum við slysasleppingu. Í Noregi eru þeir með lært viðbragð og eldislaxi hefur fækkað í norskum veiðiám þökk sé þeim mótvægisaðgerðum sem virkjaðar hafa verið þar. Mikilvægt er að við horfum til þróunar í nágrannalöndum og nýtum okkur þá reynslu sem þar hefur orðið til, svo hægt verði að byggja upp heilbrigða starfsemi hér á landi.

Eftirlit á staðnum

Því er mikilvægi eftirlits á þeim stöðum sem sjókvíeldið er staðsett mikið. Það má líkja því við að ef Ísfirðingar yrðu uppvísir að slæmri umferðamenningu, keyrðu ítrekað yfir hámarkshraða eða undir áhrifum áfengis, það kynni ekki góðri lukka að stýra og ákall yrði eftir auknu eftirliti lögreglu en stjórnvöld myndu bregðast við með því að ráða fleiri í lögregluna á Selfossi. Hvaða áhrif myndi það hafa á umferðamenningu á Ísafirði? Einnig þarf nýsköpun, rannsóknir og þróun á sviði sjókvíeldis að vera til í nærumhverfi eldisins sem og annarsstaðar.

Aukið og virkt eftirlit

Með breytingu á lögum um fiskeldi frá árinu 2019 var gert ráð fyrir að áhættumatið skuli samkvæmt lögum taka tillit til mótvægisaðgerða, sem annarsvegar skal lámarka hættu á stroki úr kvíum og hins vegar aðgerðir sem grípa skuli til þegar mögulegt strok verður. Er lögfesting þessara mótvægisaðgerða algjört lykilatriði, þar sem þær draga enn frekar úr líkum á skaðlegum áhrifum eldisins og stuðla þannig að umhverfisvænni rekstri og betri sátt við aðra hagsmuni. Þessar mótvægisaðgerðir þarf að virkja enn frekar.

Í fjárlagafrumvarpi fyrir komandi ár er gert ráð fyrir aukinni fjárveitingu upp á 126 milljónir króna vegna eftirlits í sjókvíeldi auk þess sem til stendur að hækka verðmætagjald sjókvíeldis. Áætlað er að verðmætagjald fyrirtækja í sjókvíeldi verði komið í 2,1 milljarð á komandi ári og það rennur í fiskeldisjóð. Auk þess greiða rekstraraðilar sem ala lax í sjókví árlegt gjald í umhverfissjóð sem greiðir kostnað við rannsóknir vegna burðaþolsmats, vöktunar og annarra eftirlitsverkefna.

Stefna um lagareldi

Matvælaráðherra hefur lagt fram tillögu um stefnu í uppbyggingu og umgjörð lagareldis, stefnu til ársins 2040 sem nú er komin í samráðsgátt. Tillagan hefur að markmiði að skapa greininni skilyrði til aukinnar verðmætasköpunar með sjálfbæra nýtingu og vistkerfisnálgun að leiðarljósi. Lagareldið nær yfir sjókvíeldi, landeldi, úthafseldi og þörungarækt.

Þegar horft er til sjókvíeldis segir í tillögunni að áskoranirnar séu vissulega til staðar og til þess að greinin geti áfram verið mikilvæg stoð í efnihag landsins verður áfram að vinna að því að mæta þeim áskorunum með festu. Það er bæði verkefni þeirra fyrirtækja sem stunda greinina, samfélaganna þar sem greinin er stunduð og stjórnvalda sem halda utan um eftirlit og lagaumgjörð. Það er raunverulegur möguleiki með því að hafa vísindin í forgrunni sem byggja á að lágmarka umhverfisáhrif greinarinnar. Þannig byggjum við upp sameiginlegan ábata með nýtingu auðlinda til verðmætasköpunar .

Halla Signý Kristjánsdóttir, þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 9. október 2023.